چرا سردیس های بدساخت همچنان نصب می‌شوند؟

جعفر نجیبی ـ مجسمه‌ساز باسابقه ـ که ساخت سردیس هایی از جلال آل‌احمد، محمد معین، شمس تبریزی، حافظ، کمال‌الدین بهزاد، دهخدا، شهید نجات اللهی و تختی را در کارنامه دارد، به تازگی سردیسی از سردار شهید حاج قاسم سلیمانی ساخته است.

این هنرمند در گفت‌وگویی با ایسنا به توضیحاتی درباره اثر جدید خود پرداخت و به پرسش هایی درباره ساخت مجسمه‌های شهری پاسخ داد.

او در ابتدای این گفت وگو درباره ساخت سردیس سردار سلیمانی می‌گوید: هفت روز پس از شهادت سردار، سازمان فرهنگی هنری شهرداری از من خواست که ساخت این مجسمه را به صورت ورک شاپ در فرهنگسرای بهاران انجام دهم. زمانی که برای انجام پروژه رفتم، امکانات لازم فراهم نشده بود ولی با این حال مقداری گچ تهیه کردند که حدود یک ماه در خانه روی آن کار کردم. پس از تأیید، اثر تبدیل به فایبرگلاس شد که در نهایت آن را به فرهنگسرای سلیمانی تحویل دادم و در همان جا نصب شد.

از نجیبی سوال کردیم که پروسه ساخت این اثر به چه صورتی طی شده است؟ پاسخ می‌دهد: یکسری عکس برایم ارسال شد و تعدادی عکس هم از اینترنت برداشتم که روی آنها و ویژگی‌های شخصیتی ایشان مطالعه کردم؛ البته این اثر با عجله انجام شد و هنوز ۷۰ درصد از هزینه آن را پس از یک سال نداده‌اند.

او در ادامه درباره علت بدساخت بودن برخی از سردیس‌ها می‌گوید: گاهی در برگزاری سمپوزیوم‌های شهری برای ساخت آثاری از مشاهیر یا مفاخر، از هنرمندان جوانی دعوت می‌شود که تازه فارغ‌التحصیل شده و آغاز به کار کرده‌اند و همانند افرادی که سال‌ها در این حوزه فعالیت کرده‌اند، تجربه ندارند. به همین دلیل هنرمندانی که کارشان دارای امضا است و پیشکسوت هستند سعی می‌کنند خودشان را وارد این فضاها نکنند. مسوولان زیباسازی شهرداری‌ها هنوز متوجه نیستند که از کدام هنرمند باید دعوت به کار کنند. نباید کار هنری را به مناقصه گذاشت و با قیمت پایین به انجام رساند، هر کاری قیمتی دارد.

این هنرمند با بیان اینکه «گاهی برخی از آثار شهری به جای زیبا ساختن شهر، آن را زشت می‌کنند»، بیان می‌کند: لازم است که سازمان زیباسازی شهری یا سازمان فرهنگ هنری شهرداری، جلساتی را با حضور اساتید برگزار کند و سفارش آثار را تحت نظارت آنها انجام دهد. زمانی که قصد سفارش یک سردیس یا پرتره را دارند باید دو یا سه ماه به هنرمند زمان دهند تا تحقیق و مطالعه کند و هزینه این مدت را نیز برای هنرمند در نظر بگیرند. انجمن مجسمه سازان باید با هنرمندان جلساتی برگزار کند تا برای آثار سفارشی نسبت به سطح هنرمند، قیمت گذاری کنند.

همچنین از او سوال می‌کنیم که آیا لزوما آثار هنری باید زیبا باشند؟ پاسخ می‌دهد: نه الزامی وجود ندارد ولی کار بدساخت و ضعیف شهر را زشت می‌کند. اما کار مدرن و خشن تفاوت دارد؛ چراکه می‌تواند بیانگر حس هنرمند باشد و بر اساس مبانی و اصول هنرهای تجسمی ساخته می‌شود که ساخت آن با کار بدساخت تفاوت دارد. خود من هم کارهایی خشن و اسطوره‌ای دارم که بر اساس اصول ساخته شده است.

او در پاسخ به این پرسش که چرا در بین آثار شهری، بیشتر به سردیس‌ها توجه می‌شود؟ بیان می‌کند: از ابتدای انقلاب به مدت ۱۵ سال رشته مجسمه سازی نداشتیم. پس از سال ۷۲، دانشگاه‌ها شروع به آموزش مجسمه سازی کردند که آن هم به صورت اصولی نبود؛ زیرا به لحاظ شرعی ایراد می‌گرفتند که ساخت مجسمه از این لحاظ اشکال دارد. به همین خاطر پس از فوت امام (ره) که روی سکه‌ها تصویر ایشان کار شد، اعلام کردند که زین پس ایرادی ندارد اگر تصویر شهدا به صورت مجسمه ساخته شود. این امر خیلی خوب بود ولی چون مبلغ دستمزد هنرمندان حرفه‌ای بالا بود، به فکر برگزاری سمپوزیوم افتادند؛ البته همین امر نیز در ابتدا خوب بود، زیرا هنرمندان شناخته شده کنار هم جمع می‌شدند و کار می‌کردند و آثارشان نسبت به تفاوت ناچیز سطح آنها در شهر نصب می‌شد. ولی به مرور این روند تغییر کرد و امروزه می‌بینیم که در سمپوزیوم‌ها از هنرمندان تازه کار که با هزینه کم کار می‌کنند استفاده می‌شود.

این مجسمه‌ساز اضافه می کند: اگر قرار باشد سمپوزیوم‌ها به درستی برگزار شوند، باید پیش از آغاز، با هنرمندانی که در این زمینه تجربه بیشتری دارند جلسه‌ای برگزار شود و سطحی که باید رویداد را برگزار کنند، بسنجند؛ مثلا اگر قرار باشد سمپوزیوم در سطح کشوری برگزار شود باید از هنرمندان درجه یک استفاده کرد و در سطح استانی هنرمندان درجه دو. همچنین در این رویدادها جوان‌هایی که می‌خواهند تجربه کسب کنند، بتوانند در کنار پیشکسوتان آموزش ببینند. در نهایت در بین آثار ساخته شده، آنهایی که سطح خوبی دارند در بوستان‌هایی به عنوان پارک مشاهیر نصب شود؛ پیشنهاد می‌شود به خاطر اینکه تمام سمپوزیوم ها یکنواخت نشوند، از سردیس‌های ماندگار به اندازه‌های سه متری در شهرهای بزرگ نصب شود و از آثار هنرمندان درجه یک کشور استفاده شود.

به گزارش ایسنا، جعفر نجیبی متولد سال ۱۳۳۲ در شهرستان خوی در استان آذربایجان غربی است و در رشته مجسمه‌سازی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران دانش‌آموخته شده است.