کاهش فعالیت کانون‌های داخلی گرد و خاک در کشور

طی روزهای اخیر وقوع گرد و خاک در برخی استان‌های مرزی کشور مشکلاتی را برای مردم در روزهای سخت کرونایی ایجاد کرده است. طوفان‌های گرد و خاک در این استان‌ها که گاهی منشا داخلی دارند و گاهی از سایر کشورها به سمت ایران حرکت می‌کنند، هر کدام به سهم خود کیفیت هوا را کاهش می‌دهند و نفس کشیدن را دشوار می‌کنند.

محمد سبزه‌زاری رییس مرکز ملی گرد و خاک سازمان هواشناسی در گفت و گو با ایسنا در این باره با اشاره به اینکه در استان‌های مختلف کشور منشاهای داخلی و خارجی گرد و خاک به نسبت‌های مختلفی فعالیت می‌کنند، اظهار کرد: در استان‌هایی غربی کشور مانند کردستان و کرمانشاه منابع داخلی گرد و خاک زیادی وجود ندارد و بیشتر طوفان‌های گرد و خاک از کشور عراق به این مناطق وارد می‌شوند.

منشا گرد و خاک در شهرهای مختلف داخلی است یا خارجی؟

وی ادامه داد: در سایر استان‌ها از جمله ایلام و خوزستان منشا گرد و خاک به تفکیک شهرها متفاوت است. برای مثال در شهر آبادان ۹۰ درصد منشا گرد و خاک خارجی و در اهواز ۶۰ درصد منشا آن داخلی است بنابراین در هر شهری میزان تاثیر کانون‌های داخلی و خارجی در تشکیل طوفان‌های گرد و خاک باتوجه به جهت باد غالب، شدت آن و نزدیکی و دوری به کانون‌ گرد و خاک متفاوت است. با این وجود می‌توان گفت که در مناطق مرکزی ایران از جمله استان‌های اصفهان و یزد منشا گرد و خاک بیشتر داخلی است.

رییس مرکز ملی گرد و خاک با بیان اینکه در استان گلستان با منابع داخلی و خارجی ایجاد گرد و خاک در کنار یکدیگر مواجه هستیم، تصریح کرد: علاوه بر وجود کانون‌های داخلی گرد و خاک در این استان از جمله «اینچه‌برون»، بخشی از گرد و خاک در گلستان از کشور ترکمنستان وارد می‌شود.

سبزه‌زاری با اشاره به اینکه خوشبختانه طی دو سال اخیر با بارش‌های خوب در کشور کانون‌های داخلی گرد و خاک تا حدودی کنترل شده‌اند، گفت: در استان‌های مختلف فعالیت منابع داخلی گرد و خاک بسته به این است که در دوره خشکسالی باشیم یا ترسالی. در حال حاضر در استان خوزستان وسعت منابع داخلی ایجاد گرد و خاک حدود ۱۳۰ هزار است. نوع بافت و شرایط اقلیمی در این استان به‌گونه‌ایست که حتی اگر بارندگی‌های خوبی در آن رخ دهد تابش مستقیم آفتاب طی چند روز می‌تواند مجدد کانون‌های داخلی گرد و غبار را فعال کند.

وی در ادامه تصریح کرد: تالاب‌ها برای آنکه تبدیل به منشا گرد و خاک شوند باید مدت زمان طولانی خشک شده باشند. در حال حاضر باتوجه به بارش‌ها در کشور تالاب‌هایی که منشا گرد و خاک دارند تا حدود مناسبی آبگیری شده‌اند و یا خاک آن‌ها مرطوب شده‌ است.

رییس مرکز ملی گرد و خاک با اشاره به کانون‌های خارجی گرد و خاک گفت: در حال حاضر بیشتر اوقات گرد و خاک‌های کشورهای عراق، عربستان و سوریه، ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهند و در شهرهای مرزی سبب افت کیفیت هوا و کاهش دید افقی می‌شوند. متاسفانه در برخی از کشورهای هم مرز با ایران به دعلت مشکلات داخلی ، بعضا وضعیت کیفیت هوا جزو اولویت‌های آخرشان محسوب می شود. به همین دلیل کنترل این منابع گرد و خاک سخت‌تر شده است.

سدسازی‌های ترکیه یکی از عوامل فعال شدن کانون‌های گرد و خاک

سبزه‌زاری با تاکید بر اینکه یکی از عوامل فعال شدن کانون‌های گرد و خاک در کشورهای همسایه ایران سدسازی‌های کشور ترکیه است، اظهار کرد: این سدسازی‌ها مانع وقوع سیلاب‌های طبیعی می‌شود  بنابراین محیط زیست منطقه حق‌ابه خود را دریافت نمی‌کند البته این سدسازی‌ها نه تنها کشور ایران، عراق، سوریه و ... را تحت تاثیر قرار می‌دهد بلکه می‌تواند باتوجه به جهت باد در خود کشور ترکیه نیز خیزش گرد و خاک را به دنبال داشته باشد.

رییس مرکز ملی گرد و خاک در پایان با بیان اینکه با روش‌های مختلفی می‌توان کانون‌های داخلی گرد و خاک را کنترل کرد، گفت: بهترین حالت این است که مطالعه علمی و دقیقی از کانون‌های گرد و خاک داشته باشیم تا بتوانیم با درنظر گرفتن ویژگی‌های مختلف و البته صرفه اقتصادی آن را کنترل کنیم. در حال حاضر در کشور ما فعالیت کانون‌های داخلی گرد و خاک کمتر شده است که از جمله عوامل این کاهش فعالیت می‌توان به بارندگی‌های خوب، پرآب شدن تالاب‌ها و کاشت درخت برای تثبیت خاک اشاره کرد.