ترامپ باید نگران توانمندی‌های نظامی ایران باشد

در مجله نشنال اینترست نوشت: اقدام آمریکا در به شهادت رساندن سردار سلیمانی، تهران و واشنگتن را در آستانه یک درگیری بزرگ نظامی قرار داده است. با این حال، در جریان تشدید مناقشاتِ آمریکا با ایران و یا حتی وقوع هر جنگی میان دو طرف، ایران احتمالا دست بالا را خواهد داشت.

این امر تا حد زیادی ناشی از این نکته است که در شرایط فعلی، ایران و نیرو‌های نیابتی آن، قادرند به نحو معتبر و قابل توجهی، اهداف حیاتی و راهبردی دشمنانشان در اقصی نقاط منطقه خاورمیانه را با استفاده از تسلیحات دور برد و دقیق مورد حمله قرار دهند. این توانمندی ریشه در سه موضوع دارد: سلاح هایِ به روز شده ایران، توسعه منطقه‌ای ایران، و اینکه دشمنان ایران از عمق استراتژیک برخوردار نیستند. ایران به نحو شگفت انگیزی، علی رغمِ تحریم ها، بودجه اندک نظامی و نداشتنِ تسلیحات هسته ای، بر میزان این توانمندی هایِ خود می‌افزاید. ایران در شرایط فعلی بواسطه بهبودِ دقت و بُردِ موشک‌های کروز و بالستیک خود و همچنین پهپادهایش، توانمندی‌های قابل توجهی برای دفاع از خود و حتی حمله به مواضع دشمنانش کسب می‌کند.

از منظر غرب، پیشرفت‌های قابل توجه ایران در زمینه بُرد، مرگبار بودن، و دقت موشک‌های بالستیک کوتاه برد این کشور، مایه نگرانی هستند. ایران همچنین موشک‌های بالستیک ضد کشتی تولید می‌کند که از قابلیت مانور و هدایت شوندگی بالایی برخوردار هستند.

موشک‌های کروز ایرانی نیز تا حد زیادی مورد غفلت واقع شده اند (از منظر کشور‌های غربی). با این حال، این موشک‌ها به نحو قابل توجهی حتی مهم‌تر هستند. ایران شمار زیادی موشک‌های کروز زمینی در اختیار دارد که از دقت بالایی برخوردارند و برخی از آن‌ها کل منطقه خاورمیانه را پوشش می‌دهند. ایران موشک‌های کروز ضدکشتی که برد بلندتری دارند را نیز تولید می‌کند. این موشک‌ها قابلیت پرتاب از لانچر‌های زمینی (پرتابگر‌های زمینی) و یا لانچر‌هایی که بر روی کشتی‌ها و قایق‌های این کشور نصب شده اند را دارند (کشتی‌هایی که اخیرا پنتاگون در گزارشی آن‌ها را "کشتی‌های سرمایه/Capital Ships" ناوگان دریایی ایران در خلیج فارس توصیف کرده بود). ایران همچنین در حال تولید و توسعه یِ موشک‌های کروز ضد کشتی است که از قابلیت پرتاب از زیردریایی‌ها برخوردارند.

پهپاد‌ها (ابزار‌های جنگی هوایی و دریاییِ بدون سرنشین)، ضلع دیگری از قدرت نظامی ایران را شکل می‌دهند. این تسلیحات که از دقت بالایی در هدف قراردادن دشمنان برخوردارند به ایران و نیرو‌های نیابتی این کشور اجازه می‌دهند تا دشمنان خود را با دقت بالا هدف قرار دهند. اخیرا ایران تا حد زیادی دقت هدف زنی این تسلیحات را ارتقا بخشیده است. این امر تا حدی مرهون مهندسی معکوس این کشور از پهپاد‌های غربی است که ایران به غنیمت گرفته است.

به لطف این پیشرفت ها، موشک‌ها و پهپاد‌های ایرانی به "تسلیحات اثربخشِ جمعی" تبدیل شده اند. این تسلیحات بویژه پس از آنکه در حجم بالا استفاده شوند قادرند حتی پیچیده‌ترین ساختار‌های دفاعی را نیز به زانو درآورند. ایران این توانمندی‌های نظامی خود را به کشور‌ها و جنبش‌های مختلف در سطح منطقه نیز صادر می‌کند. حزب الله لبنان و حوثی‌های یمن زرادخانه‌های قابل توجهی از موشک‌های کروز ضد کشتی و موشک‌های کوتاه برد بالستیک و همچنین پهپاد‌های ایرانی در اختیار دارند. ایران همچنین سعی دارد تا امکاناتی را فراهم کند که بر اساس آن بسیاری از موشک‌ها و توپ‌های حزب الله لبنان که غیر دقیق بود و هدایت شونده نیستند، تبدیل به سلاح‌های نقطه زن شوند. ایران همچنین متحدان خود در عراق و سوریه را نیز با پهپاد‌ها و موشک‌های کوتاه برد بالیستیک مسلح می‌کند.

همراه شدنِ دو مولفه یِ افزایش دقت و برد سلاح‌های ایرانی موجب شده تا دشمنان این کشور با آتش دقیق و بردِ بلند ایران رو به رو شوند (این همان چیزی است که مقام‌های رژیم صهیونیستی از آن به عنوان "حلقه آتش" ایران نام می‌برند). در حال حاضر ایران می‌تواند دشمنان خود نظیر اسرائیل را از لبنان، سوریه، عراق و همچنین یمن هدف قرار دهد. ایران از تمامی پایگاه‌های خود قادر است پایگاه‌های آمریکایی در منطقه را هدف قرار دهد. ایران همچنین می‌توانند کشور‌های عربی مخالف خود را از خاک خود، عراق و یمن هدف قرار دهد.

این وضعیت (اینکه ایران دشمنانش را در محاصره دارد)، قدرتی که ایران می‌تواند در صورت نیاز بر علیه دشمنانش به کار گیرد (حتی از فاصله دور) را بیش از پیش تقویت می‌کند. اضافه بر این، ایران می‌تواند این ابتکار را داشته باشد تا از هر سویی که می‌خواهد و یا از چند طرف به صورت همزمان به دشمنانش حمله کند. این امر، مدافعان در برابر اقدام ایران را وادار می‌کند تا به صورت ۳۶۰ درجه از خود محافظت کنند.

از سویی، ایران با تقویت عمق استراتژیک خود، عمق استراتژیک دشمنانش را بیش از پیش تضعیف می‌کند. ایران با تسلیحات جدید خود و همچنین نفوذ رو به گسترش منطقه اش، می‌تواند اهرم راهبردی قابل توجهی (بر علیه اهدافِ مهم دشمنانش) کسب کند. در حال حاضر، حدودا ۶۰۰۰۰ نظامی آمریکایی در منطقه خاورمیانه به سر می‌برند. اکثر این افراد در عراق حضور دارند، شماری از آن‌ها هم در پایگاه‌های هوایی و دریایی آمریکا در خلیج فارس حضوردارند و برخی نیز در کشتی‌های جنگی آمریکا در منطقه به سر می‌برند. متحدان منطقه‌ای آمریکا نیز از تعداد محدودی پایگاه‌های هوایی و دریایی در منطقه خلیج فارس بهره می‌برند. تمامی این‌ها اهداف قابل توجهی برای ایران هستند.

به نحو مشابه‌ای، عربستان سعودی، امارات و اسرائیل، همگی به بنادرِ اندکی، وابستگی (بالایی) دارند. حرکتِ آرامِ تانکر‌های بزرگ و کشتی‌های کانتینر بری که از این بنادر استفاده می‌کنند، برای بقا و حیات اقتصادی این کشور‌ها ضروری هستند. تاسیسات تولید برق، فرآوری مواد شیمیایی و تصفیه خانه‌های آب نیز به همین منوال در این کشور‌ها محدود هستند. حمله احتمالی به تصفیه خانه اصلی آبِ عربستان می‌تواند به نحو موثری تامین آب این کشور را برای حدودا یک سال با چالش‌هایی جدی رو به رو سازد. اضافه بر این، ابرپروژه هایِ مستقر در کشور‌های حاشیه خلیج فارس نظیر آسمان خراش‌ها و فرودگاه‌ها نیز اهداف ارزشمند متعددی را در قالب اهدافِ مفردِ بزرگی در تیررس قرار می‌دهند.

حوثی‌های یمن سال هاست که دقیقا به این نقاط آسیب پذیر پی برده اند و از آن‌ها استفاده می‌کنند. آن‌ها از موشک‌ها و پهپاد‌های دقیق و نقطه زن بر علیهِ: ساختمان‌های دولتی سعودی، پایگاه‌های نظامی، میادین نفتی، خطوط لوله و ایستگاه‌های پمپاژ، و همچنین کشتی‌های تجاری، تانکرها، آمریکایی‌ها و نیرو‌های دریایی متحد این کشور در تنگه راهبردی باب المندب، استفاده کرده اند.

اخیرا حوثی‌های یمنی حتی باند‌ها و پایانه‌های فرودگاه‌های عربستانی را هدف قرار داده اند. در واقع، تلاش‌های ایران برای دستیابی به موشک‌ها و پهپاد‌های دور برد و نقطه زن موجب شده تا اکنون این کشور نه تنها شهر‌ها و پایگاه‌های نظامی را در پوششِ خود داشته باشد بلکه مهم‌تر از آن، بتواند اهداف مهمی نظیر زیرساخت‌های حیاتی نظیر مراکز فرماندهی نظامی، آشیانه‌های هواپیما‌ها و جنگنده ها، بنادر، بزرگراه ها، برج‌های خنک کننده، قصر‌ها و سفارتخانه‌ها را هم در برد عملیاتی خود داشته باشند.

اگر در چهارچوبی گسترده‌تر بخواهیم به مساله نگاه کنیم، اهمیت حمله به تاسیسات نفنی آرامکو در بقیق، ورای نفت باید تفسیر شود. در جریان این حمله (تن‌ها در ۱۷ دقیقه)، ۱۸ پهپاد و ۷ موشک کروز که ۴۰۰ مایل مسافت را از شمال شرق عربستان با ارتفاع کم طی کرده بودند، آسیب‌های قابل توجهی را به چندین نقطه در بزرگترین تاسیسات فرآوری نفت جهان وارد کردند. در این راستا، ریاض هیچ گونه پاسخی به این اقدام نداد و واشنگتن هم تحریم‌های بیشتری را وضع کرد. این امر نشان می‌دهد که چگونه اقدام ایران در تولید و توسعه تسلیحات دوربرد نقطه زن، برای این کشور منافع راهبردی عینی به همراه داشته است.

قبل از واقعه بقیق، امارات به سمت ایران متمایل شد. در این راستا، اماراتی‌ها به اقدامات خود بر علیه حوثی‌های یمن خاتمه دادند. اماراتی‌ها همچنین مذاکراتی با ایران در زمینه مسائل مرتبط با امنیت دریایی داشتند. از زمان وقوع حادثه حمله به تاسیسات نفتی عربستان، عربستانی‌ها نیز به آرامی و در سکوت، راه امارات را در قبال ایران در پیش گرفتند. بعید است هیچ کدام از آن‌ها از تشدید تنش‌های نظامی علیه تهران در بحبوحه وقایع مرتبط با شهادت سردار سلیمانی پشتیبانی کنند.

اسرائیل به طور حتم بازیگری فعال‌تر و پرجنب و جوش در منطقه است. با این حال، حزب الله لبنان تا حد زیادی آزادی عمل را از آن گرفته است. این رژیم اساسا راکت پرانی‌ها از غزه را به مثابه پدیده‌ای که حواسش را از مرز‌های شمالی اش پرت می‌کند، تحمل می‌کند. حزب الله لبنان در صورت اقدام احتمالی نظامی اسرائیل و یا آمریکا علیه ایران، می‌تواند دست به اقدامات تلافی جویانه (مخصوصا بر علیه رژیم صهیونیستی) بزند.

ایران و نیرو‌های نیابتی اش اگر اراده کنند می‌توانند ضربات سنگین و جبران ناپذیری را به دشمنان خود در منطقه وارد کنند. حتی قبل از شهادت سردار سلیمانی، مقام‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی هشدار داده بودند که بازدارندگی در برابر تهران وجود ندارد و در شرایط تشدید تنش ها، این کشور حملات سنگینی را بر علیه دشمنان خود به انجام خواهد رساند.

با این همه، باید پذیرفت ایران از ظرفیت‌های لازم برای پیشبرد دستور کار خود در منطقه برخوردار است و بی احتیاطی در برابر این کشور، تبعات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت. زمان آن است که به بررسی ریشه‌ای این نکته بپردازیم که چرا ایران در عرصه معادلات خاورمیانه، از دست بالا و برتر برخوردار است.