به دنبال انتشار روش جدیدی از تخریب آثار و محوطه‌های تاریخی به خصوص انجام حفاری‌های غیرقانونی در محوطه‌های تاریخی برای کشف گنج و آموزش حضوری حفاری در این مناطق، بعد از اعلامِ فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی از برخورد سریع و گرفتن احکام سنگین برای مجرمان در این زمینه، آن هم در حالی که به نظر می‌رسد هنوز سردسته این تیم دستگیر نشده است، جامعه باستان‌شناسی ایران در بیانیه‌ای این بار از مردم خواست تا نسبت به این اتفاقات واکنش نشان دهند و درخواست کرد تا دستگاه‌های دولتی نیز در این زمینه با قاطعیت بیشتری وارد عمل شوند.
در این بیانیه سرگشاده آمده است: «سال‌ها و ماه‌های اخیر، دوران سختی است که بر میراث فرهنگی ایران می‌گذرد. مشکلات گوناگون اقتصادی، بی‌توجهی به قانون، سستی و ناکارآمدی نهادهای مسئول، ناآگاهی عمومی و عوامل پیدا و پنهان دیگر سبب شده تا عده‌ای سودجو با بهره‌بردن از امکانات فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، اقدام به ایجاد گروه‌ها و کانال‌های غیرقانونی کرده و با بی‌پروایی اقدام به آموزش تیله‌کنی و گنج‌یابی در روز روشن کنند و قهرمانانه، قانون و باورمندان به میراث فرهنگی و تمدنی این آب و خاک را به ریشخند بگیرند، زورآزمایی کنند و سودای تنعم از خوان گذشتگان داشته باشند.
نمونه شگفت و جدی آن، رژه کاروان گنج‌یابان و عتیقه‌خران در بیابان‌های استان اصفهان بود که در پی فراخوان فردی سودجو در اینستاگرام و همراهی شبکه ایجادشده به وسیله وی دیده شد و سبب نگرانی و درد عمیق جامعه فرهنگی کشور به ویژه باستان‌شناسان شد.
"جامعه باستان‌شناسی ایران" به عنوان نهادی علمی و تخصصی، ضمن محکوم کردن تلاش این عده سودجو که آشکارا به دشمنی با تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم رفته‌اند، دردمندانه چند نکته را با مردم ایران، دلسوزان ملک و ملت، متولیان میراث فرهنگی، نهادهای اطلاعاتی و انتظامی و قوای محترم قضاییه و مقننه در میان می‌گذارد؛
*محوطه‌های باستانی مکان‌هایی هستند که بقایای زیست و زندگی روزمره مردمان روزگاران کهن در آن‌ها انباشت شده و باقی مانده است.
*این استقرارگاه‌های کهن، بیشتر شامل بقایای معماری، دورریزهای زندگی عادی چون خرده سفال و استخوان، خاکستر و ... هستند که گرچه از نظر مالی بی‌ارزش اما به سبب توانایی‌هایی که در بازسازی نظام معیشت پیشینیان دارند و می‌توانند وجوه ناپیدا و فراموش شده فرهنگ‌ها و مدنیت‌های کهن را برای متخصصان روشن کنند، در نزد باستان‌شناسان و متخصصان از ارزش زیاد فرهنگی و علمی برخوردار هستند. بر آگاهان پوشیده نیست که بسیاری از تمدن‌های گذشته که امروزه وجودشان بدیهی فرض می‌شود به همت و تلاش گروه زیادی از باستان‌شناسان پا به روشنای تاریخ گذاشته‌اند.
*تمدن‌های سومر، آکد، بابل و عیلام در غرب آسیا که ریشه‌های فرهنگ و مدنیت ما و جوامع کنونی منطقه در آن‌ها شکل گرفته و بالیده، نمونه‌هایی از تلاش باستان‌شناسان برای کشف و معرفی همین بقایای فرهنگی و تاریخی بوده است.
*تاریخ درازآهنگ نوع بشر در هزاره‌های تاریک پیش از تاریخ در سطح جهان منحصرا با تلاش باستان‌شناسان عینیت یافته و امروز جزو بدیهیات مسلم در نظر گرفته می‌شود. از وجود این فرهنگ‌های شگفت و شکوهمند تا ۱۵۰ سال پیش کسی آگاه نبود. بر همه ما واجب است تا در مقابل این سوداگری بایستیم و مانع از تخریب و غارت محوطه‌های باستانی شویم. محوطه‌های باستانی شناسنامه واقعی هر سرزمین و فرهنگ هستند.
* توجه مردم بدون حمایت دستگاه‌های دولتی راه به جایی نخواهد برد آن‌گونه که تلاش نهادهای مسئول بدون همراهی مردم بی‌نتیجه خواهد بود. متولیان میراث فرهنگی و نهادهای فراوان مسئول باید به بازتعریف جایگاه و مسئولیت خود روی آورند و به فهم جایگاه تاریخی و رسالت اجتماعی خویش بپردازند.
* اساسا موجودیت وزارتخانه میراث فرهنگی معطوف به یافتن و در پیش گرفتن راهکارهایی است که به صیانت، حفظ و نگهداری بیشتر و بهتر از داشته‌ها و سرمایه‌های تاریخی و فرهنگی منجر می‌شود.»
اما در بخش پایانی بر این موضوع تاکید شده که «متاسفانه این نهادها دچار روزمرگی و رخوت شده و بیش از همه وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از ماموریت‌های خود غافل شده است» و در ادامه آمده: «ضرورت دارد وزارتخانه و مدیران استانی بر رفع این کاستی‌ها همت کنند و بر توان این نیرو که چشم و گوش وزارتخانه برای حفاظت از میراث فرهنگی است، بیفزایند. متلاشی کردن و زدودن شبکه‌های سازمان یافته و نایافته قاچاق اشیای تاریخی و فرهنگی که عزت و شعور تاریخی بشر را به بازی گرفته‌اند عزم همگانی می‌خواهد. نیروی‌های امنیتی و انتظامی باید در این باره تلاش بیشتری به خرج دهند و با شناسایی شبکه‌های این مفسدان راه بر تخریب مواریث فرهنگی ببندند. در انتظار ماندن تا خبری و شکایتی و گزارشی رسد چاره کار نیست.
جامعه باستان‌شناسی ایران با آگاهی از وجود مشکلات و خلاءهای قانونی، ضمن هشدار و بیان نگرانی عمیق خود درباره افزایش آسیب‌پذیری محوطه‌های باستانی و تاریخی با استفاه از ظرفیت‌های تازه شبکه های اجتماعی، به ویژه از بخش‌های حقوقی وزارتخانه، قوه قضائیه و قوه قانونگذاری می‌خواهد تا نسبت به اصلاح و روزآمد کردن قوانین در صیانت بهتر از میراث فرهنگی اقدام کنند تا شاهد روزافزون غارت و تاراج مواریث فرهنگی خود نباشیم. همچنین با ارج گذاشتن به تلاش‌های یگان حفاظت میراث فرهنگی، قوه قضاییه و قضات آگاه در برخورد با رژه قاچاقچیان میراث فرهنگی در اصفهان، ارائه گزارش پایانی از برخورد با عوامل چنین اقدامی را خواستاریم.
باید توجه داشت که تاریخ ایران، تاریخی یکپارچه و منسجم است و محوطه‌های باستانی شاهد زندگی چند هزاره ساکنانش هستند. با از بین رفتن هر اثر تاریخی، برگی از تاریخ و فرهنگ این سرزمین و مردمانش به یغما می‌رود.»
دیدگاه تان را بنویسید