معرفی مجموعه گنجعلیخان کرمان | از مدرسه، مسجد و کاروانسرا گرفته تا حمام و ضرابخانه

مجموعه تاریخی گنجعلیخان نامش را از سازنده و پایه‌گذار آن یعنی گنجعلیخان یا گنج‌علی خان، والی و حاکم کرمان در دوران صفویه گرفته است.

مجموعه گنجعلیخان کرمان یکی از جاذبه های کلیدی شهر و استان کرمان است که به سبب گستردگی و تنوع بخش‌های مختلف آن، شهرت زیادی برای گردشگری این شهر ایران پدید آورده است. مجموعه گنجعلی‌خان شامل زیرساخت های شهری است که برای توسعه شهر کرمان در آن روزگار بنا شده و اکنون بخش مرکزی و مهمی از بافت سنتی و تاریخی کرمان امروز را شامل می‌شود.

گنجعلیخان کیست؟

مجموعه تاریخی گنجعلیخان نامش را از سازنده و پایه‌گذار آن یعنی گنجعلیخان یا گنج‌علی خان، والی و حاکم کرمان در دوران صفویه گرفته است. گنج‌علی خان نزدیک به ۳۰ سال حاکم کرمان بود و در زمان فرمانروایی‌اش بناهای متعدد شهری را پایه‌گذاری کرد. بخشی از این آثار امروز به دست ما رسیده ولی بخشی دیگر نیز مخصوصا در زمان لشکرکشی آغامحمدخان آسیب فراوان دیده و از میان رفته است.

میدان گنجعلیخان

میدان گنجعلی خان را می‌توان معادل میدان نقش جهان اصفهان و میدان امیر چخماق یزد دانست. این میدان اصول شهرسازی تاریخی ایران را در خود دارد و مجموعه از زیرساخت های شهری مانند بازار، مسجد، کاروانسرا و غیره را در پیرامون خود گردآورده است. این میدان در اصل یک مرکز گردهمایی های اجتماعی بوده است.

مدرسه، مسجد و کاروانسرای گنجعلی خان

کاروانسرای گنجعلیخان یک مجموعه مربعی و چهار ایوانه است و در آن از ایوان های بلند به همراه خطاطی هایی که توسط رضا عباسی خطاط بزرگ ایرانی انجام شده است، استفاده شده. در کنار این کاروانسرا مسجد کوچکی نیز قرار دارد.
مدرسه گنجعلی خان از دیگر بخش‌های این مجموعه است که اکنون دانشکده هنر دانشگاه باهنر کرمان است. مدرسه گنجعلی خان از دوران صفویه تا دوره قاجاری دایر بوده است. اما بعد تغییر کاربری داده و به عنوان کاروانسرا از آن بهره برده می‌شده است.

حمام گنجعلیخان

این حمام دارای بخش‌های مختلفی ویژه طبقات اجتماعی گوناگون بوده است و این از منظر مردمشناسی و جامعه شناسی کمک می‌کند تا تصویر بهتری از جامعه عصر صفوی به دست آوریم.
حمام گنجعلیخان از سال ۱۳۵۰ خورشیدی پس از مرمت‌هایی که روی آن انجام شد تبدیل به موزه مردمشناسی کرمان شد و وجه ویژه آن مجسمه های مومی است که از افراد در حال حمام کردن ساخته شده است.
آب حمام گنجعلی خان توسط قنات تامین می‌شود و می‌توانید بخش های اصلی حمام های تاریخی و سنتی ایران مانند رختکن، گرمخانه، تون و غیره را در این حمام ببینید. این حمام نسبت به سطح زمین در بخش گودتری ساخته شده است و همین موجب ایمنی بیشتر در اثر زلزله را برای آن پدید آورده است.

ضرابخانه گنجعلی خان

ضرابخانه گنجعلی خان محل ضرب سکه های رایج دوره صفوی بوده است و دارای فضای داخلی با آجرکاری های اخرایی رنگ است. ساختمان ضرابخانه دارای گنبد بلندی است که فضاهایی برای عبور نور و جریان هوا در آن قرار داده شده است. این ضرابخانه اکنون به عنوان موزه سکه کار برد دارد و می‌توانید در آن موزه‌هایی از دوره‌های ایران باستان مانند اشکانیان و ساسانیان تا دوره پس از اسلام و عصر صفویه را در آن مشاهده کنید.