ناگفته هایی از دروازه دولت | تاریخچه دروازه دولت از دیروز تا امروز

دروازه دولت یکی از دروازه‌های تاریخی تهران در دوران قاجار بود که در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار ساخته شد. این دروازه، نه‌تنها کارکرد نظامی و شهری داشت، بلکه نمادی از معماری و شکوه دربار قاجار و نماینده‌ای از تغییرات شهری تهران در قرن سیزدهم هجری شمسی به شمار می‌رفت.

چه کسی دروازه دولت را ساخت؟

دروازه دولت در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار و در راستای توسعه شهر تهران و احداث حصار ناصری ساخته شد. طرح و نظارت کلی این توسعه با دستور شاه و زیر نظر میرزا رضا مهندس‌باشی، از مهندسان برجسته آن زمان، انجام شد. ساخت این دروازه بخشی از یک پروژه بزرگ‌تر بود که شامل ساخت دوازده دروازه اطراف تهران بود تا پایتخت قاجار به شکل منسجم‌تر و مدرن‌تری اداره شود.

معماری و ظاهر دروازه

دروازه دولت مانند سایر دروازه‌های شهر، دارای کاشی‌کاری‌های رنگارنگ و تصاویری از شیر و خورشید، گل و بوته، اسلحه و صحنه‌های رزمی بود که جلوه‌ای نمادین از قدرت و فرهنگ ایران را به نمایش می‌گذاشت. این دروازه در بخش شمال شرقی تهران قدیم قرار داشت و یکی از ورودی‌های اصلی به پایتخت به حساب می‌آمد.

موقعیت مکانی

دروازه دولت در جایی قرار داشت که امروزه به‌عنوان میدان دروازه دولت در تقاطع خیابان انقلاب و سعدی جنوبی شناخته می‌شود. نام این میدان تا امروز باقی مانده، هرچند خود دروازه فیزیکی در دوره پهلوی اول به بهانه توسعه شهر تخریب شد.

 دروازه دولت، مشاهده از بیرون شهر، عکس: آنتوان سوروگین

چرا به آن «دولت» می‌گفتند؟

علت نام‌گذاری آن به «دولت» به نزدیکی‌اش به کاخ‌های حکومتی و ادارات دولتی مربوط بود. این دروازه از دروازه‌های مهم و رسمی شهر به شمار می‌رفت، زیرا در مسیر اصلی رفت‌وآمد سفرا، وزرا، و نیروهای حکومتی قرار داشت.

نقش تاریخی دروازه دولت

• محل عبور نیروهای نظامی و کاروان‌های مهم دولتی

• نقطه‌ای نمادین برای اعلام تصمیمات حکومتی و اطلاع‌رسانی عمومی

• مرز بین شهر (درون حصار) و مناطق روستایی اطراف پایتخت

چرا دروازه دولت از بین رفت؟

در دوره پهلوی، به‌خصوص زمان رضاشاه، برنامه‌های توسعه شهری، مدرنیزاسیون و گسترش خیابان‌ها باعث شد بیشتر دروازه‌های تاریخی تهران از جمله دروازه دولت تخریب شوند. این تخریب‌ها اغلب بدون مستندسازی کامل صورت گرفت، به همین دلیل از خود دروازه عکس‌ها و مدارک دقیقی باقی نمانده است.

دروازه دولت، یکی از دروازه‌های تاریخی تهران در دوران قاجار، در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار ساخته شد. این دروازه نه تنها کارکرد نظامی و شهری داشت، بلکه به عنوان نمادی از معماری و شکوه دربار قاجار و نماینده تغییرات شهری تهران در قرن سیزدهم هجری شمسی به شمار می رفت.امروزه دیگر به عنوان یک دروازه فعال استفاده نمی‌شود و تنها به عنوان یک یادگار از دوران قاجار شناخته می‌شود. در ادامه به برخی از ویژگی‌های کنونی این بنا اشاره می‌کنم:

موقعیت و ویژگی‌های کنونی:

محل قرارگیری :

دروازه دولت در ورودی شمالی میدان بهارستان قرار دارد و به خاطر قرارگیری در اطراف نقاط مرکزی تهران، به یکی از مناطق تاریخی گردشگری تبدیل شده است.

هم‌اکنون این دروازه تحت حفاظت و مرمت قرار دارد. سازمان‌های مختلفی تلاش می‌کنند تا این بنای تاریخی را حفظ و مرمت کنند و آن را به عنوان یک جاذبه گردشگری معرفی کنند.

آثار تاریخی اطراف :

دروازه دولت در نزدیکی برخی از مجموعه‌های تاریخی و فرهنگی مانند مجلس شورای اسلامی و باغ موزه نگارستان قرار دارد که به جذابیت‌های گردشگری این منطقه می‌افزاید

بازدیدکنندگان می‌توانند از زیبایی‌های معماری قاجاری در این بنا لذت ببرند و در کنار آن، از جاذبه‌های تاریخی دیگر اطراف نیز بهره‌برداری کنند.

نقش در زندگی شهری :

این دروازه در زندگی شهری تهران مدرن دیگر کارکرد گذشته را ندارد، اما به عنوان یکی از نمادهای تاریخی و فرهنگی شهر، اهمیت خود را حفظ کرده است.