رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه امروز پنجشنبه ۳ فوریه وارد کی‌یف شد تا از موقعیت استراتژیک ترکیه در ناتو و روابطی که با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دارد برای جلوگیری از جنگ استفاده کند.
رئیس جمهور ترکیه امیدوار است که بتواند میان پوتین رئیس جمهور روسیه و رئیس جمهوری اوکراین ولودیمیر زلنسکی میانجی‌گری کند و از حمله احتمالی روسیه، که واشنگتن هشدار می دهد تا اواسط فوریه آغاز شود، جلوگیری کند.
تلاش‌های گسترده اردوغان، که مسکو با احتیاط با آن برخورد می‌کند، دارای ریسک‌های بزرگ برای ترکیه و همزمان پاداش‌های بالقوه برای این کشور است.
تحلیلگران بر این باورند که بروز یک جنگ و درگیری جدی در اوکراین می تواند اقتصاد ترکیه را مختل کند، اقتصادی که هم اینک نیز در روزهای بحرانی به سر می‌برد، بدتر شدن اوضاع اقتصادی در ترکیه به سبب بروز جنگ در شمال دریای سیاه، می‌تواند شانس اردوغان را برای تمدید حکومتش در انتخابات سال ۲۰۲۳ به خطر بیندازد.
بروز یک جنگ میان روسیه و اوکراین همچنین فشاری سنگین به آنکارا وارد می‌کند که می‌بایست میان متحدان سنتی غربی خود در ناتو که این روزها نگاه خوبی به ترکیه ندارند، یا روسیه که روابط اقتصادی قابل توجهی با ترکیه دارد، طرف یکی را بگیرد.
خرید پهپادهای ترکیه‌ای - بیرق دار - توسط دولت اوکراین موجب نگرانی جنگجویان جدایی طلب تحت حمایت روسیه در شرق اوکراین و کرملین شده است.
همزمان تحلیلگران بر این باورند که تلاش‌های اردوغان برای ممانعت از این جنگ، می‌تواند اهمیت ترکیه را برای اتحاد دفاعی غرب برجسته کند و روابط سرد اردوغان با جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا را گرم کند.
آسلی آیدینتاسب از شورای روابط خارجی اروپا به خبرگزاری فرانسه گفت: «این فرصتی برای ترکیه است تا جایگاه خود را ارتقا دهد و بتواند از موقعیت متزلزل خود در ناتو خارج شود».
وی افزود: «آنکارا همچنین از این به عنوان فرصتی برای بهبود روابط با واشنگتن استفاده خواهد کرد.»
اردوغان این رابطه شخصی منحصر به فرد را با پوتین ایجاد کرده است که به طور همزمان شکلی تضادگونه از رقابت و همکاری است، به عنوان مثال آنها از طرف‌های مختلف و متضادی در لیبی، قفقاز و سوریه حمایت کنند.
«مردی که روی حرفش می‌ماند»
روابط رو به رشد اردوغان با پوتین یکی از ویژگی های تعیین کننده دیپلماسی در سراسر جنوب شرق اروپا و خاورمیانه بوده است.
روابط این دو پس از سرنگونی یک هواپیمای جنگی روسیه توسط ترکیه در نزدیکی مرز سوریه در سال ۲۰۱۵ به هم خورد.
پوتین اولین رئیس دولتی بود که در شب کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ ترکیه با اردوغان تماس گرفت. از آن زمان به این سو، روابط دو کشور به طور قابل توجهی بهبود یافته است.
بیشتر رهبران غربی در آن وقت در تماس با اردوغان تعلل کردند، تعللی که به گفته تحلیلگران، ترکیه را در سال های بعد به روسیه نزدیکتر کرد.
حمایت آنها از طرف‌های درگیر در سوریه و لیبی مانع نشد که در سال ۲۰۱۹ روسیه سیستم دفاع موشکی خود را در اختیار ترکیه قرار ندهد.
همچنین به نظر می‌رسد پوتین در جریان جنگ ۲۰۲۰ جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر کنترل قره‌باغ، به ترکیه چراغ سبز نشان داد تا بتواند پهپادهای خود را در اختیار ارتش جمهوری آذربایجان قرار دهد.
پوتین چند هفته پس از پایان مناقشه قره‌باغ، در مورد اردوغان گفت: «او فردی است که به قول خود عمل می‌کند و روی حرفش می‌ماند، او یک مرد واقعی است».
اوکراین اکنون به سرزمینی برای اصطکاک رهبران جهان بدل شده است.
اردوغان صریحاً با الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ به دلیل حضور تاریخی تاتارها، قومی ترک در این شبه جزیره مخالفت کرد. او از جاه طلبی‌های کی‌یف برای عضویت در ناتو نیز حمایت و خرید پهپادهای جنگی «بیرقدار» ترکیه توسط اوکراین را تایید کرد.
در یک فیلم تبلیغاتی که ارتش اوکراین منتشر کرده بود یک پهپاد بیرقدار دیده میشد که یک هدف نظامی جدایی‌طلب‌های حامی روسیه در شرق اوکراین را منهدم می کرد. پوتین در تماس دسامبر ۲۰۲۱ با اردوغان این موضوع را از یاد نبرد.
اردوغان صریحاً با الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ به دلیل حضور تاریخی تاتارها، قومی ترک در این شبه جزیره مخالفت کرد.
دنیس پوشیلین رهبر جدایی طلبان شرق اوکراین، مسلح شدن ارتش اوکراین به هواپیماهای بدون سرنشین را دلیل اصلی روسیه برای مسلح کردن آشکار جنگجویان جدایی طلب اوکراین عنوان کرد.
پوشیلین گفته بود: «اول و قبل از هر چیز ما باید با بیرقدارها مقابله کنیم.»
تحلیلگران نظامی اما اهمیت و نقش پهپادها را در صورت بروز یک جنگ همه جانبه نادیده می گیرند.
آرون استاین، مدیر برنامه خاورمیانه موسسه تحقیقات سیاست خارجی، به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «بله، در یک نبرد نامتقارن میان ارتش اوکراین و نیروهای جدایی طلب شرق اوکراین، چند فروند بیرقدار می‌تواند توازن قوا را تغییر دهند.» با این حال، در صورت حمله روسیه، نقش چند بیرقدار در خدمت ارتش اوکراین، اهمیتی نخواهد داشت.
اردوغان یک پیروزی دیگر در انتخابات می‌خواهد
اکثر تحلیلگران تردید دارند که اردوغان آشکارا در مورد اوکراین با پوتین مقابله کند.
دیمیتر بچف، محقق دانشگاه آکسفورد می‌گوید: «اگر ترکیه بخواهد نقشی اساسی علیه روسیه بازی کند و مانع بازی پوتین شود، آنگاه روسیه می‌تواند پاسخی مشابه بدهد به عنوان مثال فشار علیه سربازان و نیروهای نیابتی ترکیه در سوریه و یا اعمال فشارهای اقتصادی علیه ترکیه.»
آنتونی اسکینر، ناظر کهنه کار ترکیه نیز معتقد است: «با توجه به ضعف اقتصادی ترکیه، اقتصاد ترکیه نمی تواند از عهده تحریم گردشگران روسیه برآید.»
برای دولت ترکیه در حال حاضر همه چیز اردوغان است. برای اردوغان نیز همه چیز یک پیروزی دیگر در انتخابات است. که این بار در ۲۰۲۳ برگزار خواهد شد و می‌تواند اردوغان را وارد دهه سوم حکومت داری‌اش کند.
او یک مرد واقعی ست