نسخ خطی از مهم‌ترین ارکان فرهنگی بشر و نشانگر تاریخ و تمدن یک سرزمین از زوایای مختلف به‌شمار می‌آید. از آنجا که زبان فارسی بیش از 400 سال زبان رسمی شبه‌قاره هند بوده است، نسخ خطی فارسی بسیار زیادی در کتابخانه‌ها و مراکز اسناد این کشور یافت میشود، علاوه بر این، بخش دیگری از نسخ خطی به‌یادگارمانده در شبه‌قاره، به‌دست کاتبان ایرانی کتابت شده است؛ آثاری که هرکدام میراث ارزشمند فرهنگی و تاریخی شبه‌قاره و ایران به‌شمار آمده و نشانه‌ای است از پیوند و هویت فرهنگی دو ملت.
مرکز میکروفیلم نور در سال‌های اخیر تلاش کرده است با مرمت بخشی از این نسخ خطی، حافظ میراث ارزشمندی باشد که از گذشته به دست ما رسیده است. از جمله اقدامات اخیر این مرکز، مرمت قرآنی خطی به‌کتابت یک کاتب ایرانی است؛ قرآنی که به‌عنوان بزرگترین قرآن خطی آسیا شناخته میشود.
بیش 250 سال پیش بزرگترین قرآن خطی آسیا در شهر بارودا (وادودارا)ی ایالت گجرات توسط یک کاتب ایرانی به‌نام محمد غوث در مدت 18 سال کتابت شد. این قرآن خطی نفیس با داشتن 1200 برگ و دو تن وزن در ابعاد یک در دو متر به‌عنوان بزرگترین قرآن خطی آسیا مشهور است.
از ویژگی‌های قرآن بارودا به داشتن ترجمه فارسی و تفاسیری از ملاحسین واعظ کاشانی در حاشیه صفحات می‌توان اشاره کرد، همچنین تذهیب و نقش‌های گل و خط نستعلیق این اثر زیبایی ارزش هنری آن را دوچندان کرده است.
طی باران‌های موسمی شدید آسیب‌های زیادی به نسخه وارد شده بود. مهدی خواجه‌پیری، رئیس مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور، به‌امر مقام معظم رهبری کار مرمت و ترمیم این نسخه نفیس قرآن کریم را به‌عهده گرفت. اکنون همزمان با عید سعید فطر کار مرمت و بازسازی دو جزء 26 و 27 این قرآن نیز در ایام شیوع بیماری کرونا و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی پایان یافت.
تیم مرمت مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور به‌منظور بالا بردن ماندگاری اثر از هیچ مواد مصنوعی استفاده نکرده است. تلاش شده است در امر مرمت و بازسازی این اثر بسیار نفیس، همه مواد به‌کاررفته در آن از مواد گیاهی و طبیعی باشد که با استحکام‌بخشی و تثبیت مرکب دست‌کم 300 سال به عمر این اثر می‌افزاید، همچنین بازگشت به حالت اولیه از دیگر ویژگی‌های این نوع مرمت است.
گفته میشود مردم ساکن شهر بارودا که از ادیان و مذاهب مختلف هستند، این نسخه خطی و قدیمی را موجب برکت شهر خود می‌دانند. گفته میشود هر سال یک جزء از این قرآن در ماه مبارک رمضان ورق‌گردانی و قرائت میشود که تعداد کثیری از مردم هرساله از سراسر هند در این مراسم شرکت می‌کنند.
شبه‌قاره هند به‌دلیل حضور شاعران و حکومت گورکانیان یکی از مراکز اصلی نسخ خطی فارسی و آثار کتابت‌شده به‌قلم کاتبان ایرانی به‌شمار می‌آید. شرایط نامساعد نگهداری از این منابع ارزشمند در برخی از کتابخانه‌های هندوستان طی سال‌های اخیر منجر به نگرانی برخی از کارشناسان این حوزه شده است. به‌گفته برخی از پژوهشگران؛ تعدادی از نسخ خطی نفیس در این کشور در شرایط نامناسب و دارای رطوبت زیاد نگهداری میشود، حتی برخی از گفته‌ها حکایت از سرقت تعدادی از این نسخ خطی دارد. گفته میشود فهرست‌نویسی این نسخ و تهیه نسخه دیجیتال از این منابع می‌تواند به پژوهشگران برای دست‌یابی به منابع جدید خطی و حفظ آنها برای آینده مؤثر باشد.
دیدگاه تان را بنویسید