عصبانیت آمریکا از مبادله زندانی میان آلمان و ایران

مذاکرات محرمانه تهران - برلین برای مبادله زندانیان ایرانی و آلمانی، ناخشنودی و انتقاد آمریکایی‌ها را برانگیخته است. طبق اطلاعات نشریه اشپیگل، وزیر خارجه آلمان در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ، شنونده اتهامات زیادی بوده؛ از جمله از سوی مایک پمپئو، معتمد نزدیک ترامپ.

آمریکا خواهان استرداد احمد خلیلی، ایرانی بازداشت شده در آلمان بود، اما مقامات تهران و برلین در مذاکراتی پنهانی، این فرد را با یک آلمانی محبوس در ایران، مبادله کردند. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران که در کنفرانس امنیتی مونیخ حضور داشت، خلیلی را مستقیما با خود به تهران برد و خبر این ماموریت موفق را در تهران علنی کرد.

واشنگتن خلیلی را که نماینده رسمی خطوط هواپیمایی معراج است، به نقض تحریم‌های مربوط به فناوری مربوط به هواپیما متهم کرده و او را دلال سپاه پاسداران از سال ۲۰۱۳ می‌داند. خلیلی به دلیل صدور حکم جلب بین‌المللی، در سال ۲۰۱۸ در آلمان دستگیرشده بود. آمریکا سپاه پاسداران را یک گروه تروریستی می‌شناسد.

 در ماه مه سال ۲۰۱۹، سفارت آمریکا از طریق دیپلمات‌ها مطلع شد که یک قاضی در شهر فرانکفورت، با تحویل دادن خلیلی به آمریکا موافقت کرده اما واشنگتن هیچ خبری در این باره از مسئولان آلمانی نگرفت.

دولت آمریکا معتقد است که برلین، در یک "معامله کثیف"، خلیلی را با یک آلمانی زندانی در ایران تاخت زده است. علت دستگیری این آلمانی که هویتش اعلام نشده، عکسبرداری غیرمجاز از تاسیسات نظامی ایران بود. عصبانیت واشنگتن از این روست که چرا برلین متحد خودش را در جریان امر نگذاشته است.

اشپیگل می‌نویسد ظاهرا برلین می‌خواسته مانع هرگونه دخالت آمریکا در موضوع شود اما معامله پشت پرده دو کشور، باعث ناراحتی آمریکایی‌ها شده و مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در کنفرانس امنیتی مونیخ از هایکو ماس، همتای آلمانی خود گلایه کرده است. ریچارد گرنل، سفیر آمریکا در آلمان نیز که مواضع تند و تیزی علیه جمهوری اسلامی دارد، اقدام برلین را تقبیح کرد.

اینک نیز دولت آلمان می‌کوشد محرمانه بودن موضوع را حفظ کند تا ماجرا  دامن زده نشود. اشپیگل می‌نویسد که وزارت خارجه به پرسش‌های مربوط به جزییات امر پاسخی نداد و در عوض از رهایی یک شهروند آلمانی طی "تلاش‌های فشرده دیپلماتیک و انسان‌دوستانه" ابراز خشنودی کرد. اشپیگل می‌نویسد این فرمول موردعلاقه دیپلمات‌ها در زمان پرداخت باج برای آزادی گروگان‌هاست.

این هفته نامه  گزارش می‌دهد که وزارت خارجه ‌آلمان درباره آزادی شهروند ایرانی و بازگشت او با ظریف و هواپیمای دولتی جمهوری اسلامی نیز سکوت اختیار کرد و با اشاره به استقلال قوه قضاییه یادآور شد که پس از لغو حکم جلب خلیلی از سوی دادگاه عالی فرانکفورت، او آزاد بود تا به کشورش بازگردد.

اما به نظر می‌رسد واقعیت چیز دیگری باشد. دادگاه عالی در تابستان ۲۰۱۹ تحویل خلیلی به آمریکا را تایید کرده بود اما وزارت خارجه نیز باید از نظر تشریفات سیاسی، ترتیب تحویل او به آمریکا را می‌داد؛ امری که ماه‌ها به تعویق افتاد زیرا قرار بود خلیلی با یک زندانی آلمانی معاوضه شود.

اشپیگل می‌نویسد، در واقع مذاکرات برلین و تهران کمی پیش از کنفرانس امنیتی مونیخ به نتیجه رسید. دادگاه فرانکفورت حکم جلب خلیلی را لغو کرد و تمدید دو ساله حکم را نامتناسب خواند. روز شنبه ۱۴ فوریه، خلیلی آزاد شد و کمی بعد با هواپیمای دولت ایران عازم تهران شد. هم‌زمان آلمانی بازداشت شده در ایران به دوسلدورف برگشت.

معامله بر سر زندانی‌ها امری رایج در جمهوری اسلامی است. از نظر بسیاری کارشناسان، تهران از دستگیری خارجی‌ها به عنوان اهرم فشار برای پیشبرد مذاکرات با غرب سود می‌برد.

آمریکا نیز از چنین معاملاتی مبرا نبوده است. در آخرین مورد، ژیو وانگ، شهروند آمریکایی که به جاسوسی متهم شده بود، پس از سه سال حبس، با کمک سفارت سوئیس آزاد شد. آمریکا نیز متقابلا مسعود سلیمانی، پژوهشگر سلول‌های بنیادی را آزاد کرد که در آمریکا بازداشت شده بود. سلیمانی نیز همراه با ظریف و با هواپیمای دولتی به تهران برگشت.

دونالد ترامپ این مبادله را منصفانه خواند و خطاب به ایران گفت: «بینید، ما می‌توانیم با هم معامله کنیم.»