چند نکته درمورد تحریم سپاه و ماجرای مذاکرات احیای برجام

کوروش احمدی؛ دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل گفت: در حالیکه به گفته انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا، مذاکرات کارشناسی در 24 اسفند خاتمه یافت، دو طرف طی نزدیک به دو هفته گذشته عمدتا در تهران و واشنگتن مشغول رایزنی‌های داخلی در مورد مواضع خود و تصمیم‌گیری راجع به معدود موارد اختلافی باقی مانده بوده و همزمان ایده‌ها و پیشنهاداتی نیز از طریق اتحادیه اروپا مبادله کرده‌اند؛ از جمله ابتکاراتی که اخیرا آقای امیرعبدالهیان به آن اشاره کرد. کلیاتی که از نشست غیرعلنی سنای آمریکا در روز سه شنبه به رسانه‌ها درز کرده، حکایت از ادامه اشتیاق دولت بایدن برای ادامه کار و نهایی کردن توافق دارد. واقعیت این است که بحران اوکراین و اولویتی که غرب برای متوقف کردن روسیه قائل است، بر عزم آمریکا برای احیای برجام افزوده و فرصت گرانبهای دیگری نیز برای ایران فراهم آورده است.

علاوه بر اینکه آمریکا در چنین شرایطی مستعد انعطاف و نرمش بیشتری است، شرایط برای بازگشت سریع ایران به بازار نفت و بازیابی سریع مشتری‌های از دست رفته نیز فراهم است. با این حال، همانطور که سناتورها بعد از نشست سنا نشان دادند، همچنان اختلاف سیاسی بین دو حزب عمده آمریکا و تردید برخی از دمکرات‌ها مانع سیاسی مهمی بر سر راه دولت بایدن برای نهایی کردن کار است. اهمیت این مناقشه از آن جهت است که می‌تواند نقش قابل توجهی در انتخابات میاندوره ای پیش رو بازی کند.

مواجهه با معدود موانع باقی مانده باید با توجه به شرایط و اهمیت این موانع و نه در خلاء صورت گیرد. گفته می‌شود که یکی از این موانع حذف سپاه از لیست “سازمان‌های تروریستی خارجی” (FTO) آمریکا است. یکی از اهداف دولت ترامپ در قرار دادن سپاه در این لیست دشوار کردن احیای برجام بود. عناصر ایدئولوژیک تیم ترامپ مانند پنس، پمپئو و بولتون امیدوار بودند از این طریق و ربط آن به تروریسم و حقوق بشر و برنامه موشکی ایران، روند دشمنی با ایران را برگشت ناپذیر کنند. آنچه اکنون مهم است این است که با توجه به نکات زیر این موضوع صرفا دارای اهمیتی نمادین است و ارتباطی با تحریم‌ها علیه سپاه ندارد:

لیست FTO عمدتا ذیل “قانون مهاجرت و ملیت” ایجاد شده و مطابق آن وزارت خارجه آمریکا مجاز به تعیین مصادیق و اعمال تحریم‌هایی بر اساس “مقررات تحریم سازمان‌های تروریستی خارجی” (FTISR) و “مقررات تحریم تروریسم جهانی” شده است. در این مقررات، از ممنوعیت ارائه “کمک‌های عینی” به سازمان‌های مندرج در لیست FTO و “تعقیب کیفری متخلفین” سخن رفته است.

متخلفین نه تنها در معرض تحریم‌های معمول مانند منع شدن از کسب و کار در بازار آمریکا و منع دسترسی به نظام پولی آمریکا و … قرار می‌گیرند، بلکه در صورت دستگیری به عنوان “متخلف جنایی” مشمول پیگرد کیفری ملی و فراملی با مجازات 20 سال زندان و جریمه‌های بسیار سنگین نیز می‌شوند. منع آموزش این گروه‌ها، منع صدور ویزای آمریکا برای اعضای آن، اطلاع رسانی به عموم در مورد این گروه‌ها و مانند اینها به عنوان مجازات گروه‌های مندرج در لیست پیش‌بینی شده است. اما قوانین مربوطه متضمن هیچ ترییباتی برای انجام اقدام نظامی نیست.