از رژیم پهلوی تا جمهوری اسلامی: چرا صرف هزینه در حوزه امنیتی ضروری است

سایت نواندیش - پرهام غنی . کارشناس ارشد روابط بین الملل

در سال ۱۳۵۳ ده درگیری نظامی بین ایران و عراق روی داد، معروف است که شاه در همین سال در جواب به این سؤال که چرا این قدر هلیکوپتر کبرا می‌خرید؟ پاسخ داده بود: از همسایه‌ام سؤال کنید که چرا این قدر تانک می‌خرد، من برای هر تانک عراقی یک کبرای آماده پرواز دارم.

این اظهاراتی است که معمولا حامیان رژیم سابق که از قضا مخالف فعالیت های منطقه ای امروز ایران هستند با افتخار از آن یاد می کنند و هر جا که فرصتی پیش آید خرید های تسلیحاتی شاه و قدرت به اصطلاح نظامی ایران در آن دوره را به رخ می کشند، در آن مقطع یعنی در دهه 50 که اوج فعالیت های انقلابی بود بسیاری از انقلابیون و شاید اغلب مردم عادی با دیده شک و تردید به هزینه های هنگفت نظامی شاه مخلوع می نگریستند و در استدلالی تقریبا مشابه امروز بیان می داشتند که چرا با وجود این همه فقر و مشکلات محمدرضا پهلوی تا این حد در حوزه نظامی و امنیتی هزینه می کند؟ یکی از اتفاقات جالب در آن دهه اتفاقا حضور ایران در بطن تحولات عمان و جنگ ظفار بود که براساس برخی برآوردها باعث کشته شدن بیش از 200 سرباز ایرانی در این درگیری ها شد.

این مقایسه ساده از برخی مشابهت های سیاست خارجی و امنیتی رژیم پیشین با امروز، بیانی آشکار از ماهیت و ذات روابط بین الملل است، پرسشی که کنت والتز همواره در مقام پاسخ گویی به آن برآمد این بوده که چرا کشورها با وجود تفاوت ساختار سیاسی رفتارهای مشابه ای از خود نشان می دهند، پاسخ به این سوال را باید در علم روابط بین الملل و فشارهای ساختاری این نظام جست چیزی که شاید تحلیلگران این عرصه ببینند اما مردم عادی از درک آن عاجر باشند، به همین خاطر هم گاه اسیر بازی های رسانه ای می شوند.

 تلویزیون "ایران اینترنشنال" و رسانه ها و وبسایت های دشمن ایران در سالگرد ترور وحشیانه سردار ایران زمین، حاج قاسم سلیمانی مانور عجیبی بر ماجرای انتقال 22 میلیون دلار پول نقد به حماس می دهند، گزارشگر شبکه وابسته به سعودی حتی در مغلطه ای آشکار  از این می گوید که به نظرتان با 22 میلیون دلار چند میلیون دوز واکسن کووید-19 می توان خرید تا بلکه ایران از شر کرونا رهایی یابد؟!

بد ماجرا اینکه متاسفانه برخی از افراد در فضای مجازی و حتی رسانه ای گول این فضاسازی ها را خورده و فریاد سر می دهند که چرا با وجود این مشکلات چنین هزینه هایی برای سوریه و لبنان و فلسطین و امثال هم می شود، اول اینکه با اطمینان می گویم آنچه رسانه های خارجی سعی در القا آن دارند که این هزینه ها از پول نفت و بودجه عمومی تامین می شود دروغ و شانتاژی بیش نیست، دوم مثال ابتدای مطلب را با مقایسه سیاست های رژیم گذشته با امروز که فرق شان از زمین تا آسمان بوده برای این اشاره کردم که بگویم کشور ایران به دلیل موقعیت ژئوپلتیک ویژه خود از گذشته های دور یعنی هزاران سال پیش تا امروز با مخاطرات و تهدیدات امنیتی بسیاری از جانب دشمنان خارجی رو به رو بوده و دلیل فعالیت های منطقه ای امروز را نیز باید در همین احساس تهدید جستجو کرد، همانطور که جنگ ایران و عراق نشان داد نگرانی شاه از فعالیت های عراق چندان بی دلیل نبوده اتفاقات سال های اخیر نیز بارها ثابت کرده که حضور ایران در سوریه و لبنان و به طور کلی در منطقه کاملا توجیه پذیر است.

نکته دیگر آنکه صرف هزینه برای فعالیت های امنیتی و منطقه ای حداقل برای کشوری مثل ایران امری ضروری است که باید صورت بگیرد، ما به دلیل موقعیت منطقه ای ویژه هرگز امکان بی طرفی یا انزواطلبی برایمان حداقل در شرایط امروز نظام بین الملل میسر نیست، همانطور که در زمان رژیم پیشین با وجود مشکلات  داخلی بیش از 30 درصد بودجه کشور صرف فعالیت های نظامی می شد یا همانطور که آمریکا با وجود داشتن بیش از 40 میلیون فقیر مطلق بالاترین هزینه های نظامی و امنیتی را در جهان دارد، جمهوری اسلامی ایران نیز صرف نظر از تمام مشکلات داخلی که با آن رو به رو است بایستی با توجه به اولویت های امنیتی خود بودجه اختصاصی را صرف امور نظامی و امنیتی کند، پس ذکر این که چرا با وجود مشکلات اقتصادی داخلی باید در خارج از کشور پول خرج کنیم همانقدر احمقانه است که بگوییم حالا که پول نداریم چلوکباب بخوریم پس نباید هیچ غذای دیگری بخوریم! در مجموع تهدیدات امنیتی علیه ایران نه یک توهم، نه یک دروغ که حقیقتی به قدمت تاریخ است، این سرزمین همواره مورد طمع دشمنان قرار داشته و خواهد داشت.

در پایان باید اشاره کرد که درک و تحلیل مسائل به ویژه در حوزه روابط بین الملل بایستی به دور از هرگونه جانبداری و  تعصبی صورت بگیرد، اگر مسائل را آنطور که هست نبینیم و نگاه خاکستری را جایگزین نگاه سرتاسر سیاه و سفید نکنیم شک نکنید که محکوم به تکرار اشتباهات گذشته هستیم، در این بین مسئولیت تحلیلگران علمی این حوزه است که در برابر پروپاگاندا رسانه ای بیگانگان نهایت تلاش و جدیت را به خرج داده و سعی در نشان دادن واقعیات این حوزه آن طور که واقعا هست داشته باشند.

منبع: نواندیش