دو مسجد ایرانی در هندوستان

حمیدرضا سروری- مسجد آقا بهزاد یا مسجد کاری(Kari) و مسجد حسینی دو مسجد ساخته شده به وسیلۀ سید حسین مشهدی ایرانی مهاجر به هند و دربار نظام‌شاهی هستند که در شهر احمدنگر بنا شده‌اند. مسجد آقا بهزاد یا مسجد کاری درخارج از دیوارهای قدیمی شهر احمد‌نگر در نزدیکی آرامگاه باوابنگالی(Bangali Bava) جای دارد. این مسجد در دورۀ فرمانروایی نظام‌شاهیان(1636-1490م) و گمان می‌رود به هنگام فرمانروایی برهان‌ نظام‌‌شاه اول(1553-1510م) بنا گردیده است. مسجد مرمت و بازسازی شده ولی ساختار اصلی آن روشن است. بخشهای تازه‌ ساز به دیوارهای درونی افزوده گشته‌اند و شکل تاقها نیز دگرگون شده‌اند. گچبری محراب مسجد و مناره‌های آن از پیوستهای دوره‌های پس از نظام‌شاهیان است. آنچه که در مورد این مسجد جلب توجه می‌کند نام آن است. کاری به احتمال زیاد گونه‌ای همسان‌سازی بومی برای واژۀ کاریز(قنات) پارسی است و به نظر می‌رسد مسجد درون باغی قرار داشته است و البته پیوستگی نام آقا بهزاد با مسجد هم روشن نیست! این مسجد از نظر اندازه و تناسب با مسجد حسینی، دیگر مسجد ساخته شده به وسیلۀ سید حسین مشهدی همانندیهای بسیاری دارد. البته امروزه مسجد حسینی به جایگاه مرکزی پلیس(Kotwali) تبدیل شده!مسجد حسینی در سال1536م، ساخته شده است((Sohoni,2018:137-140 به هنگام بازدید دوم از شهر احمدنگر موفق شدم این دو مسجد را ببینم. برای درک بهتر ساختار و شکل این دو مسجد به عکسها بنگرید. در ابتدا عکسهای مسجد کاری و سپس مسجد حسینی.

منبع

Sohoni,Pushkar. The Architecture of a Deccan Sultanate: Courtly Practice and Royal Authority in Late Medieval India (London: I.B. Tauris, 2018).