IR5 چهره مشاغل را دگرگون می‌کند؛ آیا رنسانس دیگری در راه است؟

کلمب، کوپرنیک، میکل آنژ، مدیچی همگی کاوشگران مشهور روزگار خود بودند. آن ها ناشناخته ها را ردیابی کردند، خواه زمینی، آسمانی، هنری و… آن ها در دورانی زندگی می کردند که بیان خلاق، سواد و یادگیری مورد احترام همگان بود. این عصر، به تجدید حیات دانشگاه‌ هایی منجر شد که به‌ عنوان مراکز آموزش و تأثیرگذاری، به مرور زمان، تمدن بشری را به سمت  عصر جدیدی سوق دادند. ما هر روز در رسانه ها درباره انقلاب صنعتی پنجم (IR5) [1] می‌خوانیم. در نگاه اول، به نظر می‌رسد که این رخداد، یک نسخه جدید و  بهبود یافته از انقلاب صنعتی چهارم باشد. رسانه ‌ها آن قدر به این موضوع اشاره می‌کنند که همه ما تصور می‌کنیم می‌دانیم چیست در حالی که  هرگز واقعاً برایمان مشخص نیست این رخداد چیست و چگونه بر ما تأثیر می‌گذارد.

انقلاب صنعتی پنجم ، جایی است که انسان‌گرایی، مدنیت، فراگیری، خلاقیت و هدف در کنار سود و پیشرفت دیجیتالی رشد می‌کند. اما چگونه به آنجا خواهیم رسید؟

سفری شگفت انگیز   

این سفر از سال 1760 آغاز می شود ، یعنی زمانی که اولین انقلاب صنعتی باعث شهرنشینی شد و امکان کار برای مردم در کارخانه ها میسر شد.

انقلاب صنعتی دوم ، وضعیت اجتماعی- اقتصادی جهان را تغییر داد و حمل و نقل و ارتباطات را بهبود بخشید. همچنین اتوماسیون بهتر ، فرصت های شغلی بهتری را فراهم ساخت.

در سومین انقلاب صنعتی، شاهد اختراع کامپیوتر بودیم که امکان اتوماسیون در خطوط اداری و تولید را پدید آورد.

انقلاب صنعتی چهارم، ارتباطات و پیوستگی بهتری را در سراسر جهان به ارمغان آورد و در آن، شاهد ظهور فناوری ‌های هوشمند مانند رباتیک، بلاک چین، اینترنت اشیا و موارد دیگر هستیم.

هوش مصنوعی، رباتیک، واقعیت افزوده و فناوری‌های دیگری از این دست، چشم‌ انداز فناوری را مانند قبل تغییر داده‌اند. فراموش نکنیم که چگونه هوش مصنوعی در سال‌ های اخیر تجربه مشتری را به طرز فوق‌ العاده‌ای متحول کرده است. این منظر، ما را به این سوال سوق می دهد: از انقلاب صنعتی پنجم چه انتظاری می توان داشت و آیا این رخداد به بهبود زندگی بشر کمک خواهد کرد؟

توالی پنج انقلاب صنعتی

انقلاب صنعتی پنجم زمانی است که ترکیب جدیدی از همکاری انسان و ماشین را در آغوش بگیریم، به طوری که بتوانیم خودمان را رها کرده ، روی قابلیت ‌های منحصر به ‌فرد انسانی همانند خلاقیت، تصمیم‌گیری پیچیده، رهبری تیم ‌ها و همدلی تمرکز کنیم که ماشین‌ها هنوز بر آن‌ ها مسلط نشده‌اند.

فناوری فرآیندها را خودکار می‌کند، هزینه‌ها را کاهش و سرعت را افزایش می‌دهد. اما در نهایت، اگر بخواهیم به پیشرفتمان ادامه دهیم، باید نوآوری داشته باشیم و چیزهای جدید و بدیعی خلق کنیم. اکنون زمان آن فرا رسیده است که بار دیگر ارزش توانایی های منحصر به فرد انسانی را بشناسیم تا بتوانیم سود، هدف و افراد را در کنار هم در انقلاب صنعتی پنجم شکوفا سازیم.

واژه «انقلاب صنعتی» اولین بار توسط مورخ اقتصادی قرن نوزدهم، « آرنولد توین بی»[2] برای توصیف توسعه اقتصادی بریتانیا در حد فاصل سال های 1760 تا 1840 به کار رفت. بیایید با مفهوم انقلاب های صنعتی شروع کنیم.

انقلاب صنعتی دو جزء دارد: اولین مورد ایجاد فناوری جدید است. به عنوان مثال، اختراع موتور بخار. دوم تغییر در تولید است که توسط فناوری جدید به وجود آمده است. به عنوان مثال، بافندگی با استفاده از ماشین بخار. هر بار که یک فناوری جدید عرضه می شود، فرآیند تولید یک مرحله بالا می رود. همان طور که انقلاب ها پیچیده تر می‌شوند، چندین فناوری جدید کشف شده و این روند شتاب بیشتری به خود  می گیرد.

انقلاب صنعتی اول؛ صنعت نساجی را مکانیزه کرد. انقلاب صنعتی دوم؛ خط مونتاژ، تولید صنعتی با حجم بالا و مصرف انبوه بالا را برای ما به ارمغان آورد. سومین  انقلاب اجازه داد تا اطلاعات در قالب دیجیتال قرار گیرد و به طور مقرون به صرفه تبدیل، دستکاری و انتقال داده شود. انقلاب صنعتی چهارم؛ علم رباتیک، هوش مصنوعی، واقعیت افزوده و واقعیت مجازی را برای ما تدارک دید .

بین انقلاب صنعتی اول و دوم نزدیک به دو قرن فاصله بود. «کلاوس شواب» ، بنیانگذار مجمع جهانی اقتصاد، اصطلاح «انقلاب صنعتی چهارم» را در اجلاس داووس سال 2016 مطرح کرد. بسیاری از ما که این مقاله را می خوانیم، سه انقلاب صنعتی آخر را در طول زندگی خود تجربه کرده ایم و در آینده شمار آن ها بیشتر هم خواهد شد!

در طول مسیر جهانی ‌سازی، تغییرات آب و هوایی، تخریب محیط ‌زیست و شرکت‌ های چندملیتی با درآمد سالانه بیشتر از تولید ناخالص داخلی بسیاری از کشورها را مشاهده کرده ایم. تولید کارآمدتر، به معنای افزایش آلودگی، مصرف بی رویه منابع تجدید ناپذیر و بهبود روزافزون صورت های سود سه ماهه است.

جدول زیر ، توالی پنج انقلاب صنعتی را نشان می دهد. شما مشاهده می کنید هر انقلاب چگونه صحنه انقلاب بعدی را تنظیم می کند.

با ایستادن در آستانه انقلاب صنعتی پنجم – که Industry 5.0 هم نامیده می شود- ما آماده یک جهش دیگر به جلو هستیم. با این حال، در گذشته شاهد بوده ایم که وقوع انقلاب های صنعتی پی در پی، پیامدهای ناگواری همچون  انسانیت زدایی را در پی داشته است. آیا این موضوع در مورد انقلاب صنعتی پنجم نیز صادق خواهد بود؟ کارشناسان با این ایده مخالف اند. آن ها می‌گویند خبر های خوبی در راه است.

انقلاب صنعتی پنجم

اگر چه کارشناسان مختلف در مورد این که «انقلاب صنعتی پنجم چیست؟» دیدگاه های متفاوتی دارند، اما اکثر آن ها موافقند که پنجمین انقلاب ، بر اساس انقلاب چهارم  رخ خواهد داد.

نگاهی به تاریخ نشان می دهد که هر انقلابی پایه و اساس انقلاب بعدی بوده است. انقلاب پنجم بر مبنای انقلاب چهارم شکل خواهد گرفت اما بدون شک ، یک قدم از آن فراتر خواهد رفت.

مقاله‌ای که با همکاری «مجمع جهانی اقتصاد» تهیه شده است، این گونه بیان می‌کند: «برخلاف گرایش‌های انقلاب چهارم به سمت غیرانسانی‌سازی، بهترین شیوه‌های فناوری و نوآوری توسط قهرمانان دوره پنجم به سمت خدمت به بشریت برگشته است… در انقلاب صنعتی پنجم، انسان‌ها و ماشین‌ها به صورت استعاری با هم خواهند رقصید.»

با در نظر گرفتن این موضوع، می‌توانیم انقلاب صنعتی پنجم را یک انقلاب AI ( مبتنی بر هوش مصنوعی) با ظرفیت محاسبات کوانتومی پیش‌بینی کنیم که انسان‌ و ماشین‌ را در محل کار به هم نزدیک می‌کند.یکی از مهم ترین خصیصه های این انقلاب،   توجه به ویژگی های منحصر به فرد هوش مصنوعی توسط استخدام کنندگان و کارفرمایان است و در واقع، آنان برای تصمیم گیری بهتر و آگاهانه تر مجهزتر خواهند بود.

با توجه به این که در حال حاضر 50 درصد از کارگران از نوعی هوش مصنوعی در محل کار استفاده می‌کنند، نقش‌ هوش مصنوعی  بیش از پیش برجسته تر خواهد شد. با این حال، 76 درصد از کارگران ( و 81 درصد از رهبران منابع انسانی) همگام شدن با سرعت تغییرات تکنولوژیکی در محل کار را چالش برانگیز می دانند.

چگونه انقلاب صنعتی پنجم تمرکز را به بشریت باز می گرداند؟

انقلاب صنعتی پنجم را به طور خلاصه می توان به عنوان ترکیبی از انسان و ماشین در محیط کار تعریف کرد. اما این تعبیر، بسیار ساده است و  قادر به توضیح بزرگی و پیچیدگی این تغییر نیست.

مارک بنیوف، بنیانگذار موسسه Salesforce می گوید: « من بحران اعتماد در فناوری را می بینم. در انقلاب صنعتی پنجم، ما باید یک افسر ارشد اخلاقی و انسانی داشته باشیم. آیا ما از این فناوری ها به نفع جهان استفاده می کنیم؟ شما  نمی توانید در انقلاب صنعتی چهارم بدون اعتماد کارمندان و مشتریان و شرکای خود تجارت کنید.»

انقلاب سوم و چهارم برای انسان و محیط زیست سخت زیان آور بود. نسل های قبلی باید سبک زندگی خود را با کارایی و توانمندی ماشین ها تطبیق می دادند ولی انقلاب صنعتی پنجم متفاوت خواهد بود چون در حال حاضر ، انسان ها در فرآیند تولید پیشگام و محور هستند. متفکران ویژگی های اساسی انقلاب پنجم را به شرح زیر برشمرده اند:

* باز کردن قفس استخدام

انقلاب صنعتی پنجم بیش از هر زمان دیگری به هوش انسان اهمیت می دهد. حتی امروز در جنگ با استعدادها، هوش مصنوعی به کمک استخدام‌ کنندگان آمده است. انقلاب صنعتی پنجم مزایای زیادی را در ارائه تجربه شخصی‌تر در جستجوی شغل مناسب  برای داوطلبان به ارمغان خواهد آورد.

درمقاله ای که در مجله « فوربس» چاپ شده، آمده است: « 34 درصد از رهبران منابع انسانی به عنوان بخشی از استراتژی خود برای آینده ، بر روی یادگیری و مهارت مجدد نیروی کار سرمایه گذاری می کنند.»

انقلاب صنعتی پنجم همچنین تیم های منابع انسانی را از بخش عمده مدیریت روزانه جدا می کند و به آن ‌ها زمان می‌دهد تا نیازهای استعدادها را تنظیم کرده و برآورده کنند. همچنین به آن ‌ها اجازه می‌دهد بر رشد و بهره‌ وری سازمان تمرکز کنند.

* زنان ، پیشگام خواهند بود

مارتا پلیمپتن گفته است: «زنان همیشه در خط مقدم جنبش های مترقی بوده اند.» این عبارت، در مورد انقلاب صنعتی پنجم نیز صادق است و  این پدیده، تاثیر بسزایی در شکل دادن به نقش زنان خواهد داشت و زنان و دختران در سراسر جهان توانمند خواهند شد.

* از تکرار « مکث انگلس» جلوگیری می کند

در طول انقلاب صنعتی اول، اگرچه تولید به ازای هر کارگر افزایش یافت ولی دستمزدهای واقعی حدود 50 سال راکد ماند. این رکود ، «مکث انگلس» نام داشت. تخمین زده می شود که انقلاب صنعتی پنجم پتانسیل جلوگیری از چنین رکودی را دارد. اگرچه انقلاب صنعتی پنجم کارهای روزمره و تکراری را از بین می برد، اما راه را برای بروز کنجکاوی، خلاقیت، همدلی و  قضاوت باز می کند و ایجاد تعادل بین مردم و فناوری را تضمین می کند.

*روش کار تغییر خواهد کرد

بسیاری از ما دیگر نمی خواهیم در چندین شغل کار کنیم. روش انجام کارها به شدت در حال تغییر است. همان طور که در زندگی شخصی، اولویت های شغلی ما دستخوش تغییر می شوند، شرکت ها نیز مجبور به تغییر هستند. مطمئناً  انقلاب صنعتی پنجم دامنه این تغییرات را بیشتر  خواهد کرد.

کارمندان جدید دیگر مجبور نیستند انبوهی از اسناد را بخوانند یا در جلسات توجیهی بنشینند تا تمام اطلاعات لازم و دقیق را به دست آورند. شما می توانید به راحتی و بدون نیاز به سرمایه گذاری زیادی، اطلاعات و آموزش های لازم را در اختیارشان قرار دهید. انقلاب صنعتی پنجم  به شرکت‌ها  کمک می‌کند تا از منابع موجود بهترین استفاده را ببرند و به تیم ‌های مدیریتی نیز یاری می رساند تا بر وظایف استراتژیک‌تر تمرکز داشته باشند.

همه گیری کرونا نیز راه را برای گسترش فرهنگ کار از راه دور هموار و این شیوه اکنون محبوبیت فراوانی پیدا کرده است. پلتفرم‌های ابری نوآورانه، مانند InfinCE، از این فرهنگ کاری که به سرعت در حال تکامل است ، با همکاری کارآمد و ارائه راه‌حل‌های ارتباطی روان پشتیبانی می‌کنند. فعال کردن کانال‌های ارتباطی پیشرفته، کنفرانس ‌های ویدئویی و  فراهم آوردن یک محیط امن برای اشتراک ‌گذاری وظایف، نظارت و همکاری فرهنگ کاری آینده را متحول خواهد ساخت. فراموش نکنیم که با فناوری انقلابی 5 G، انتظار می‌رود که همکاری از راه دور با جلسات مجازی و راه‌حل‌ های تقویت ‌شده چشم انداز جدیدی را  خلق کند.

* فناوری بدون کاغذ

انقلاب صنعتی پنجم، پذیرش دیجیتالی و فناوری های هوشمند برای افزایش کارایی انسان است و فناوری بدون کاغذ دقیقاً همین کار را انجام می دهد. با ساده‌ سازی کاغذبازی ‌های سخت در سراسر صنایع، فناوری بدون کاغذ، آینده ما را شکل
می دهد. فناوری بدون کاغذ در حال حاضر، فرآیندهای پیچیده کاری را در بخش های بانکی، مالی و حقوقی به شدت ساده کرده است.

یکی دیگر از صنایعی که از این فناوری بهره فراوان برده است، «صنعت خدمات میدانی»[3] است. بدون کاغذ، رفتن به میدان، نه تنها کارایی مدیریت خدمات میدانی را افزایش می‌دهد، بلکه این تکنسین‌ها را قادر می‌سازد تا از دیجیتالی ‌سازی کامل استفاده کنند. برنامه ‌های خدمات میدانی تلفن همراه مانند ReachOut Suite از این قابلیت‌ های در حال تکامل برای توانمندسازی کارگران میدانی با همکاری کارآمد، مدیریت آسان و راه‌حل ‌های تولید گزارش فوری برای ارائه تجربیات مشتری بهتر استفاده می‌کند.

واقعی یا  تخیلی؟

با نگاهی به قرن بیست و یکم از قرن بیست و دوم چه خواهیم دید؟

ما امیدواریم که این همگرایی نوین  از طریق به کارگیری فناوری پیشرفته،  به شکل گیری یک روحیه انسان محور و آزاد منجر شود. جایی که نظم هوش مصنوعی با آشفتگی بشریت برای ایجاد خیر بزرگتر تلاقی می کند.

این رخداد واقعی است‌ یا تخیلی؟ انتخاب هایی که انجام می‌دهیم مسیر ما را مشخص می کند. در انقلاب صنعتی پنجم ، ما با سوالات اخلاقی بیشتری نسبت به قبل مواجه خواهیم شد. این که باید به ماشین ها، هوشمندی بیشتری ببخشیم یا این که طول عمر مردم را افزایش دهیم، به ما بستگی خواهد داشت. اکنون انقلاب صنعتی پنجم به عنوان رنسانسی برای شکل‌ دهی و ساختن آینده بشری پیش روی ماست .