رتبه ایران در شاخص جهانی نوآور

شاخص جهانی نوآوری چیست؟

در دنیای امروز رمز موفقیت‌های ملی، سازمانی و کسب و کاری، در ماهیت دانش و فناوری و نوآوری و تجاری‌سازی این دستاوردها است. در چنین شرایطی است که همه سیاستگذاران در کشورهای مختلف تلاش خود را برای استفاده بهینه از پتانسیل‌های مختلف جامعه، نیروی انسانی متخصص و صنایع مختلف به کارگرفته و با ارائه خیل عظیمی از حمایت‌های مختلف از آن‌ها، مسیر نوآوری را برایشان هموار می‌کنند.

 شاخص جهانی نوآوری (Global Innovation Index) ، یکی از گزارشات معتبر از وضعیت نوآوری کشورهای مختلف است که توسط سازمان جهانی مالکیت فکری «WIPO»  منتشر می شود. اطلاعات و آمار این گزارش می تواند ابزار مناسبی برای سنجش وضعیت نوآوری در کشور و برنامه ریزی برای آینده باشد. این گزارش بر مبنای دو شاخص کلی ورودی نوآوری «Innovation Input Sub-Index» و خروجی نوآوری «Innovation Output Sub-Index» تنظیم شده است که هر کدام از این شاخص‌ها بر مبنای زیر شاخص‌هایی رصد می شوند که در شکل زیر به آن پرداخته شده است.

تاثیر بحران کرونا بر شاخص نوآوری جهانی

آخرین گزارش شاخص نوآوری جهانی نشان می‌دهد که دولت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی در بسیاری از نقاط جهان، با وجود تلفات عظیم انسانی و اقتصادی ناشی از اپیدمی ویروس کویید ۱۹، سرمایه‌گذاری‌های خود در زمینه نوآوری را افزایش داده‌اند. به عبارت بهتر گزارش GII۲۰۲۱  را می توان نوعی اذعان فزاینده به نقش کلیدی ایده‌های جدید و نوآورانه برای غلبه بر همه گیری کرونا و اطمینان از رشد اقتصادی پس از آن دانست.

نسبت درآمد و شاخص جهانی نوآوری

بنابراین گزارش کشورهای سوئیس، سوئد و آمریکا، در صدر کشورهای نوآور جهان قرار گرفته‌اند. هرچند به نظر می‌رسد کشورهای دارای اقتصادهایی با درآمد بالا، عملکرد مطلوبی داشته و در رتبه های بالای فهرست را به خود اختصاص داده‍‌اند اما برخی از کشورهایی مانند چین، ترکیه، فیلیپین، هند و ویتنام که دارای درآمد‌های متوسط هستند نیز به سرعت در حال پیشرفت هستند.

در این میان، مطابق با شاخصی که ارتباط بین طرح درآمدی (سرانه تولید ناخالص داخلی) و عملکرد نوآورانه (امتیاز شاخص نوآوری جهانی) را برای کشورهای مختلف نشان میدهد، ایران با امتیاز ۳۲.۹ در رده ۶۰ کشورهای جهان قرار دارد که عملکردی فراتر از انتظارات و سطح توسعه خود را نشان می‌دهد.

رشد نامتوازان در عملکرد شاخص های ورودی و خروجی نوآوری در ایران

در ارتباط با دو گروه شاخص‌های ورودی و خروجی که در ابتدای گزارش به آن اشاره شد،یک نکته بسیار جالب به چشم می‌خورد؛ با وجود روندکلی بهبود در هر دو گروه، اما روند امتیازی و جایگاه ایران در شاخص‌های ورودی به نسبت شاخص‌های خروجی عقب مانده است. در سال ۲۰۱۳ میلادی، ایران در رده های ۱۰۷ و ۱۲۰ شاخص‌های ورودی و خروجی قرار داشت که پس از گذشت نزدیک به یک دهه، شاخص ورودی ایران عدد ۸۶ و شاخص خروجی عدد ۴۴ را نشان می دهد. این به معنای عملکرد نامتوازن ایران در شاخص‌های ورودی و خروجی نوآوری بوده که در بردارنده نکات مثبت و منفی در کنار یکدیگر می باشد. در یک سو ماجرا، عدم بهبود کافی در شاخص‌های ورودی(موسسات و نهادها، سرمایه انسانی و پژوهشی، زیرساخت ها، پیچیدگی بازار و پیچیدگی کسب و کار) عملکرد ایران در نواوری را با مشکل روبرو نموده و در نتیجه نیازمند بازنگری، تعدیل و توجه جدی تر در برخی سیاست‌های مربوط به زیرشاخص‌های مرتبط می‌باشد. اما در سوی دیگر، اختلاف موجود حکایت از این واقعیت دارد که خروجی‌های نوآورانه ایران به نسبت سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته بیشتر بوده است.

همان طور که در نمودار زیر آمده است، بهبود چشمگیر جایگاه ایران، عمدتا به لطف شاخص‌های خروجی، متشکل از خروجی‌های دانش و فناوری (از جایگاه ۹۰ در سال ۲۰۱۵ به جایگاه ۴۶ در سال ۲۰۲۱) و خروجی‌های خلاقانه (از جایگاه ۱۱۶ در سال ۲۰۱۵ به جایگاه ۴۶ در سال ۲۰۲۱) رخ داده است. از این منظر، توسعه یک اکوسیستم نوآوری و کارآفرینی کارآمد و پشتیبانی نهادی از تاسیس و فعالیت استارتاپ‌ها و شرکت‌های زایشی در بخش‌های مختلف اقتصادی، نقش ارزنده در کسب این جایگاه داشته است.