کودکان انتزاعی | چرا افراد پدر و مادر شدن را به تأخیر می اندازند؟

به طور کلی هدف این مقاله رسیدن به درک جمعی از به تاخیر انداختن فرزندآوری توسط زنان و همسرانشان است همچنین یکی از مهم ترین سوالاتی که به آن پاسخ داده خواهد شد این است که آیا مشوق های سیاست اجتماعی در مقابله با روند به تأخیر انداختن فرزند آوری موثرند یا خیر؟

نگارنده در مقدمه مقاله به بیان این نکته می پردازد که با معرفی قرص ها و انواع وسایل پیشگیری از بارداری قابل اعتماد، افراد کنترل بیشتری بر باروری شان پیدا کردند و این امر باعث شد تا زنان قادر به ترک جنبه های ناخواسته تولید مثل شوند. بعد از این اتفاقی برای زنان فرصت های تحصیلی و شغلی فراهم شد که می توانستند بین مادری و انجام این فعالیت ها دست به انتخاب بزنند که در نهایت به تغییر الگوی زمانی رفتار باروری منجر شد. با افرایش ترک خانه از سوی زنان و ورود به بازار کار، خانواده های با درآمد دوگانه (زن و مرد شاغل) گسترش یافت که باعث تغییر نقش مردان در خانواده شد. این امر به تاخیر گسترده در فرزندآوری در اروپا و همین طور در بین گروه های خاصی (افراد با تحصیلات عالی) در آمریکا و مناطق دیگر منجر شد. نویسنده در ادامه به این نکته اشاره می کند که در رقابت با تحصیلات و اشتغال، والدینی دیگر بیشتر تبدیل به یک ترجیح شخصی شد و افراد به صورت داوطلبانه و تا زمانی که فرزندآوری با مسیر شغلی و دیگر اهداف زندگیشان سازگار نباشد، آن را به تاخیر می اندازند. مسائل دیگری مانند کاهش برابری جنسیتی، تعبیر در رفتار شریک زندگی و محدودیت مسکن تعیین کننده های مهم تری برای تاخیر در فرزند آوری محسوب می شوند. از طرفی دیدگاه های زیست شناختی به افزایش سن ژنان در زمان به دنیا آمدن فرزند اول تاکید دارند و معتقدند تاخیر در فرزندآوری به بچه دار شدن زوجین در دوره سنی منجر می شود که احتمال باروری زنان در آن دوره کم است. نتایج یک مطالعه نشان می دهد که شیوع نازایی از یک درصد در سن ۲۵ سالگی به پنج درصد در سن ۳۵ سالگی و ۱۷ درصد در سن ۴۰ سالگی افزایش می یابد. در همین راستا در مطالعه ای نشان داده شد که مردان و زنان اغلب از این امر (افزایش سن و خطرات نازایی) آگاه نیستند. در مطالعه ای در اروپا نشان داده شد که اکثر زنان سن بالای ۴۰ سال را برای فرزندآوری بالا می دانند. در مقابل برخی مطالعات ابعاد مثبت زیادی را برای فرزندآوری در سن بالا نشان داده اند. از جمله پرورش یافتن کودک در خانوادهای پایدارتر و همین طور شرایط اقتصادی باثبات تر.

با این مقدمه به سراغ روش تحقیق و سبس یافته های پژوهش می رویم. اما قبل از پرداختن به بحث روش شناختی لازم است تعریف دقیقی از باروری در علم جمعیت شناسی ارائه داده شود.

باروری و ناباروری در علم جمعیت شناسی و پزشکی تعاریف متفاوتی دارند. در پزشکی منظور از ناباروری توانایی با ناتوانی زوجین در باردار شدن در صورت عدم استفاده از وسایل پیشگیری است. در حالی که در جمعیت شناسی ناباروری به معنای نازایی و عقیم بودن است در جمعیت شناسی باروری، اشاره به فرزندان زنده به دنیا آمده دارد و جمعیت شناسان به رابطه بین زمان فرزندآوری و تعداد فرزندانی که زنان در یک دوره خاص در سن باروری (49 - 15) به دنیا می آورند، می پردازند ذکر این مساله از آنجا ضرورت دارد که به تاخیر انداختن فرزندآوری که موضوع اصلی این پژوهش است، اشاره به زمان فرزندآوری و تغییر سن به دنیا آمدن اولین فرزند دارد که به دلیل این افزایش سن در تولد اولین فرزند، شاهد کاهش تعداد فرزندان به طور کلی در طول دوره فرزندآوری زنان خواهیم بود.

روش تحقیق: در این مقاله از روش  PRISMA (preferred reporting Items for systematic reviews and meta analyses) برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است که شامل مراحل شناسایی، غربالگری واجد شرایط بودن و در آخر شامل مواردی برای بررسی است به این صورت که در گام اول ۳۰۷ مورد ان مواردی که تمرکزشان بر روی مسائل مربوط به رفتار فرزندآوری، به تاخیر انداختن و سیاست های خانواده از ایمان، مرخصی والدین، خدمات مراقبت از کودک، امنیت اجتماعی، مراقبت های بهداشتی و مسکن است، از طریق پژوهش های انجام شده در پایگاه های اطلاعاتی مرتبط با جمعیت شناسی، علوم اجتماعی و پزشکی ثبت شد. در گام بعدی و با مطالعات بیشتر ۲۳ مورد دیگر به این موارد اضافه شد و چهار مورد از موارد تکراری حذف شد (در کل ۳۲۶ مورد) و در گام سوم ۱۵۸ مورد که محتوای آن به طور مستقیم با تأخیر در فرزندآوری در جامعه حل حاضر ارتباط نداشت، حذف شده از بقیه موارد باقی مانده دسته بندی های زیر به دست آمد. در ادامه به دلایل تاخیر در فرزندآوری می پردازیم.

معرفی وسایل پیشگیری از بارداری: وسایل پیشگیری خوراکی موثر و قابل اعتماد شامل قرص در اوایل دهه ۱۹۶۰ معرفی شد که تحولی در رفتار باروری در بسیاری از جوامع مدرن ایجاد کرد. گلدین و کاتز (۲۰۰۲) نشان دادند که چطور گسترش و اشاعه فرص در اواخر دهه ۱۹۶۰ در آمریکا در به تاخیر انداختن س ن ازدواج در میان زنان تحصیل کرده نقش موثری داشت قانون ایالات متحده به زنان مجرد و جوان اجازه داد تا از قرص استفاده کنند و به این ترتیب ملت بیشتری را به تحصیل بپردازند و به سرمایه گذاری در یک شغل بلندمدت در بازار کار بپردازند و در عین اینکه از نظر جنسی فعال اند از بارداری جلوگیری کنند. در پی این سیاست برای اولین بار زنان توانستند ازدواج و ورود به والدینی را بدون تجربه پرهیز از رابطه و همین طور اطمینان به باردار نشدن، به تاخیر بیندازند.

سطح تحصیلات و رشته تحصیلی: مطالعات اخیر نشان می دهد که رابطه قوی معکوسی بین تحصیلات و باروری وجود دارد. به این معنا که تحصیلات، زمان تولد فرزند اول را تحت تاثیر قرار می دهد. در مطالعه ای نشان داده شد که افزایش تحصیلات زنان به تغییرات قابل توجه سن فرزندآوری در آمریکا منجر شد.

دلایل زیادی مبنی بر اینکه چرا تحصیلات زنان فرزندآوری را به تاخیر می اندازد وجود دارد. یکی از مهم ترین آنها تعادل برقرار کردن بین نقش دانشجویی و مادری است چراکه هر دو این نقش ها نیاز به زمان زیادی دارد و انجامشان به طور همزمان دشوار است. به همین دلیل زنانی که تمایل به ورود به دانشگاه و تحصیلات دانشگاهی دارند، احتمالا والدینی را به تاخیر می اندازند. علاوه بر این زنان با تحصیلات بالا به احتمال بیشتری دنبال شغل می گردند که این مسوولیت پذیری بیشتر، اقتدار بیشتر و استقلال بیشتر را برای آنها در پی دارد. همین طور کسانی که تمایل به کار کردن دارند ممکن است فرزندآوری را تا زمانی که در مسیر شغلی خود به نقطه مطمئن و باثباتی برسند به تاخیر بیندازند همین طور رشته تحصیلی در تعداد و زمان فرزندآوری تاثیر دارد.

در مطالعه ای نشان داده شد که به تاخیر انداختن فرزندآوری بیشتر برای زنانی که در رشته های مردسالار تحصیل کرده اند اتفاق می افتد و این تاخیر برای زنانی که در رشته های زن سالار تحصیل کردند به حداقل می رسد.

مشارکت زنان در نیروی کار: مشارکت زنان در نیروی کار از چند به تاخیر انداختن فرزند آور موثر است. در برخی مطالعات بر بین مراقبت از کودکان و مشارکت در نیروی کار تاکید شده است. همین طور مطالعه ای در آمریکا نشان داد که اشتغال چه به صورت توجه تمام وقت احتمال باروری زنان را کاهش می دهند. برنهارد (1993) استدلال می کند که اگرچه به دلیل قابلیت کار کردن زنان در مشاغل پاره وقت و افزایش خدمات مراقبت از کودکان، ناسازگاری اشتغال زنان و مادر شدن ضعیف شده است، اما ساختارهای نابرابر جنسیتی و روابط قدرت در ازدواج همچنان مانع باروری می شود که در ادامه به آنها بیشتر پرداخته می شود.

تغییرات هنجاری و ارزشی: از نظریه گذار جمعیتی دوم اغلب برای درک تغییرات باروری در اواخر دهه ۱۹۶۰ استفاده می شود که مولفه اصلی آن تغییرات ایده ای و ارزشی است. این نظریه کاهش نرخ باروری در اروپا در اواخر دهه ۱۹۶۰ را به تغییرات ایده ای و «الگوی خانواده فردگرا» پیوند می دهد. بحث اصلی این نظریه این است که دور شدن از عقاید و ارزش ها و هنجارهای سنتی به استقلال فردی بیشتری در تصمیم گیری افراد در همه امور منتشر می شود. تغییرات فکری و فرهنگی در کنار جمعیتی دوم، نیاز به خودشکوفایی، انتخاب، رشد شخصی و آزادی و بسیاری از تصمیمات باروری را توضیح می دهد.

برابری جنسیتی: برابری جنسیتی را می توان در سطوح مختلف اجتماعی (توانمندسازی سیاسی و آموزشی)، در سطح خانواده (تقسیم کار) و در سطوح فردی (نگرش نسبت به نقش های جنسیتی) بررسی کرده برابری جنسیتی به عنوان یک عامل مهم برای درک تغییرات رفتار باروری مطرح شده است. سیستم جنسیتی در سطح جامعه و نهادی در هر کشور حقوق و وظایف متفاوتی را نسبت به زن و مرد اعمال می کند. عوامل اصلی برابری جنسیتی در سطح جامعه عبارت اند از: سطح تحصیلات، فرصت ها و مشارکت اقتصادی و توانمندسازی سیاسی این عوامل زنان و زوجین را با قادر به ترکیب کار و فعالیت های خانواده می کند یا مانع از آن میشود و از این رو بر زمان فرزندآوری تاثیر می گذارد.

به عنوان مثال وقتی زنان فرصت های شغلی و تحصیلی مشابه مردان داشته باشند و از طرفی محدودیت های نهادی از جمله کمبود خدمات مراقبت از کودکان و سیاست های سخت گیرانه تفکیک جنسیتی وجود داشته باشد که ترکیب اشتغال و مادری را سخت کند، آنگاه زنان به این وضعیت با به تاخیر انداختن فرزندآوری و به طور کلی تعداد فرزند کمتر واکنش نشان می دهند

شریک زندگی: نگارنده در این بخش توضیح می دهد که در دهه های اخیر با افزایش تعداد شرکای جنسی قبل از تولد فرزند اول، شکل های ناپایداری از وصلت ها از جمله هم خانگی (cohabitation) بی رغبتی نسبت به ازدواج و افزایش طلاق ایجاد شده است. این افزایش هم خانگی با تاخیر در ازدواج و متعاقبا تاخیر در فرزندآوری همراه است. علاوه بر این شرکای جنسی متعدد و ناپایدار، مشکلاتی را در یافتن شریک زندگی ایجاد می کند که ممکن است در به تاخیر انداختن فرزندآوری موثر باشد. در مطالعه ای در اروپا نشان داده شد که داشتن شریک زندگی حمایتگر دومین عامل مهم (سلامت مادر اولین عامل است) در تصمیم گیری مردان و زنان در فرزندآوری است.

مسکن و عدم امنیت اقتصادی بازار مسکن یکی از عواملی است که به طور ناخواسته بر سن به دنیا آوردن اولین فرزند تاثیر می گذارد. مطالعات نشان داده که در کشورهایی که رهن مسکن و ورود به بازار اجاره مسکن راحت تر است افراد زودتر قادر به تشکیل خانواده و فرزندآوری هستند.

همین طور تعداد زیادی از مطالعات عدم امنیت اقتصادی را در اشکال مختلف بیکاری و وضعیت ناپایدار بازار کار، در به تأخیر انداختن تولد فرزند لول به دلیل عدم توانایی در تصمیم گیری های بلند مدت موثر می دانند.

مشوق های سیاست های اجتماعی: حال می خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که سیاست های اجتماعی تا چه اندازه می تواند بر زمان تولد فرزند اول تاثیر بگذارد؟ در این بخش ابتدا به مشکلات ایجاد شده توسط این سیاست ها پرداخته می شود و سپس به نتایج مطالعاتی که چهار سیاست مختلف را آزمایش گرداند پرداخته می شود.

تاثیرات قابل مشاهده سیاست ها بر فرزندآوری: یک بحث مهم در سیاست های اجتماعی، مشکلات روش شناختی در اندازه گیری مستقیم تاثیرات این سیاست ها بر به تاخیر انداختن فرزندآوری است. اولین مشکل اینکه طیف وسیعی از سیاست ها به طور بالقوه می تواند بر فرزندآوری تاثیر بگذارد و مشخص کردن اثرات یک سیاست خاص به طور مجزا کار دشواری است مشکل دوم این است که به سختی می توان تشخیص داد که آیا موفقیت یک سیاست خاص به دلیل فاصله زمانی بین شروع تا روی روال افتادن آن سیاست بوده است یا نه. سومین مشکل مربوط به ناهمگنی سیاست هاست. سیاست ها نه تنها بر باروری اثر می گذارند بلکه اغلب در جهت واکنشی به رفتار باروری اعمال می شوند. به عبارت دیگر، افزایش سطح باروری هم می تواند معلول اجرای سیاست ها و هم برعکس علت آن باشد مساله چهارم این است که تشخیص اثرات سیاست بر میزان باروری و زمان تولد در مطالعات مبتنی بر یک دوره زمانی دشوار است. در این قسمت به نتایج مطالعاتی که چهار سیاست مختلف را آزمایش کرده اند می پردازیم. این چهار سیاست عبارت اند از: پرداختهای نقدی مستقیم و بی واسطه، سیاست های غیرمستقیم، سازگاری کار و خانواده و اثرات ناخواسته سیاست ها.

پرداخت های نقدی مستقیم: یکی از مهم ترین سیاست های تاثیرگذار بر فرزندآوری، پرداخت های نقدی مانند پاداش نقدی برای تولد کودک و همین طور اعطای کمک هزینه به خانواده است. در برخی کشورها این سیاست هیچ تاثیری بر فرزندآوری نداشته یا تائیر کمی داشته است و در برخی کشورها مانند سوئد و کانادا این سیاست در ترغیب به فرزندآوری مؤثر بوده است.

سیاست های غیرمستقیم: این سیاست ها شامل معافیت مالی مسائل مربوط به مسکن و مراقبت های بهداشتی است که مطالعات نشان داده تاثیر زیادی در زمان تولد فرزند اول دارند. به طوری که برای مثال با قطع این سیاست ها در مجارستان برای افراد با تحصیلات و درآمد بالا، زمان فرزندآوری در بین این گروه به تعویق افتاد برخی مطالعات نیز نشان دادند که این سیاست ها تاثیر چندلی بر فرزندآوری ندارند.

سازگاری بین کار و خانواده: نوع دیگری از سیاست ها با هدف سازگاری بین کار و خانواده اجرا می شود که شامل مرخصی زایمان برای زنان و مردان با یا بدون حقوق و همین طور هزینه، کیفیت و دسترسی به خدمات مراقبت از کودک می شود. برخی مطالعات نشان دادند که وجود امکانات نگهداری از کودکان زیر سه سال، یک عامل مهم در ورود مجدد زنان به بازار کار است و این به سازگاری بیشتر بین نقش مادری و اشتغال منجر می شود. همچنین برخی مطالعات نشان دادند که کاهش هزینه های خدمات مراقبت از کودک (مهدکودک) و افزایش دسترسی به این نوع خدمات تاثیر مثبتی بر فرزندآوری دارد.

اثرات ناخواسته سیاست ها: علاوه بر سیاست هایی که به طور مستقیم در جهت تاثیرگذاری بر فرزندآوری اجرا می شوند، طیف گسترده ای از سیاست ها در سیستم آموزشی، بازار کار و بازار مسکن وجود دارد که به طور ناخواسته بر زمان فرزندآوری تاثیر می گذارد. برای مثال در ژاپن سیاستی اجرا شد که به موجب آن جوانان به محض فارغ التحصیلی وارد مشاغل تمام وقت می شدند. در این سیستم کارفرمایان استخدام تازه فارغ التحصیلان را به گروه های دیگر ترجیح می دهند که این سیاست به طور غیرمستقیم بر زمان فرزندآوری و تشکیل خانواده تاثیر می گذارد. مطالعات دیگری در همین راستا نشان می دهد زنانی که از کار اخراج می شوند و مجددا جویای کار هستند در یافتن شغل با مشکلات بسیاری مواجه اند که این خود از مهم ترین عوامل بازدارنده فرزندآوری در بین زنان جویای کار است.

نتیجه گیری

این مقاله به بحث درباره دلایل و روندهای فعلی تاخیر در فرزندآوری و به بررسی انواع مشوق های سبلت اجتماعی در مقابله با این روند پرداخته است. عوامل زیادی از جمله دسترسی به وسایل پیشگیری از بارداری، سطح تحصیلات، مشارکت زنان در نیروی کار و تغییرات هنجاری و ارزشی ناشی از گذار دوم جمعینی به عنوان دلایل تاخیر در فرزندآوری ذکر شد.

در ادامه به این مساله پرداخته شد که سیاست های اجراشده توسط دولت تا چه اندازه می تواند بر زمان فرزندآوری تاثیر بگذارد. از سیاست های نام برده شده برخی تاثیر مثبتی بر فرزندآوری داشتند و برخی با تاثیری نداشتند یا زمان فرزندآوری را به طرز قابل توجهی تحت تاثیر قرار ندادند. هرچند همان طور که پیشتر گفته شد سیاست های مشابه در کشورهای مختلف با نتایج متفاوتی همراه بوده برخی سیاست ها نیز به طور ناخواسته زمان فرزندآوری را تحت تاثیر قرار دادند. در مجموع این تحقیق پاسخی به این پرسش بود که چرا افراد فرزندآوری را به تاخیر می اندازند و آیا سیاست های اجتماعی تاثیری بر این تصمیم گیری دارد یا خیر. با توجه به آنچه گفته شد می توان نتیجه گرفت که هیچ کدام از این سیاست ها را نمی توان به طور مطلق در نظر گرفت و مورد بررسی قرار داد اما این سیاست ها به منزله پیامی برای افراد است که آیا می توانند نقش پدر و مادری را قبول کنند و در بلندمدت از عهده آن بربیایند یانه.