شرق- دیدار پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، با آیت‌الله سیستانی، مرجع بزرگ شیعیان عراق که روز گذشته در نجف اشرف صورت گرفت، یکی از مهم‌ترین رویدادهایی است که جهان شاهد آن بوده است.
طبق گزارش‌های منتشرشده، دیدار این دو رهبر عالی‌رتبه مذهبی جهان حدود ۵۰ دقیقه به طول انجامید که کمی بیشتر از زمان برنامه‌ریزی‌شده قبلی بود. یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این دیدار آن بود که رهبر کاتولیک‌های جهان، در منزل آیت‌الله سیستانی به دیدار او رفت. واتیکان این جلسه را نشانه حسن نیت طرفین دانست و اعلام کرد که پاپ فرانسیس ابتدا توسط پسر آیت‌الله سیستانی مورد استقبال قرار گرفت.
حضور پاپ در منزل آیت‌الله سیستانی همچنین از این منظر مهم است که اکثر رهبران جهان برای ملاقات با پاپ به واتیکان می‌روند یا اگر پاپ به جایی سفر کند، رهبران دینی و شخصیت‌های سیاسی در محلی رسمی با او ملاقات می‌کنند؛ بنابراین حضور او در منزل آیت‌الله سیستانی نشان می‌دهد که پاپ نیز می‌داند جایگاه ایشان تا چه اندازه برجسته است، تاآنجاکه حاضر است خرق عادت کند و در منزل ایشان با معظم‌له ملاقات کند. پاپ هنگام خداحافظی با آیت‌الله سیستانی تأکید کرد که برای برقراری صلح و برادری در سرزمین عزیز عراق، خاورمیانه و کل جهان دعا خواهد کرد.
آیت‌الله سیستانی تاکنون با هیچ‌یک از نخست‌وزیران عراق دیدار نکرده و با مقامات دیگر نیز به‌ندرت دیداری رسمی داشته است. در تصاویر اندکی که از این ملاقات منتشر شده، چند کاردینال نیز در کنار پاپ دیده می‌شوند. در پی این دیدار، دفتر آیت‌الله علی سیستانی با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که در این ملاقات درباره چالش‌های بزرگی که بشریت در این دوران با آن روبه‌روست و نقش ایمان به خداوند و پایبندی به ارزش‌های والای اخلاقی برای غلبه بر آنها گفت‌وگو و تبادل‌نظر شد.
در بیانیه دفتر آیت‌الله سیستانی درباره این دیدار آمده است: «آیت‌الله سیستانی بر اهمیت زندگی در امنیت و صلح شهروندان مسیحی به‌عنوان بخشی از جامعه عراق و همچنین بر اهمیت نقش رهبران جهانی در متوقف‌کردن رنج‌ها در این سرزمین تأکید کرد».
طبق گزارش‌های منتشرشده، مرجع شیعیان عراق درباره مسئله فلسطین نیز با پاپ گفت‌وگو کرده است. پاپ فرانسیس پیش‌تر گفته بود هر عراقی با هر مذهبی، شایسته برخورداری از حقوق برابر با اکثریت مسلمان شیعه است.
دیدار پاپ فرانسیس و آیت‌الله سیستانی به خودی خود نمایشی نمادین درباره اهمیت همکاری پیروان ادیان مختلف است و این سفر از دو جهت اهمیت دارد؛ یکی آنکه به‌تازگی چند بمب‌گذاری انتحاری در عراق انجام شده و امنیت جان پاپ فرانسیس در عراق با اماواگرهایی روبه‌روست. دوم آنکه از بدو شیوع ویروس کرونا تاکنون پاپ فرانسیس به جایی سفر نکرده بود؛ بااین‌حال پاپ فرانسیس در مقابله با آنچه «خشونت در جهان» خوانده تصمیم گرفته به عراق برود. او گفته است که سفر به بغداد را به‌عنوان «زائر صلح» انجام می‌دهد و تلاش می‌کند بتواند صلح و آشتی را به عراق بازگرداند یا دست‌کم برای رسیدن به آن هدف سعی کند. این پیام با توجه به شرایط موجود در عراق که با درگیری‌های مذهبی ظاهرا حل‌نشدنی دست‌به‌گریبان است، بسیار ارزشمند محسوب می‌شود.
از دیگر سو، برخی از تحلیلگران خاورمیانه بر این نکته تأکید می‌کنند که این دیدار می‌تواند بر سیاست‌های داخلی عراق نیز تأثیر بگذارد و استقبال پرشکوه مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق، از پاپ فرانسیس به این دلیل بوده است و او قصد دارد حمایت جمعیت مسیحی عراق را به‌سوی خود جلب کند. در همین حال برخی بر این باورند که مسیحیان عراق تعداد قابل توجهی ندارند که پاپ فرانسیس بتواند تأثیری بر مناسبات سیاسی عراق بگذارد. بااین‌حال این پیش‌بینی وجود دارد که دیدار دو رهبر دینی بااهمیت در جهان می‌تواند از تنش‌های فرقه‌ای و مذهبی بکاهد.
پاپ فرانسیس مانند دیگر رهبران کاتولیک جهان بسیار علاقه‌مند است تا با رهبران سایر مذاهب و ادیان ملاقات کند. او دو سال پیش، هنگام بازدید از ابوظبی، با شیخ احمد الطیب، امام جماعت مسجد الازهر مصر، ملاقات کرد و طرفین یک مانیفست صلح امضا کردند و آن را «سندی برای برادری انسان» توصیف کردند.
عراق و پیام سفر پاپ
حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل عراق، درباره اهمیت این سفر به «شرق» گفت که سفر پاپ واتیکان به عراق در برگیرنده دو پیام مهم برای ملت‌های شرق و غرب است، زیرا علاوه بر اینکه نخستین سفر پاپ به عراق تلقی می‌شود، دیدار ایشان با آیت‌الله سیدعلی سیستانی، مرجع شیعیان عراق اهمیت راهبردی به این سفر داده است.
به گفته او، مهم‌ترین پیام سفر پاپ وجود امنیت پایدار در عراق است که اگر این امنیت در عراق برقرار نشده بود، امکان انجام این سفر برای رهبر کاتولیک‌های جهان وجود نداشت. همچنین موضوع دیگری که به‌عنوان یک پیام جهانی تلقی می‌شود، دیدار پاپ با آیت‌الله سیستانی بود که در فضایی کاملا معنوی و به‌دور از پروتکل‌های معمول در شهر مذهبی نجف انجام شد.
هانی‌زاده تأکید می‌کند که پاپ در این دیدار قصد ارسال این پیام را داشت که مرجعیت شیعه عراق در سال‌های اخیر نگاهی کاملا انسانی و عاطفی و به‌دور از نگرش‌های طایفه‌ای نسبت به ادیان و مذاهب موجود در عراق دارند؛ بنابراین این نگاه فرامذهبی و فراطایفه‌ای احترام و جایگاه مرجعیت شیعه عراق را نزد واتیکان ارتقا بخشید و ازاین‌رو دیدار پاپ با مرجع شیعیان عراق در نجف پاسداشتی بر نگاه فراملی این مرجعیت نسبت به سایر مذاهب و ادیان آسمانی تلقی می‌شود.
پیر محمد ملازهی، کارشناس مسائل شبه‌قاره نیز درباره اهمیت سفر پاپ به «شرق» گفت که در دهه‌های گذشته، مسیحیان در عراق نقش قابل توجهی در سیاست و اقتصاد و تجارت خارجی این کشور داشتند. طارق عزیز، از مسیحیان آشوری، سال‌ها وزیر خارجه صدام بود و سپس تا زمان سقوط حکومت صدام در جایگاه معاون نخست‌وزیر و مشاور صدام حضور داشت؛ اما در پی حمله آمریکا به عراق در سال 2003 و سپس قدرت‌گرفتن افراط‌گرایان از جمله داعش در این کشور، جمعیت حدود یک‌ونیم میلیون نفری مسیحیان عراقی به حدود 300 هزار نفر رسید که ناشی از مهاجرت از عراق و کشته‌شدن در خشونت‌های این کشور بود. اصلی‌ترین هدف پاپ از سفر به عراق رساندن این پیام به مسیحیان عراق بود که این کشور را که خاستگاه ادیان ابراهیمی محسوب می‌شود، ترک نکنند و به نقش‌آفرینی خود در این کشور ادامه دهند.
او این‌گونه ادامه می‌دهد که پاپ در کنار این هدف، به‌دنبال ایجاد گفتمان صلح بین مذاهب است و دیدارش با آیت‌الله سیستانی را از همین منظر باید تفسیر کرد. هم پاپ فرانسیس خلاف پاپ‌های قبلی دیدگاه انسانی‌تری در کلیسای کاتولیک دارد و هم آیت‌الله سیستانی دغدغه صرفا شیعی و اسلامی ندارد و حامی تمام اقوام و مذاهب در عراق است؛ بنابراین این دیدار تاریخی گام مؤثری برای آشتی ملی در عراق و کاهش تنش‌های قومی و مذهبی محسوب می‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید