چرا با توافق ایران و آژانس بهارستان عصبان شد ؟

در آستانه پایان ضرب الاجل ایران برای خروج از پروتکل الحاقی، شب گذشته پس از آنکه رافائل گروسی تهران را ترک کرد و به وین رسید از توافقی موقت با تهران خبر داد.

مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نتایج رایزنی با مقامات ایران را فشرده، خوب و منطقی ارزیابی کرد و گفت که دو طرف درباره تداوم فعالیت‌های ضروری بازرسان آژانس در ایران به یک تفاهم دوجانبه، فنی و موقت دست یافتند.ایران و اژانس تفاهم کردند اجرای پروتکل الحاقی و دسترسی های برجامی به طور کامل متوقف شود و صرفا تعهدات پادمانی ایران اجرا می شود. بر این اساس، طبق قانون مجلس هیچ دسترسی  فراپادمانی به آژانس اعطا نخواهد شد و هیچگونه بازرسی فراپادمانی نیز انجام نمی شود. 

با در نظر گرفتن موارد فوق و به منظور تداوم فعالیت های راستی آزمایی و نظارت آژانس، سازمان و آژانس نسبت به موارد زیر توافق کردند:

1. ایران به اجرای کامل و بدون محدودیت موافقت نامه جامع پادمان خود با آژانس، همانند قبل، ادامه خواهد داد.

2. یک تفاهم فنی دوجانبه موقت، سازگار با قانون، که به موجب آن آژانس به فعالیت های ضروری راستی آزمایی و نظارت خود (طبق فهرست فنی پیوست) برای مدت تا سه ماه ادامه خواهد داد.

3. مرور منظم این تفاهم فنی با هدف اطمینان از حصول به اهداف آن.

همزمان با این توافق مایک پمپئو وزیر خارجه پیشین آمریکا در توییتی نوشت که یک آمریکای ضعیف تنها باعث جسورتر شدن ایران خواهد شد. مایک پمپئو، وزیر خارجه پیشین آمریکا روز یکشنبه در توییتی نوشت: یک آمریکای ضعیف و مماشات کننده تنها ایران را جسورتر می‌کند و به مردم آمریکا لطمه می‌زند. ما ائتلافی عظیم میان کشورهای حوزه خلیج فارس و اسرائیل ساختیم که می‌خواهد ایران را به عقب براند؛ آمریکا همچنان باید بخشی از آن باشد.

در این میان برخی از نمایندگان مجلس به مخالفت با این وضعیت پرداختند.

نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در مذاکرات روز یکشنبه سازمان انرژی اتمی با مدیرکل آژانس حضور داشته است درباره تفاهم اخیر ایران برای مهلت سه ماهه به آژانس در راستای دسترسی های ضروری توضیح داد. کاظم غریب آبادی در واکنش به توییت سید نظام الدین موسوی، نماینده مجلس درباره مهلت سه ماهه ایران به آژانس برای انجام راستی آزمایی و نظارت ضروری بر فعالیت های ایران که از آن به عنوان "دور زدن" مصوبه مجلس نام برده است گفت: ‌اجرای کامل مصوبه مجلس محترم، دغدغه جدی نظام است و کسی حق ندارد از آن کوتاه بیاید. تمدید یا استمهال در کار نیست. هیچ دسترسی فراپادمانی به آژانس اعطا نخواهد شد.

وی ادامه داد: تداوم راستی آزمایی آژانس، برابر پیوست فنی بیانیه مشترک، صرفا ناظر بر حفظ و نگهداری اطلاعات برخی فعالیت ها ‌و تجهیزات نظارتی توسط ایران برای ٣ ماه است. در این مدت، آژانس به این اطلاعات هیچ دسترسی نداشته و اطلاعات منحصرا نزد ایران باقی می ماند.

غریب آبادی خاطرنشان کرد: چنانچه ظرف ۳ ماه تحریم ها به طور کامل لغو شد، ایران این اطلاعات را در اختیار آژانس گذاشته، وگرنه  برای همیشه پاک خواهند شد.

واکنش ها به سفر گروسی چه بود؟

در پی حضور گروسی در تهران و توافقی که آژانس بین المللی انرژی اتمی و سازمان به آن دست یافتند، نماینده روسیه در وین نتیجه سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران را مثبت تلقی کرد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در پی سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران در صفحه توییترش نوشت: رافائل گروسی مدیر کل آژانس با نتایجی مثبت از تهران بازگشته است. اگرچه پروتکل الحاقی ظرف دو روز به تعلیق درخواهد آمد، آژانس و ایران به تفاهم مشترکی رسیدند که حفظ سطح کافی راستی آزمایی را مجاز خواهد ساخت.  اظهارات اولیانوف در پی این مطرح می شود که گروسی برای مذاکره درباره چگونگی فعالیت های آژانس در ایران در پی لغو اجرای پروتکل الحاقی روز گذشته به تهران آمده بود. 

پس از تفاهم ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در عصر یکشنبه، منابع خبری رژیم صهیونیستی از برگزاری نشست کابینه امنیتی این رژیم در روز دوشنبه خبر دادند.

کانال ۱۲ رژیم صهیونیستی گزارش داد که بنیامین نتانیاهو اولین نشست راهبردی با مقامات امنیتی کابینه را امروز درباره موضع اسرائیل در توافق هسته ای ایران برگزار خواهد کرد.

این منبع اظهار داشت که وزرا و روسای سرویس های امنیتی از جمله «بنی گانتس» وزیر دفاع، «گابی اشکنازی» وزیر امور خارجه ، «یوسی کوهن» رئیس موساد و «میر بن شبات» مشاور امنیت ملی اسرائیل در این جلسه شرکت خواهند کرد. کانال ۱۲ افزود: سایر موضوعات از جمله جلوگیری از موقعیت یابی ایران در یمن، عراق و سوریه و همچنین نظارت دقیق و شفاف بر همه تأسیسات هسته ای ایران هم در این نشست بررسی خواهد شد. ابراز نگرانی دولت رژیم صهیونیستی درباره فعالیت های هسته ای مسالمت آمیز جمهوری اسلامی ایران در حالی است که اسراییل در حال گسترش دیمونا تنها کارخانه ساخت بمب اتمی منطقه است.

همزمان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در آستانه برگزاری نشست وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا اعلام کرد که این روزها تماس های دیپلماتیک مهمی با هدف حفظ برجام در جریان است.

جوسپ بورل روز دوشنبه این مطلب را در گفت وگو با خبرنگاران بیان داشت و تصریح کرد که اجرای کامل تعهدات برجامی ایران، در گرو بازگشت آمریکا به این توافق است.

وی افزود که در نشست امروز وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا آخرین تحولات بین‌المللی از جمله روابط با روسیه، کودتای میانمار، هنگ کنگ و بلاروس مورد بررسی قرار خواهد گرفت. 

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین به حضور آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه جدید آمریکا در این نشست هم اشاره کرد و آن را فرصتی برای تجدید روابط فرا آتلانتیک برشمرد. بلینکن قرار است عصر امروز به صورت ویدئو کنفرانس در نشست شرکت کنند.

سفر گروسی به روایت سخنگو 

سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری روز دوشنبه با اشاره به تفاهم شب گذشته سازمان انرژی اتمی و مدیر کل آژانس گفت: آنچه انجام شده تماما در چارچوب مصوبه مجلس است. اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف می‌شود و برخی نظارت‌های ضروری در سه ماه آینده در چارچوب توافقات پادمانی حفظ می‌شود.

 «سعید خطیب‌زاده» صبح امروز در نشست خبری هفتگی با اصحاب رسانه درباره جزییات سفر گروسی به تهران و ادامه بازرسی‌ها براساس توافق سه ماهه تصریح کرد: مذاکرات فنی با سازمان انرژی اتمی انجام شد و دستاورد دیپلماتیک و قابل توجه فنی به دست آمد. آقای صالحی و همکارانشان زحمات زیادی انجام دادند تا در چارچوب قانون مجلس انجام شد. همانطور که در بیانیه مشترک و آژانس آمده است، این توافق بر وفق قانون مجلس است.  

سخنگوی وزارت امور خارجه ادامه داد: برخی توافقات برای راستی‌آزمایی‌ها براساس پادمان انجام شد مانند اینکه دوربین‌ها روشن بماند ولی فیلمی در اختیار آژانس قرار نگیرد. بنابراین نه تنها اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف شد، توافقات جدید هم براساس قانون مجلس است که امروز و فردا سازمان انرژی اتمی ابعاد فنی آن را بیان می‌کند. آقای غریب‌آبادی هم در ایران و مذاکرات بودند و پاسخگوی ابعاد فنی این مسئله هستند.  

وی درباره توافقات دیروز ایران و آژانس و ادعای مغایرت آن با قانون مجلس هم گفت: فرصتی به آمریکا ندادیم. آنچه انجام شده تماما در چارچوب مصوبه مجلس است. اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف می‌شود و برخی نظارت‌های ضروری در سه ماهه آینده در چارچوب توافقات پادمانی حفظ می‌شود. شاید مهمترین مسئله فنی، دوربین‌ها باشد که هیچ فیلمی در اختیار آژانس قرار نمی‌گیرد.

 خطیب زاده در پاسخ به سوالی درباره ابراز علاقه بایدن برای گفت‌وگو به ایران و طرح مسائل موشکی و منطقه‌ای از سوی او ابراز داشت: بایدن باید تصمیم بگیرد سیاست شکست خورده فشار حداکثری دولت قبلی آمریکا را ادامه دهد یا خیر. نتیجه آن شکست حداکثری برای آمریکا خواهد بود یا از آن میراث شکست خورده فاصله بگیرد. اگر از این میراث شکست خورده فاصله بگیرند، مسیر را در اصلاح سیاست‌شان طی می‌کنند.  

با این توضیحات، چرا مجلس عصبانی شد؟!

 طبق توضیح سازمان انرژی اتمی، ایران با اتخاذ عملکردی دیپلماتیک با تعیین مهلت سه ماه به آژانس قرار است که از فردا مصوبه مجلس را اجرایی کند که تعیین این مهلت داد مجلسیان را در آورده است. در توضیح سازمان انرژی اتمی آمده است:

ایران و اژانس تفاهم کردند اجرای پروتکل الحاقی و دسترسی های برجامی به طور کامل متوقف شود و صرفا تعهدات پادمانی ایران اجرا می شود. بر این اساس، طبق قانون مجلس هیچ دسترسی  فراپادمانی به آژانس اعطا نخواهد شد و هیچگونه بازرسی فراپادمانی نیز انجام نمی گردد.

مقصود از تداوم راستی آزمایی و نظارت  ضروری که در بند ۲ بیانیه آمده، همانطور که در پیوست توافق شرح داده شده، این است که ایران به مدت ۳ ماه اطلاعات برخی فعالیت ها و تجهیزات نطارتی را که در پیوست مشخص شده ضبط کرده و نزد خود نگه خواهد داشت. در این مدت، آژانس به این اطلاعات هیچ دسترسی نخواهد داشت و اطلاعات منحصرا نزد ایران باقی می ماند. چنانچه ظرف ۳ ماه تحریم ها به طور کامل لغو شد، ایران این اطلاعات را در اختیار آژانس می گذارد، در غیر اینصورت اطلاعات برای همیشه پاک خواهد شد.

این ابتکار عمل امروز در داخل کشور از سوی نمایندگان مجلس مورد نقد قرار گرفت و برای ساعاتی مجلس ایران بار دیگر چهره حکومت ایران را در جامعه جهانی بی اعتبار نشان داد. انها خواستار لغو این بیانیه مشترک شده و گفته اند که این توافق نباید اجرا شود!  انهم در زمانی که رهبر معظم انقلاب بارها نمایندگان مجلس را به رعایت ادب و خدمت به مردم فراخونده اند.با اینحال واکنش رسانه های داخلی و خارجی به این توافق مثبت بوده است. رسانه های خبری چین و روسیه همزبان با مقامات رسمی کشورشان از این توافق استقبال کرده اند و ان را یک گام مهم دیپلماتیک از سوی ایران و در مقابل گام اول که دولت بایدن روز 5 شنبه با پس گرفتن نامه خود درباره فعال شدن مکانیسم ماشه انجام داده بود عنوان کردند. رسانه های خبری از صبح امروز توافق ایران و آژانس را یک اقدام تاریخی برای بازگشت امریکا به توافق هسته ای خوانده و نوشتند که حالا واشنگتن بهانه ای برای اجرا نکردن توافق ندارد بلکه باید به زودی تحریم ها را لغو کند. با اینکه واکنش های بین المللی از مقامات تا رسانه ها به این موضوع مثبت بوده است با اینحال مجلس همچنان عصبانی است!

روزنامه کامرسانت روسیه در گزارشی با اشاراه به سفر گروسی به تهران با عنوان آمادگی امریکا برای گفتگو با ایران  نوشت: امریکا از آمادگی اش برای آغاز مذاکرات با ایران سخن گفته و از متهم کردن این کشور در فسخ توافق هسته ای امتناع کرده است. اما، این امر، تصمیم دولتمردان ایران در قطع اجرای پروتکل الحاقی با آژانس بین المللی انرژی اتمی در رابطه با بازرسی از تاسیسات هسته ای و ادامه غنی سازی اورانیوم را تغییری نمی دهد. ایران مانند سابق، بر لغو تحریم ها پافشاری دارد و امریکا معتقد است که نخست، تهران باید از خود نرمش هایی نشان دهد. این در حالی است که هواداران حفظ توافق هسته ای با ایران امیدهای جدیدی برای کسب موفقیت به دست آورده اند.

در روزهای اخیر، واشنگتن تصمیم گرفته تا از مطالباتش برای ازسرگیری تحریم های بین المللی علیه ایران صرفنظر کند. و این در حالی است که امریکا از ایراد سخنانش در رابطه با این که ایران تعهداتش را در چارچوب توافق هسته ای اجرا نمی کند، دست برداشته است. این تصمیم امریکا به صورت رسمی، چیزی را تغییر نمی دهد، اما می تواند، سیگنالی باشد برای یافتن راهی برای سازش با ایران.

در زمینه ای از ایراد سخنان غیر مسالمت آمیز، امیدهایی برای ازسرگیری مذاکرات مستقیم میان امریکا و دیگر اعضای برجام و از جمله، ایران ایجاد شده است. روز پنجشنبه، مذاکرات وزیران امور خارجه سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیای کبیر) با آنتونی بلینکن برگزار شد. سه کشور اروپایی از ازسرگیری گفتگو میان آنها و امریکا و همچنین، نیت امریکایی ها برای بازگشت به دیپلماسی در قبال ایران استقبال کردند.

در وزارت امور خارجه امریکا اعلام کردند که برای بحث و بررسی اقدامات لازم برای بازگشت به اجرای توافق هسته ای آمادگی دارند. به گفته بلینکن، ایرانی ها می خواهند و انتظار دارند تا امریکا گام هایی را در آستانه برگزاری هر گونه دیداری بردارد. رئیس جمهور امریکا و وزیر امور خارجه این کشور اعلام کرده اند که برای گفتگو پیرامون تمامی این موارد آمادگی دارند، اما این موارد باید با مشارکت ایران و دیگر اعضا تعیین و بررسی شوند. در وزارت امور خارجه امریکا تصریح کردند که در جریان مذاکرات، احتمال دارد که واشنگتن هر گونه پیشنهادی را بحث و بررسی کند.

منابع دیپلماتیک در مسکو می گویند که طرح روسیه در اختیار تمامی اعضای برجام قرار گرفته است. در این سند، آشکارا، نوشته شده که گام نخست باید از سوی واشنگتن برداشته شود. زیرا، امریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ از برجام خارج شد و طبعا، انتظار می رود که این گام از سوی امریکا برداشته شود.

فعلا، فقط این مشخص است که امریکا علاقه ای به وخیم تر کردن اوضاع ندارد. در محافل کارشناسی خاطر نشان می کنند که تهدید ایران برای متوقف کردن اجرای پروتکل الحاقی فاجعه آمیز به نظر نمی رسد. در واشنگتن معتقدند که مدتی را می توان بدون برجام و با آرامش گذراند. از حاصل شدن توافق های سریع سخنی در میان نیست.

روز شنبه، رافائل گروسی، دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، به تهران سفر کرد تا طرح های بعدی برای همکاری را بحث و بررسی کند. کارشناسان خاطر نشان می کنند که حتی، در صورت توقف اجرای پروتکل الحاقی، بازرسان بین المللی مانند سابق، می توانند، وارد ایران شوند، اما آنان می توانند، فقط از برخی از تاسیسات هسته ای مهم بازدید کنند.