در حالی که این روزها بیشتر کشورها تعطیل یا نیمه تعطیل شده‌اند، کتابفروشیها به ابداع شیوه‌هایی خلاقانه برای ارائه خدمات به خریداران می‌اندیشند.
به گزارش عصر ایران به نقل از بی بی سی؛ در دوران بی‌ثباتی کم‌تر مکانی می‌توان یافت که به اندازه کتابفروشیها آرامش‌بخش باشد. در طی چند سال گذشته، که جهان با آشوبی فزاینده در کشمکش بوده، کتاب‌فروشی‌های مستقل - که سابقا کسب‌وکارشان را کتاب‌فروش‌های اینترنتی و نیز کتاب‌فروشی‌های زنجیره‌ای به خطر انداخته بودند- باز احیا شده و فضایی برای آرامش و نیز احساس تعلق به جمع فراهم آورده بودند.
خبر ناخوشایند این که در جریان این بیماری عالم‌گیر، کتابفروشیها - دست کم به شکل فیزیکی- به طرزی فزاینده از روال خارج شده‌اند. با شیوع کووید-۱۹ در سرتاسر جهان، در بسیاری از کشورها همه خدمات غیر ضروری تعطیل شده و مردم ناچارند که در خانه‌های‌شان بمانند. حتی در جاهایی که تعطیلی عمومی رسمی نشده از مردم خواسته می‌شود که فاصله اجتماعی با دیگران را رعایت کنند و از تماس غیر ضروری بپرهیزند. بسیاری از افراد به سبب آن که از گروه‌های در معرض خطر بیماری محسوب می‌شوند، خودقرنطینه‌گی در پیش گرفته‌اند و می‌خواهند به بازدارندگی از شیوع ویروس کمک کنند.
کتابفروشیها برای خدمات‌رسانی به مشتریان به شیوه‌های جدیدی از جمله ارسال کتاب با پیک دوچرخه‌ای روی آورده‌اند/عکسALAMY
از این همه می‌توان چنین دریافت که کتابفروشیها به‌سرعت در حال تعطیلی‌اند، چه آن دسته که وادار به این کار شده‌اند و چه آن‌ها که داوطلبانه برای حفظ سلامت مشتریان و کارکنان‌شان چنین کرده‌اند. کتاب‌فروشی‌هایی که توانسته‌اند همچنان در برابر تعطیلی مقاومت کنند نیز با کاهش چشمگیر مراجعان مواجه شده‌اند. از جانب دیگر در حالی که بسیاری در خانه گیر افتاده‌اند و به سرگرمی و آرامش فکری احتیاج دارند، کتاب ناگهان به نیازی حیاتی‌تر از همیشه بدل شده است.
کتاب‌فروشان که ذاتا صنفی منعطف و خلاق به شمار می‌آیند، روش‌های جدیدی برای ارائه خدمات به مشتریان در پیش گرفته‌اند؛ از جمله افزایش خدمات ارسال کتاب از راه تحویل سفارش‌ها با دوچرخه، احیای جمع‌های کتاب‌خوانی در رسانه‌های اجتماعی، توصیه کتاب‌های خوب به کسانی که به دلایل پزشکی به خودجداسازی اقدام کرده‌اند و نیز برگزاری رویدادهای مرتبط با کتاب در فضای مجازی.
مطالعه آرامش‌بخش
در نظر مایک گاستافسن، مالک کتاب‌فروشی لیتراتی، فروشگاهی در "ان آربر" میشیگان که برنده جایزه‌ای هم شده، تعطیلی هم تصمیمی ساده و هم دشوار بود. او می‌گوید: "در حال صحبت تلفنی با مدیرمان درباره محدود کردن ساعات کار بودم که همسرم از راه رسید و رک و پوست‌کنده گفت که باید تعطیل کنیم. تنها پانزده دقیقه طول کشید تا تصمیم به تعطیلی بگیریم و حالا ممکن است ماه‌های متمادی بسته بمانیم."
آن‌ها نیز مانند بسیاری از کتابفروشیها، سفارش‌گیری و فروش آنلاین را به سرعت در اولویت قرار دادند با امید به این که مشتریان با درک این دگرگونی با آن همراه شوند. گاستافسن می‌گوید: "روزانه معمولاً حدود پنج تا ده سفارش می‌گیریم. در کم‌تر از یک هفته بیش از هشتصد سفارش داشته‌ایم."
او می‌افزاید: "گرچه تغییرات خیلی سریع اتفاق افتاد، مشتری‌ها ما را تنها نگذاشتند. آن‌ها کتاب‌های بسیاری سفارش داده‌اند، در فضای مجازی پیام‌های بسیار محبت‌آمیز فرستاده‌اند و به ما روحیه داده‌اند. من کاملاً درک می‌کنم که در چنین دوره‌ای کتاب در راس سلسله مراتب نیازهای بقا جای ندارد، با این حال برای بسیاری، کتاب آرامش خاصی به همراه می‌آورد که در این روزها بسیار ضروری است."
کتاب‌فروشی لیتراتی همچنان که به شیوه جدید به کار ادامه می‌دهد و به سیل سفارش‌های آنلاین رسیدگی می‌کند، هم‌زمان به بررسی تشکیل باشگاه‌های کتاب دیجیتال و دوره‌های نویسندگی آنلاین پرداخته است. گاستفاسن می‌گوید: "می‌خواهیم در فضای مجازی و به شیوه آنلاین گروهی از کتاب‌خوانان تشکیل دهیم، به این ترتیب همسایگان همچنان می‌توانند ایده‌ها و نظرات جدید را با یکدیگر در میان بگذارند و از طریق کتاب و هنر با یکدیگر در ارتباط باشند."
در رسانه‌های اجتماعی نیز گروه‌های حامی کتاب‌فروشان مستقل، مانند ایندی‌باند، میان کتاب‌خوانان و کتابفروشیها ارتباط برقرار می‌کنند و به مردم نشان می‌دهند که چگونه می‌توانند از راه‌های متعدد از کتاب‌فروشی محل خود حمایت کنند؛ مثلا کتاب را آنلاین سفارش دهند، کارت هدیه بخرند، مشترک خبرنامه‌ها شوند و یا نسخه در حال انتشار را پیش‌خرید کنند.
در انگلستان نیز در فضای مجازی فعالیت گسترده‌ای در تبلیغ و ترویج ابتکارات کتاب‌فروشی‌های مستقل به راه افتاده است. کتاب‌فروشی بوک‌هایو در شهر نوریچ برای کسانی که خودجداسازی کرده‌اند، بسته‌های کتاب می‌فرستد. کتاب‌فروشی "مستر بی" به جای تعطیلی اعلام کرده که کتاب‌فروشی در حالت غیرحضوری باز است و مجموعه‌های کتاب ویژه در خانه ماندن ارائه می‌کند. آن‌ها فهرست موضوعی کتابها را برای جست‌وجو و انتخاب در وب‌سایت‌شان قرار داده‌اند.
کتاب روی دوچرخه
در حالی که آمازون اعلام کرده که قصد دارد موقتا سفارش‌های ضروری خانگی را نسبت به تقاضای کتاب در اولویت قرار دهد، کتاب‌فروشی‌های مستقل در بهبود راهبرد خدمات ارسال و تحویل می‌کوشند. بسیاری از کتاب‌فروشان به فعالیت‌‌های بدنی بیشتر روی آورده‌اند زیرا با دوچرخه‌های‌شان گرد شهر می‌چرخند و کتابها را می‌رسانند.
کارمند یکی از کتابفروشیها در طول یک هفته ۷۵ کیلومتر رکاب زد و بسته‌های آثار ادبی را تحویل داد. کتاب‌فروشی "کرکدل" در جنوب لندن از یک کارگزار ادبی برای ارسال مطلوب‌تر سفارش‌ها کمک گرفته است. کتاب‌فروشی "ال‌جی‌بی‌تی‌کیو‌آی" در گلاسکو با اسکیت‌بورد سفارش‌ها را می‌رساند. البته شاید جایزه خلاقانه‌ترین شیوه ارسال را باید به کتاب‌فروشی "کیرونا" در سوئد اهدا کرد که کتاب‌هایش را با سورتمه می‌برد و تحویل می‌دهد.
کتابفروشیها خود را با وضعیت حفظ فاصله اجتماعی و خودجداسازی سازگار کرده‌اند/عکسGETTY IMAGES
مریل هالس، مدیر عامل انجمن کتاب‌فروشان انگلستان و ایرلند می‌گوید: " فروشندگان کتاب از منعطف‌ترین، پرشورترین و خوش‌فکرترین افراد جامعه به شمار می‌آیند. آن‌ها به سرعت با موانعی همچون فاصله اجتماعی و خودجداسازی انطباق یافته‌اند و خدمات به مشتریان را به طرزی خارق‌العاده بهبود بخشیده‌اند."
البته خانم هالس می‌افزاید که بسیار ضروری است که به یاد داشته باشیم به رغم مثبت‌اندیشی و عمل‌گرایی کتاب‌فروشان، آنان هنوز هم به شدت به حمایت مردم، صنعت نشر و دولت‌ها نیازمندند تا از این وضعیت به سلامت گذر کنند.
دیتر دوسین، صاحب یک کتاب‌فروشی در شهر هانائوی آلمان می‌گوید که درک می‌کند که چرا باید فروشگاهش مانند دیگر مشاغل خرده‌فروشی غیر ضروری تعطیل باشد، اما این لزوما وضعیت بغرنج کار را ساده‌تر نمی کند و می‌افزاید: "از همه بدتر نامعلوم‌بودن مدت این تعطیلی است." او درباره روش کار این روزهایشان می‌گوید: " ما کتابها را در خانه به مشتری‌ها تحویل می‌دهیم یا این که نسخه‌های سفارش داده شده را جلوی در فروشگاه می‌گذاریم تا خود مشتریان با رعایت فاصله ایمنی بتوانند آن را بردارند. البته ارسال و آماده‌سازی کتاب در مقایسه با فروش در کتاب‌فروشی کاری بسیار پرزحمت‌تر است."
وقتی کتاب‌فروشی‌های فرانسه پس از صدور دستور تعطیلی همه مشاغل غیر ضروری بسته شدند، ناشران با به تأخیر‌انداختن تاریخ رونمایی کتابها و نیز به تعویق‌انداختن مهلت پرداخت‌های موظف کتابفروشیها به یاری این صنف شتافتند.
کتابفروشیها در طی دوران تعطیلی به علت شیوع کرونا، از راه رسانه‌های مجازی ارتباطشان را با مشتریان حفظ کرده‌اند/عکسALAMY
در ایتالیا، کشوری که اکنون از جنبه شیوع و مرگ در اثر ویروس کرونا از جمله کشورهایی است که وضعیت بسیار بدی دارد، شرایط بسیار دشوار است. همه کتابفروشیها در پی تعطیلی ملی بسته شده‌اند. تحویل کتاب در خانه نیز فقط با پیک‌های معمولی - و نه از طریق خود کتاب‌فروش‌ها- انجام می‌شود که هزینه‌‌اش زیاد و تامین آن برای فروشگاه‌های کوچک‌تر دشوار است. با این حال، کتابفروشیها با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و ابزار آنلاین ارتباطشان را با مشتریان حفظ کرده‌اند. کتاب‌فروشی "لاسکاتولا لیلا" در میلان، هر روز یک برنامه اینستاگرامی زنده پخش می‌کند که در آن مهمانان درباره کتابها گفت‌وگو می‌کنند و عناوینی را برای مطالعه پیشنهاد می‌دهند.
کتابفروشیها در چین، کشوری که برای اولین بار کووید-۱۹ در آن پدیدار شد، نیز با لطمات شدید روبه‌رو شدند. ماه گذشته کتاب‌فروشی زنجیره‌ای چینی "او.دابلیو.اسپیس" اعلام کرد که با کاهش ۸۰ درصدی فروش مواجه شده و از مردم خواست که کارت‌های هدیه بخرند تا آن‌ها همچنان بتوانند به کارشان ادامه دهند. در پکن، که ۸۰ درصد از کتابفروشیها بسته شده، فروشندگان برای رساندن کتاب به خوانندگان از خدمات تحویل غذا کمک گرفته‌اند. همچنان که از شیوع ویروس کاسته می‌شود، نشانه‌هایی دیده می‌شود که کتابفروشیها از رکود دوران قرنطینه خارج می‌شوند. دیوید شلی، مدیرعامل بخش انگلیس انتشارات "اَشِت"، هفته گذشته گفت که سفارش‌های کتاب از چین در حال افزایش است.
شاید یکی از دل‌خوشی‌های کوچک کتاب‌فروشان این باشد که آنان همه در کنار هم با این شرایط سخت مبارزه می‌کنند. در دیگو، مرکز شیوع ویروس کرونا در کره جنوبی، سه کتاب‌فروشی با همکاری یکدیگر یک شیوه غافلگیرکننده تحویل کتاب به مشتریان ابداع کرده‌اند؛ هر کتاب‌فروش شخصا کتابی انتخاب می‌کند که همراه با بسته‌های چای به دست افرادی که خود جداسازی کرده‌اند می‌رسد.
کودکان می‌توانند در برنامه‌های اوقات داستان آنلاین که کتابفروشیها به راه انداخته‌اند، کتاب بخوانند و یا بشنوند/عکسGETTY IMAGES
تعطیلی کتابفروشیها بر کودکان نیز همچون بزرگسالان تاثیر گذاشته است. در شهر کاینتون در ویکتوریای استرالیا، بیش از ۱۰۰ کودک در کتاب‌فروشی مستقل "اسکویشی مینی" که ویژه کودکان است، در برنامه ساعت داستان که هفتگی برگزار می‌شد حضور می‌یافتند. این برنامه در شهری با جمعیت ۶ هزار نفری برای خودش اتفاقی به شمار می‌آمد.
وقتی کریستن پراد تصمیم گرفت که کتاب‌فروشی را تعطیل کند، می‌خواست که همچنان اعضای این گروه را در ارتباط با یکدیگر نگه دارد، پس برنامه ساعت داستان را به یوتیوب منتقل کردند. او می‌گوید: "پس از این که برای نخستین‌بار برنامه را از این طریق به صورت زنده اجرا کردیم، با سیل بازخوردهای مثبت مواجه شدیم. بسیاری از افراد که خودجداسازی کرده‌اند، تصاویر فرزندان‌شان را در حالی که از تماشای برنامه لذت می‌بردند برای‌مان فرستاند و به خاطر کمک به حفظ روال زندگی‌شان از ما تشکر کردند."
این کتاب‌فروشی باشگاه کتابش را نیز به فضای آنلاین منتقل کرده و خدمات رایگان ارسالش هم مساحتی نزدیک به ۱۷۵۰ کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد. کریستین پراد می‌گوید: "ما باید انعطاف‌پذیر باشیم و تا آن‌جا که ممکن است رویه‌مان را نیز حفظ کنیم. البته نمی‌دانم که دوام خواهیم آورد یا نه؛ واقعا نمی‌دانم، اما می‌دانم که تنها راه بقا حفظ ارتباط با جامعه کتاب‌خوان است."
کمی دورتر در جنوب ملبورن، لیسا لمبرت از کتاب‌فروشی "نیبرهود بوکز و لیتل بوک‌روم" می‌گوید که آن‌ها مجبورند بار دیگر در کلیت راهبرد کسب‌وکارشان - که معمولاً به شدت متاثر از رویدادهاست- به سرعت بازاندیشی کنند. آن‌ها در حال تبادل نظر با مشتریان‌اند تا دریابند که چگونه می‌توانند به بهترین شیوه از یکدیگر حمایت کنند. او می‌افزاید: "از طریق مطالعه می‌توانیم به خودمان کمک کنیم.
همه می‌دانیم که این بحران و تداوم آن دردناک است، اما مطالعه‌کردن استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد. خواندن رویه‌ای ثابت و پیش‌بینی‌پذیر است که در این دنیایی که روالش بر هم خورده، بیش از پیش نیازش احساس می‌شود.
آخرین برنامه کتاب‌خوانی حضوری آن‌ها پیش از تعطیلی کتاب‌فروشی با حضور مدی ویتر، معلم و نویسنده و متخصص بهبود تروما- که حضورش اکنون معنادار به نظر می‌رسد- برگزار شد.
لمبرت می‌گوید: "ویتر نتایج شگفت‌انگیزی از تجربیات کاری‌اش را با ما در میان گذاشت: خواندن زندگی‌مان را تغییر می‌دهد و به ما امید می‌بخشد."
دیدگاه تان را بنویسید