مسیر ناهموار۵G درایران از زیرساخت تا گوشی

در مراسم افتتاح دومین مرکز داده اقماری کشور بود که وزیر ارتباطات از نصب نسل پنجم ارتباطات (۵G) تا شهریورماه در پنج نقطه تهران خبر داد و گفت: تا دو هفته دیگر، لابراتوار ۵G در مرکز تحقیقات مخابرات ایران رونمایی می‌شود. در همین راستا، روز گذشته مهدی فسنقری، مجری طرح پایلوت ۵G، از اجرای آخرین فاز آزمایشی راه اندازی پروژه ۵G در پژوهشگاه ICT خبر داد و از مراکز تحقیقاتی و شرکت های دانش بنیان و استارت‌آپی برای مشارکت در آن دعوت کرد.

کاهش تاخیر، ظرفیت بالای دسترسی، قابلیت اطمینان بسیار بالا، ارتقای ارتباطات موبایل پهن باند و قابلیت اتصال و ارتباط اشیا در سطح بسیار وسیع از جمله ویژگی‌های نسل پنج ارتباطی است که این فناوری نوین ارتباطی را به‌عنوان یک فناوری تحول‌ساز که سایر جنبه‌های فناوری را نیز متحول می‌کند مطرح کرده است. به این ترتیب، در کانون توجه شرکت‎های بزرگ حوزه دیجیتال و حتی دولت‌ها قرار گرفته تا به واسطه آن بتواند در کنار توسعه دسترسی کاربران به اینترنت، بستر را برای ایجاد و رشد کسب‌وکارها فراهم کند. در حال حاضر تعداد محدودی از کشورها، نسل پنجم شبکه ارتباطی را اجرا کرده‌اند اما بیشتر کشورها در حال پیاده‌سازی یا اجرای پایلوت آن هستند.

به گفته مجری طرح پایلوت 5G در پژوهشگاه ارتباطات، با توجه به تصویب طرح کلان نسل پنجم شبکه ارتباطی در پژوهشگاه در بهار سال جاری، برنامه‌ریزی برای بهره‌مندی همه‌جانبه از تمام ظرفیت‌های علمی، فنی و اجرایی پژوهشگاه طی ماه‌های گذشته انجام شد. با راه‌اندازی بستر توسعه و آزمون نسل پنجم شبکه ارتباطی در پژوهشگاه، امکان مشارکت و حمایت از استارت‌آپ‌ها، دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و سایر بخش‌های خصوصی برای بهره‌برداری از خدمات این پایلوت در لایه‌های مختلف توسعه شبکه، فراهم خواهد شد. فسنقری با اشاره به برنامه‎های آتی توسعه 5G افزود: ایجاد زمینه توسعه بومی و داخلی زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری جهت ارائه سرویس در سال‌های پیش رو، از جمله مهم‌ترین کاربردهای این پایلوت در ادامه پیاده‌سازی طرح کلان نسل پنجم شبکه ارتباطی در پژوهشگاه خواهد بود. دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و پژوهشی، استارت‌آپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و سایر بخش‌های متقاضی، می‌توانند در لایه‌های مختلف فناوری 5G و به‌تناسب پیشرفت این طرح در پژوهشگاه، جهت توسعه و تولید محصولات بومی خود از ظرفیت ایجادشده بهره برده و مورد حمایت قرار گیرند.

پیش از این، وزیر ارتباطات با بیان اینکه تا شهریورماه در پنج نقطه تهران 5G نصب خواهد شد، گفته بود «به‌دلیل مشکلات سرمایه‌گذاری درحوزه اینترنت ثابت، ما باید برای توسعه خدمات اینترنت خانگی به سمت استفاده از تجهیزات بی‌سیم برویم. با توجه به محدودیت‌های فرکانسی کشور روی باندهای پایین ارتباطی، با 5G می‌توان از سیاست باندهای فرکانسی بالا استفاده کرد.» و خبر داد که تجهیزات راه‌اندازی 5G به کشور وارد شده است.

آماده شدن وزارت ارتباطات برای رونمایی از شبکه 5G در پایتخت در حالی است که به گفته بهزاد اکبری، عضو هیات مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی مانند توسعه فیبرنوری و افزایش فرکانس و اتخاذ تصمیمات قانونی برای حفاظت از حریم خصوصی کاربران را از الزامات ورود نسل پنجم ارتباطات (5G) به کشور عنوان کرد. در این راستا، اکثر کشورها، باندهای فرکانسی ۷۰۰-۸۰۰ را آزاد کرده و در اختیار اپراتورهای تلفن همراه قرار داده‌اند تا از این طریق بتوانند به ارائه خدمات اینترنت به مردم بپردازند.

ذوق و شوق مدیران وزارت ارتباطات و اپراتورها برای اجرای این فناوری جدید در کشور در حالی است که به نظر می‎رسد شبکه 5G برای رسیدن به ابزارهای دیجیتالی کاربران راه درازی پیش رو دارد. در وهله نخست پیاده‎سازی این فناوری نیاز به تجهیزات به روزی دارد، هر چند وزیر ارتباطات می‎گوید تجهیزات راه‎اندازی آن وارد کشور شده، با این حال، این احتمال وجود دارد که با توجه به افزایش قیمت ارز و از طرفی تحریم‎ها، ادامه واردات آنها با چالش مواجه شود. به ویژه آنکه مجموعه وزارتخانه روی همکاری بخش خصوصی حساب باز کرده است. یکی دیگر از چالش‎ها نیز به فیبر نوری برمی‌گردد که با وجود گذشت چند سال اجرای پروژه‎های آن به سرانجام نرسیده و نشان می‎دهد توانایی داخلی باید برای رسیدن به آنچه لازمه راه‎اندازی 5G بوده، کافی نیست.

شاید وزارت ارتباطات بتواند در اجرای پایلوت راه‌اندازی 5G موفق باشد. اما این روزها اختلال در اینترنت شبکه 4G و نداشتن شبکه پایدار، کاربران را به بهره‎برداری از نسل آینده آن دلسرد می‎کند که با وجود ایجاد آن نتوانند از ظرفیت کامل این فناوری استفاده کنند. علاوه برآن، استفاده از این فناوری از سوی شهروندان و کسب‎وکارها نیاز به گوشی‎های جدید دارد که  در شرایط کنونی اقتصادی واردات آن  چندان امکان پذیر نیست. به هر حال، گوشی‎های مجهز به ارتباطات 5G همگی در رده گوشی‎های با ارزش بالای 300 دلار قرار دارد که دولت برای ممنوعیت واردات آنها برنامه دارد و معلوم نیست برای چه اهدافی می‎خواهد شبکه 5G را راه‎اندازی کند. در نهایت اینکه یکی از ابزارهای توسعه، ایجاد یک فضای رقابتی است که بتوان با اتکا به آن به دستاوردهای رشد فناوری‎های جدید دست یافت، اما در شرایطی که اینترنت موبایل یک بازار شبه انحصاری  دارد، نمی‎توان انتظار داشت توسعه شبکه 5G سرعت بگیرد.