اتانول از دست کرونا سُر خورد | بررسی سه بازار مهم اتانول

 با شیوع کرونا در سراسر جهان از جمله ایران، مصرف اتانول برای تولید ژل‌های ضدعفونی‌کننده رشد چشمگیری داشت و در برخی کشورها مانند آمریکا هنوز کمبود این کالا دیده می‌شود. تا اینجا همه‌چیز برای بازار اتانول خوب به نظر می‌رسد. با این حال، بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های اتانول دنیا که به ترتیب آمریکا، برزیل و اتحادیه اروپا هستند، خود بیشترین سهم را در مصرف این مایع برای تولید سوخت زیستی که معمولا با آب یا بنزین ترکیب می‌شود، دارند.

قرنطینه و کاهش شدید عبور و مرور باعث شد در ماه‌های مارس و آوریل تقاضای سوختی برای اتانول به کمترین میزان خود برسد و قیمت آن را از حدود ۳/ ۱ دلار در هر گالن در ماه فوریه به نزدیک یک دلار بر گالن کاهش دهد. اما مثل دیگر کامودیتی‌ها، اتانول نیز از این مهلکه زنده بیرون آمد و پس از سقوط قیمتی، مانند بنزین بهای خود را تا حد زیادی بازیابی کرد. به همین بهانه، «دنیای اقتصاد» به بررسی سه بازار مهم اتانول در دنیا (آمریکا، برزیل و اتحادیه اروپا) پرداخته تا از این رهگذر درک عمیق‌تری نسبت به این بخش از اقتصاد که مانند پلی صنعت کشاورزی را به حامل‌های انرژی پیوند می‌دهد، برسیم. اتانول در برخی کشورها مانند آمریکا از ذرت و در بعضی مثل برزیل از نیشکر تولید می‌شود و قیمت آن همبستگی زیادی با بنزین دارد.  

ادامه افزایش حاشیه سود اتانول

عملکرد اتانول تولیدی از ذرت در ایالات متحده در ماه گذشته میلادی (ژوئن) مانند ماه مه نیز به روند مثبت خود ادامه داد و حاشیه سود این صنعت کماکان بالا مانده است. از آنجا که در آمریکا و دیگر کشورهای عمده تولیدکننده اتانول از این سوخت زیستی در اتومبیل‌ها همراه با بنزین استفاده می‌شود، معمولا همبستگی اتانول و بنزین را شاهد هستیم. اتانول نیز مانند بنزین بیشتر افت قیمتی خود را به دلیل کرونا جبران کرده است. از طرفی قیمت ذرت در آمریکا از ماه فوریه به‌طور پیوسته در حال کاهش بوده؛ این موضوعات به بالا بردن حاشیه سود اتانول در این کشور کمک کرده و آن را به رکورد خود از فصل آخر سال ۲۰۱۹ رسانده است. موضوع مهم در این مورد آن است که در سال گذشته با افزایش حاشیه سود تولید اتانول، عرضه آن نیز افزایش یافت که موجب کاهش قیمت‌ها شد. در حال حاضر نیز ظرفیت تولید اتانول که برای هفته‌ها خالی مانده بود، معکوس شده و در دو ماه تولید اتانول ۵۰ درصد رشد کرد. اکنون سطح تولید اتانول در آمریکا فقط ۱۲ درصد کمتر از حالت عادی است. با وجود این، هنوز حاشیه سود تولید اتانول روند صعودی خود را حفظ کرده است.  دلیل اصلی ادامه حاشیه سود بالا برای اتانول در آمریکا تقاضای قوی از سوی پالایشگاه‌ها و دیگر ترکیب‌کننده‌ها بوده است که این سوخت را با بنزین پیش از عرضه در جایگاه‌ها مخلوط می‌کنند. اتانول ورودی پالایشگاه‌ها و ترکیب‌کننده‌ها اواخر مارس سقوط کرد، اما پس از آن تا حد زیادی بازیابی شده است. در واقع در هفته‌های گذشته اتانول مصرفی در این تاسیسات ۱۲ درصد کمتر از متوسط تاریخی در این فصل سال بوده است. تمام این اتفاقات باعث به‌وجود آمدن جوی مثبت برای سهام  شرکت‌های تولید کننده اتانول در بازار سرمایه شده و پیش‌بینی می‌شود هرچه حاشیه سود تولید این محصول بالاتر رود، ارزش سهام این شرکت‌ها  نیز بهبود یابد. به‌خصوص اینکه برخی از این سهم‌ها با وجود رالی قیمتی کمتر از ارزش واقعی قیمت‌گذاری شده‌اند و انتظار می‌رود از این نظر نیز قیمت‌ها با رشد روبه‌رو شوند.  با این حال، دو عامل این بازار را تهدید می‌کنند. نخست، تعداد موارد ابتلا به کووید-۱۹ در آمریکا به شدت افزایش یافته و احتمال بازگشت قرنطینه در برخی نقاط این کشور وجود دارد. این موضوع می‌تواند با کاهش شدید عبور و مرور شهروندان، به افت مصرف سوخت از جمله بنزین و اتانول بینجامد. از سوی دیگر، به‌طور‌طبیعی تقاضا برای اتانول هرساله در بازه ماه‌های ژانویه تا جولای ۲۰ درصد افزایش می‌یابد و می‌توان این‌طور نتیجه‌گیری کرد که رالی قیمتی اخیر نتیجه افزایش قیمت فصلی است و پس از آن مجددا با کاهش روبه‌رو خواهد شد.  با این وجود، تحلیلی وجود دارد که می‌گوید تولیدکننده‌هایی که توانسته‌اند اوضاع فاجعه‌بار سال ۲۰۲۰ را از سر بگذرانند و بر خلاف دیگر رقبا در این بازار دوام بیاورند، سال بعد بیش از همه از منافع رشد قیمتی که حاصل رفع احتمالی خطر کرونا و محدودیت‌‌های آن است، بهره‌مند می‌شوند. به گزارش سیکینگ آلفا، وقوع این احتمالات با وجود اینکه امری ممکن به نظر می‌رسد اما تضمین شده نیست و فعلا بزرگ‌ترین اقتصاد جهان باید برای کاهش ابتلا و تلفات ناشی از کرونا در عین برداشتن محدودیت‌های قرنطینه تلاش کند.  

شکر یا اتانول

برزیل نیز از اتانول برای تولید سوخت استفاده می‌کند، با این تفاوت که این محصول را به جای ذرت از نیشکر به دست می‌آورد. این موضوع موجب گره خوردن اتانول برزیل با تولید شکر شده است چراکه شکر دیگر محصول جانبی نیشکر است. بنابراین، تولیدکننده‌ها در این کشور با مقایسه دو بازار و حاشیه سودی که هرکدام می‌توانند ایجاد کنند، تصمیم می‌گیرند کدام محصول را بیشتر تولید کنند. اس‌اند‌پی گلوبال پلتس در گزارشی با پرداختن به این موضوع اعلام کرده تولیدکننده‌ها در برزیل اخیرا به تولید شکر تمایل بیشتری نسبت به اتانول پیدا کرده‌اند. با کاهش ارزش پول ملی برزیل، رئال، تقاضای خارجی برای خرید شکر افزایش یافته و به این ترتیب، صادرات این محصول سودآوری بیشتری برای تولیدکننده‌ها نسبت به فروش اتانول پیدا کرده است. با این تحولات، تولید شکر در برزیل به حداکثر ظرفیت رسیده است.

تولید و فروش اتانول در برزیل

انجمن صنعت نیشکر برزیل موسوم به یونیکا (UNICA) که سازمان لابی‌گر تولیدکننده‌های نیشکر و اتانول سوختی است به پلتس گفته تولید این محصول در بخش جنوب مرکزی این کشور در نیمه دوم ماه ژوئن به ۹۶/ ۱ میلیارد لیتر رسیده که با ۳۶/ ۲ میلیارد لیتر همین بازه در سال گذشته قابل مقایسه است. علاوه بر این، تولید اتانول حاوی آب (hydrous ethanol) در این مدت نیز ۳۶/ ۱ میلیارد لیتر بوده است. این در حالی است که اتانول بدون آب (anhydrous ethanol) نیز در این بازه زمانی ۳/ ۵۹۶ میلیون لیتر بوده است.  تولید جمعی اتانول در سال زراعی ۲۰۲۱-۲۰۲۰ منتهی به یکم جولای به ۱۰ میلیارد لیتر رسیده است که ۶/ ۶ درصد کاهش را نسبت به یک سال گذشته نشان می‌دهد. همزمان تولید اتانول حاوی آب و بدون آب در این کشور آمریکای جنوبی به ترتیب ۱۸/ ۷ و ۸۲/ ۲ میلیارد لیتر بوده که نسبت به یک سال گذشته افت ۴ و ۶/ ۱۲ درصدی را نمایان کرده است.  با وجود کاهش تولید اتانول، انتظار می‌رفت با توجه به حداکثری کردن تولید شکر، شاهد افت شدیدتری باشیم؛ اما به دلیل پیشرفت فناوری آسیاب نیشکر، تولید اتانول به‌صورت حداقلی کاهش یافته است.  در بخش فروش اتانول نیز به‌دلیل شیوع کرونا در برزیل با افت روبه‌رو هستیم. فروش اتانول از سوی کارخانه‌های جنوب مرکزی این کشور در سال زراعی جاری و از ابتدای آوریل تا اول جولای به ۳۷/ ۶ میلیارد لیتر رسید که ۷۱/ ۲۲ درصد کاهش را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد. در این میان، ۸۸/ ۵ میلیارد لیتر به فروش داخلی و ۳۳/ ۴۹۳ میلیارد هم به صادرات اتانول اختصاص یافته است. ماه گذشته میلادی کارخانه‌های تولید اتانول در برزیل توانستند ۰۵/ ۲۶۷ میلیون لیتر صادرات داشته باشند که برخلاف کاهش بیش از ۱۱ درصدی فروش داخلی در این ماه نسبت به سال گذشته، ۳۱/ ۴۴ درصد رشد داشته است. جهش صادرات اتانول برزیل نیز به‌دلیل کاهش ارزش رئال در برابر بیشتر ارزهای خارجی صورت گرفته است.  اما نکته جالب در مورد فروش اتانول برای مصارف غیر‌سوختی، افزایش ۴۰ درصدی آن بوده است که به علت تقاضای قوی این محصول برای تولید مواد ضدعفونی‌کننده دست در دوران شیوع کرونا روی داده است. برزیل در ماه ژوئن ۲۵/ ۱۱۸ میلیون لیتر اتانول غیرسوختی فروخته است.  

رشد تقاضا در اتحادیه اروپا

شرکت آلمانی «کراپ‌انرجریز» که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های اتانول در اروپا است؛ چهارشنبه گذشته به خبرگزاری رویترز گفت پیش‌بینی می‌کند تقاضای سوخت زیستی اتانول در این قاره با توجه به کاهش محدودیت‌های عبور و مرور، بازیابی شود. با اعمال قرنطینه در کشورهای درگیر کووید-۱۹، این شرکت تولید اتانول را برای ساخت مواد ضدعفونی به‌طرز قابل‌ملاحظه‌ای افزایش داد تا از این طریق بخشی از خسارت مالی ناشی از کاهش تقاضا را جبران کند. کراپ‌انرجیز در مورد پیش‌بینی‌اش گفت: «این شرکت انتظار دارد در فصل دوم (سال زراعی) به نسبت فصل اول، وضعیت اتانول بهبود یابد؛ چراکه مقررات منع آمد و شد که از اواسط مارس اعمال شد در حال برداشته شدن در کشورهای بیشتری است.» آلمان و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا برای کاهش آلودگی هوا، استفاده سوختی از اتانول را مستلزم مخلوط کردن آن با بنزین می‌دانند. بنابراین کاهش فروش سوخت به‌طور خودکار از تقاضا برای اتانول می‌کاهد.  این شرکت اعلام کرده سود عملیاتی‌اش در سال مالی ۲۰۲۱-۲۰۲۰ که به ۳۱ مه منتهی می‌شود، طی فصل اول ۴۶ درصد کاهش یافته است و به ۱/ ۸ میلیون یورو (معادل ۱۴/ ۹ میلیون دلار) رسید. سود خالص آن نیز به ۹/ ۷ میلیون دلار تنزل یافته که کاهشی ۲۵ درصدی را نشان می‌دهد. تولید کراپ‌انرجیز در فصل اول سال بدون تغییر نسبت به سال گذشته ۲۰۸ هزار متر مکعب بوده است؛ اما در این دوره سه‌ماهه به دلیل کاهش قیمت‌ها در اروپا ناشی از کرونا آسیب دید. این شرکت گفته نمی‌تواند پیش‌بینی دقیقی از درآمد خود برای کل سال مالی بدهد؛ زیرا بحران کرونا نااطمینانی‌های زیادی در مورد آینده بازار رقم زده است.