«کافی است به ورودی‌های نوار سبزرنگ استان مازندران برسی و در دل آن از میان کوه ها و جنگل ها عبور کنی و مسیر دریا را در پیش بگیری و میان بوی دل انگیز جنگل‌های هیرکانی و دریا و عطر دشت‌های شالی که ناگهان بوی مشمئزکننده پسماند به مشامت برسد و روح و روانت را آزار دهد. پسماند، زباله و شیرابه حالا دیگر سال‌هاست به تراژدی تلخ مازندران و ساکنان این استان باطراوت ساحلی تبدیل و با نام این استان عجین شده است؛ پسماند و زباله‌ای که از آن به عنوان بزرگ‌ترین تهدید استان یاد می‌شود و موجب رشد بیماری‌های لاعلاج و واگیردار عفونی و سرطانی شده، اما در دنیای توسعه‌یافته خارج از مرزهای کشورمان به طلای کثیف معروف است؛ فرصتی برای راه اندازی کارخانه‌های زباله سوز و کمپوست و تولید انواع انرژی؛ فرصتی برای درآمدزایی و اشتغال‌زایی.
تولید روزانه ۳۵۰۰ تن زباله در روزهای عادی و ۷ هزار تن در زمان پیک مسافرت‌ها به استان مازندران با نگاه غیر کارشناسی می‌تواند یک معضل و تهدید، اما در نگاه کارشناسی اصولی می‌تواند بهترین فرصت برای مازندران باشد. این زباله‌ها، پسماندها و شیرابه‌ها در ۲۷سایت دپو شده‌اند و مدیر کل محیط زیست مازندران معتقد است وجود این تعداد سایت زباله در این استان کوچک با این موقعیت جغرافیایی و شرایط و آب و هوای خاص نشانه خوبی نیست.
رشته‌کوه‌هایی در جوار قله دماوند
شاید بخواهید بدانید ۲۷ سایت دپوی زباله مازندران در کدام مناطق و شهرهای این استان قرار دارند. عمارت آمل، سواحل محمودآباد و سرخ‌رود، منطقه جنگلی چهاردانگه ساری، دپوی زباله قائمشهر در حاشیه رودخانه بزرگ تلار و منطقه جنگلی نوشهر بزرگ‌ترین و مهم‌ترین سایت‌های انباشت زباله و پسماند و شیرابه در استان مازندران هستند؛ زباله هایی که با افزوده شدن تدریجی بر حجم و ارتفاع شان، تبدیل به رشته‌کوه هایی جدید در جوار قله دماوند و البرز شده‌اند. رشته‌کوه‌هایی که نه زیبا و چشم‌نوازند و نه میخی باصلابت در زمین و حافظ و نگهدارنده‌اش، بلکه منظری زشت و کریه دارند و منبع آلودگی‌اند و شیرابه‌هایشان که به سمت رودخانه ها و دریای زیبای خزر سرازیر می‌شود، سرشار از تهدید برای مردم استان و مسافران و گردشگران داخلی و خارجی.
وضعیت عمارت ۳۰ ساله
عمارت ۳۰ ساله یا همان کوه زباله منطقه شاهزید محور هراز - آمل نمونه بارزی در دل طبیعت زیبای این منطقه است که سال های سال محل دفع و دفن انواع زباله‌های پنج شهرستان استان مازندران بوده و حالا دیگر گنجایش ظرفیت زباله‌های این شهرستان‌ها را ندارد؛ چراکه هر آن در حال انفجار است. کوهی که با سرازیری شیرابه‌های صنعتی و عفونی به سوی رودخانه هراز که آب بیش از ۵۰ هزار هکتار از اراضی زراعی این استان را تامین می‌کند، موجب دل‌نگرانی‌های دوستداران زیست‌محیطی شده است.
این نگرانی البته قرار بود با ساخت و ایجاد کارخانه‌های زباله سوز و امحای اصولی و علمی آنها و تبدیل‌شان به فرصت های قابل بهره برداری برطرف شود.
رئیس شورای شهر آمل در گفت وگو با خبرنگار جام جم مازندران درباره ساخت کارخانه های زباله‌سوز در این منطقه می‌گوید: سال های سال رسیدگی به محل دپوی زباله آمل دغدغه مسؤولان استانی و شهرستان آمل بوده؛ چراکه عمارت ۳۰ ساله دیگر نه‌تنها ظرفیت دپوی زباله سایر شهرستان‌ها، بلکه ظرفیت دپوی زباله شهرستان آمل را هم ندارد و حتی دستگاه قضایی برای جلوگیری از دفن زباله در این مکان حکم صادر کرده است.
خسرو ابراهیم‌زاده می‌افزاید: در سال‌های اخیر نمایندگان آمل در مجلس برای جابه‌جایی مکان دفع زباله، چند مکان به وزارت کشور پیشنهاد دادند که از این مکان ها در حال حاضر برای دو مکان پاساکش و منطقه منال جاده بلده رایزنی‌هایی انجام گرفته است. همچنین برای ساخت کارخانه زباله سوز و کمپوست در سال ۹۸ حدود ۱۰ شرکت متقاضی شده بودند، اما به دلیل شرایط بد اقتصادی کشور و تحریم‌ها در نهایت دو شرکت اعلام حضور کردند که هم اکنون طرح های ارائه شده آنها از سوی کارشناسان کشوری و استانی با بررسی ارزیابی‌ها در حال رسیدگی و مطالعه سنجی است.
ابراهیم زاده با تاکید بر این‌که معضل زباله آمل یک معضل ملی است، یادآور می‌شود: در این خصوص نیاز به ورود مسئولان کشوری است تا معضل زباله آمل و چهار شهر دیگر مازندران رفع شود؛ چرا که اکنون زباله عمارت در کنار ساخت بزرگ‌ترین پروژه ملی چون سد مخزنی هراز مازندران، بخشی از جمعیت انسانی این استان را تهدید می‌کند.
سایت محمودآباد هم پر شده
دپوی ۲۰ ساله زباله در ورودی سرخ‌رود به محمودآباد، در نزدیکی اداره ورزش نمونه بارز دیگری از سایت های انباشت زباله است که موجب ناراحتی محمودآبادی‌ها شده؛ چرا که بخشی از رونق زندگی و کسب درآمد مردم این شهرستان به ماهیگیری و گردشگری منتهی می‌شود و با وجود این زباله‌ها هر روز بیم از کارافتادگی شان بیشتر می شود.
فرماندار محمودآباد درباره شرایط این سایت زباله و جمع آوری آن به جام جم می‌گوید: در آخرین تصمیم‌گیری‌ها برای ساماندهی زباله این منطقه نشستی با شهردار و شورانشینان آمل و محمودآباد انجام شد تا فعلا دپوی این زباله‌ها به سوی شهرستان آمل انجام شود، ضمن این که توافق شد محمودآباد در ایجاد و بهره وری از سایت پاساکش نیز مشارکت کند.
علیرضا شریعت اضافه می‌کند: اکنون ۳۰۰۰ تن زباله در این مکان دپو شده که آن هم به زمان شروع شیوع بیماری کرونا تا امروز برمی‌گردد و طبق تصمیم‌گیری‌های قبل فعلا از انتقال آنها به سوی محل قبلی به دلیل این بیماری جلوگیری شده است.
به گفته وی، روزانه ۲۵ تن زباله در شهر محمودآباد تولید و جمع‌آوری می‌شود که در زمان پیک مسافرت‌ها به ۳۵تن می‌رسد و این در حالی است که طرح تفکیک زباله از مبدا به مقصد در این شهر با نظارت شهرداری انجام می‌شود.
جوانه های امیدی که سبز نشده خشکیدند
با مطرح شدن تهدیدات و پیامدهای تلخ انباشت پسماند و زباله برای مزارع کشاورزی، جنگل‌ها و دریای خزر و آبزیانش، ساخت کارخانه های زباله سوز و کمپوست هم مطرح شد و با انتشار رایزنی‌ها و پیگیری‌های مسؤولان استانی، جوانه‌های امید بر دل دوستداران و فعالان محیط زیست هم نشست؛ پروژه‌هایی که استارت آن از سال ۹۰ در دو شهر ساری و نوشهر زده شد و آن زمان با برگزاری آیین کلنگ زنی، وعده های امیدبخشی از سوی مسئولان برای بهره برداری از این کارخانه ها طی دو سال آینده داده شد اما دو سال که هیچ، شش سال دیگر هم گذشت و نه‌تنها شاهد بهره‌برداری از حتی یک کارخانه نبودیم که همچنان در حال شنیدن وعده های جدید در این زمینه هستیم که در نگاه کارشناسان و دوستداران طبیعت به عنوان «وعده‌های پوشالی» از آنها یاد می‌شود.
هیچ پس از ۸ سال
نیروگاه زباله سوز نوشهر نخستین نیروگاه زباله سوز کشور بوده که در سال ۹۱ کلنگ آن به زمین زده شد اما در هشت سال اخیر و به گفته مسئولان مربوط به دلیل مشکلات مالی و اتکا به خرید تجهیزات مورد نیاز از خارج کشور به بهره برداری نرسید. این نیروگاه با هدف امحای مقدار ۲۰۰تن زباله های تولیدی شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت و تولید حدود ۳ مگاوات برق در ساعت در سال ۹۰ در زمینی به گستره حدود دو هکتار در منطقه «پلنگ‌چال» نوشهر کلنگ زنی شد و بنا به وعده مسئولان وقت قرار بود در مدت دو سال به بهره‌برداری برسد. بر اساس آخرین آمار برای نیروگاه زباله‌سوز نوشهر تا آبان ۹۸ حدود ۲۳۰میلیارد ریال اعتبار هزینه شده است.
شاید بعد از کرونا
طی آخرین گفته معاون عمرانی استاندار مازندران دو پروژه مهم کارخانه زباله سوز ساری و نوشهر همچنان دغدغه مسئولان استانی است، اما به دلیل کمبود اعتبار ملی هر سال به تاخیر می‌افتد.
مهدی رازجویان می گوید: در حال حاضر نرم‌افزار این کارخانه که کارکرد مدیریتی برای ارکان زباله‌سوز را انجام می دهد با شبیه‌سازی از نیروگاه زباله‌سوز تهران توسط متخصصان داخلی ساخته شد و در انتظار نصب قرار دارد. وی پیشرفت فیزیکی پروژه نیروگاه زباله سوز نوشهر در غرب استان را حدود ۹۰ درصد عنوان کرده و تاکید می‌کند: نیروگاه با شکست ویروس کرونا در استان مازندران افتتاح خواهد شد.
پیشرفت خوب نیروگاه ساری
و اما ساخت نیروگاه زباله سوز ۴۵۰تنی شهرداری ساری در حالی وارد نهمین سال شده که پس از چند بار وعده‌های قبلی هنوز تکمیل نشده است.
معاون عمرانی استاندار مازندران اما از پیشرفت فیزیکی نیروگاه زباله‌سوز شهر ساری، مرکز استان ابراز رضایت کرده و از شهردار و پیمانکار می‌خواهد تا با جدیت برای تسریع در تکمیل این پروژه زیست محیطی تلاش کنند. رازجویان به جام‌جم می‌گوید: ساری به عنوان پیشانی منطقه به شمار می‌رود و مدیریت زباله در آن از اهمیت زیادی برخوردار است و امیدواریم هرچه زودتر با تکمیل نیروگاه زباله سوز شاهد احیای مرکز دفن و انباشت زباله در منطقه باشیم.
هم اکنون زباله مرکز استان مازندران پس از جمع‌آوری به منطقه‌ای در ۷۰ کیلومتری جنوب این شهر و مرز میان مازندران و سمنان منتقل می‌شود که علاوه بر شکایت و گله‌مندی مازندرانی‌های منطقه، انتقاد مسؤولان استان سمنان را هم در پی داشته است.
هشدار متولیان گردشگری
انباشت زباله نه‌تنها سلامت مازندرانی‌ها را به خطر می‌اندازد، بلکه مسافران داخلی و خارجی نیز که برای تفریح و استفاده از دریا به این استان می‌آیند با مناظر زشت و صحنه‌های غم‌انگیز آلودگی آب دریا و مرگ موجودات دریایی روبه‌رو می‌شوند و خاطرات تلخی برایشان به جا می ماند. اتفاقی که صدای متولیان گردشگری استان را هم درآورده است.
معاون گردشگری میراث فرهنگی استان مازندران دراین باره به جام جم می گوید: سواحل دریای خزر یک سرمایه گردشگری است و انبوه زباله و پسماند هم منظر این استان سرسبز را نازیبا کرده و هم سواحل دریا و محل تردد مسافران را آلوده و پرخطر ساخته است، طوری که سواحل متعددی دیگر اکنون قابل شنا و بهره‌وری برای مسافران نیستند و حضور در آنها توصیه نمی شود.
مهران حسنی با اشاره به این که بخشی از تولید زباله به حضور مسافران و گردشگران برمی‌گردد، تاکید می‌کند: فرهنگ سازی در خصوص تولید زباله کمتر نه تنها باید به هم‌استانی‌ها بلکه به مسافران هم آموزش داده؛ چراکه سود تمیزی و پاکی سواحل به خود آنها بازمی‌گردد.
وی معتقد است گردشگران باید به سواحل خزر به عنوان یک محصول یکبار مصرف نگاه نکنند، بلکه آنها باید با حفظ تمیزی و سلامت سواحل و آب‌های خزر، دیگران را نیز شریک نعمت خدادادی دانسته و به طبیعت و منابع ملی احترام بگذارند.
معاون گردشگری میراث فرهنگی مازندران در عین حال نهادهای دیگر و از جمله شهرداری را مسئول جمع آوری و ساماندهی زباله‌ها در سواحل استان دانسته و عنوان می‌کند: دستگاه گردشگری یک دستگاه هماهنگ‌کننده و فرابخشی است و در سیاستگذاری‌های خود همواره هشدارها و اخطارهای لازم را به سایر دستگاه‌ها می‌دهد.
به گفته وی، جاذبه‌های دیدنی یک شهر و منطقه، محل درآمد و رونق اقتصادی اهالی آنجاست و مردم خودشان نیز باید مراقب آن باشند؛ چراکه نفع و ضررش در نهایت به خود آنها بازمی گردد.
دیدگاه تان را بنویسید