بورس همچنان روی بورس است

۵۵آنلاین :

اقتصاد ايران در حالي پاي در آخرين فصل سال 98 گذاشت که در 9 ماهه ابتدايي سال روند نسبتا با ثباتي را پشت سر گذاشت. البته تصميم سران قوا مبني بر اصلاح نرخ بنزين تا حدودي تاثير خود را روي نرخ دلار گذاشت که اين امر در قيمت طلا، سکه، خودرو و مسکن هم نمود پيدا کرد. با اين حال، در سه فصل ابتدايي سال بورس همچنان پيشتاز ماند و با بازدهي حدود 100 درصدي سرمايه سرگردان اقتصاد ايران را به سمت خود کشاند. دلار نيز با اينکه پاييز را در کانال 13 هزار تومان به پايان رساند، اما ديگر خبري از بازدهي سال‌هاي گذشته نداشت، چراکه اين ارز با نرخ 12 هزار و 894 تومان سال جديد خود را آغاز کرد و در پايان آذر حتي به بازدهي نيم درصدي هم نرسيد. طلا و سکه نيز به‌تبع نرخ دلار نتوانستند جذابيت سال‌هاي گذشته خود را حفظ کنند و در 9ماهه ابتدايي امسال به‌ترتيب بازدهي هشت و پنج درصدي را برجاي گذاشتند. مسکن و خودرو نيز طي بازه زماني مذکور نوسان زيادي را تجربه کردند، اما به دليل کمبود توليد و عرضه در اين بازارها، آنها همچنان ظرفيت خود براي جذب سرمايه و افزايش قيمت را حفظ کرده‌اند.

بورس؛ پرچمدار بازارها

اقتصاد ايران به‌رغم ثباتي نسبي در نيمه ابتدايي سال، پاييز پر فراز و نشيب را طي کرد. اصلاح نرخ بنزين را شايد بتوان مهم‌ترين تصميم سال جاري دانست که اتفاقا در اين فصل به اجرا درآمد و بيشتر بازارها را تحت تاثير خود قرار داد. با وجود اينکه از 24 آبان تا 30 آذر، ارز، طلا، سکه، خودرو و ... متاثر از قيمت‌گذاري بنزين رشد قابل‌توجهي را تجربه کردند، اما اين بازار سرمايه بود که همچنان توانست به قله‌نوردي خود ادامه دهد و تا پايان 9ماهه سال، بازدهي حدود 100 درصدي از خود برجاي گذارد. در حالي شاخص بورس در آخرين روز پاييز به قله 353 هزار و 997 واحد رسيد که در پايان سال 98 شاخص 178 هزار و 659 واحد را نشان مي‌داد. به نظر مي‌رسد با سخت‌گيري‌هايي که بانک مرکزي طي سال جاري در رابطه با فعاليت در بازار ارز اعمال کرد، اين بازار و به‌تبع آن طلا و سکه جذابيت خود را از دست دادند و اين بورس بود که به پرچمدار بازارها تبديل شد. چنان‌که رشد سرمايه‌گذاري در اين بازار، بازدهي بيش از 98 درصدي را در پي داشت، البته به‌رغم جو موجود در جامعه، هنوز سهامداران خرد نتوانسته‌اند به فعالان اصلي اين بازار تبديل شوند و شنيده‌ها حاکي از آن است هنوز سرمايه‌گذاران قديمي و خصولتي‌ها بيش از 85 درصد سهام شرکت‌هاي فعال در بورس را در اختيار دارند. براي زمستان نيز کارشناسان پيش‌بيني مي‌کنند که اين بازار جذاب بماند و افراد بيشتري وارد بورس شوند. با رشد سرمايه‌‌ها حتي عده‌اي عبور شاخص بورس از کانال 400 هزار واحدي را دور از ذهن نمي‌دانند؛ اتفاقي که اگر در اين فصل رخ ندهد، تحقق آن در بهار 99 حتمي است.

بازدهي کاذب مسکن و خودرو

با اينکه اقتصاددانان مسکن و خودرو را کالاي مصرفي بادوام مي‌دانند، اما در اقتصاد ايران اين کالاها به کالاي سرمايه‌اي تبديل شده‌اند و عده زيادي صرفا براي حفظ ارزش سرمايه خود و افزايش آن اقدام به خريد خانه و خودرو مي‌کنند. بر اين اساس است که اکنون تعداد خانه‌هاي خالي از دو ميليون و 500 هزار واحد هم گذشته و افراد چشم به افزايش قيمت خانه دوخته‌اند تا در زمان مناسب آن را بفروشند. با وجود اينکه در سال جاري رکود بر اين دو بازار حاکم بود، اما آنها ظرفيت خود را براي افزايش قيمت بارها به رخ کشيده‌اند تا بازدهي کاذب از خود به نمايش بگذارند. طوري‌که گزارش وزارت راه و شهرسازي نشان مي‌دهد قيمت سالانه مسکن از آذر 97 تا پايان ماه مشابه سال جاري حدود 70 درصد رشد داشته است. در اين زمينه به نظر مي‌رسد رشد معاملات در پاييز سال جاري بيشترين تاثير را بر افزايش بازدهي اين بازار داشته است. چراکه هنوز بيش از سه ميليون و 500 هزار تقاضاي انباشت‌شده در بازار وجود دارد و طبيعتا زماني که توليد و عرضه‌اي وجود نداشته باشد، فروشندگان از فرصت براي افزايش قيمت استفاده مي‌کنند. چنان‌که فقط طي يک‌ماهه آذر ميانگين قيمت مسکن در پايتخت حدود يک ميليون تومان رشد داشته است. مشخصا چنين شرايطي موجب استقبال دلالان از اين بازار مي‌شود، اما به دليل حجم بالاي قيمت‌ها در اين بازار خريد و فروش آن به مدت زمان بيشتري نياز دارد. به همين دليل معمولا افراد بازاري نظير بورس که بازدهي آني دارد را به بازار شبيه به مسکن ترجيح مي‌دهند. البته بسياري از کارشناسان پيش‌بيني مي‌کنند که رکود مسکن حداقل تا دو سه سال آينده ادامه داشته باشد. در صورتي که دولت نتواند با کمک انبوه‌سازان توليد و عرضه را در اين بازار افزايش دهد، شايد در سال‌هاي 1401 يا 1402 شاهد بروز موج جديدي از گراني مسکن باشيم. در بازار خودرو نيز شرايط به همين منوال است، با اينکه افراد زيادي خواهان خريد خودرو هستند، اما به دليل وجود قيمت‌هاي کاذب و کذايي کمتر کسي حاضر به خريد خودرو مي‌شود. افزايش قيمت بنزين نيز باعث شد تا فعالان بازار اين اتفاق را دستمايه قرار دهند و به اين بهانه قيمت محصولات خود را افزايش دهند، اما همچنان شاهد رکودي عميق در اين بازار هستيم که بازدهي آن را به حداقل رسانده است. از اين رو فعلا فقط دلالان قديمي بازار خودرو فعاليت دارند و تازه‌کارها ترجيح مي‌دهند سرمايه سرگردان خود را در همان بازار سرمايه نگه دارند. البته اخيرا وزير صمت اعلام کرده توليد روزانه خودرو به 4000 دستگاه رسيده که در صورت ادامه اين روند مي‌توان به تعديل قيمت‌ها اميد داشت. تعديلي که اگر رخ دهد بازدهي بازار خودرو را به حالت منفي برمي‌گرداند و نقدينگي را بيش از پيش به سمت بازارهاي موازي مي‌کشاند.

بنزين منجي خريداران طلا و سکه

بسياري از فعالان بازار طلا و سکه اعتقاد دارند، نرخ اين کالاها بيش از آنکه تابعي از عرضه و تقاضا باشد، از نرخ انس جهاني طلا و بهاي ارز در داخل تاثير مي‌پذيرد. به همين دليل تا آبان امسال بازدهي طلا و سکه منفي بود و خريداران اين دو کالا در ابتداي سال با زيان مواجه شدند؛ اما پس از افزايش نرخ بنزين که بازار ارز هم روند صعودي به خود گرفت، طلا و سکه هم روند صعودي به خود گرفتند و بازدهي مثبتي در پايان پاييز بر جاي گذاشتند. آمار نشان مي‌دهد که بازدهي طلا و سکه تا پايان آذر ماه به ترتيب هشت و پنج درصد بوده است. آينده اين بازارها نيز وابستگي زيادي به بازار ارز دارد که از اين رو پيش‌بيني مي‌شود بازدهي آن تا پايان سال تغيير چنداني نداشته باشد و همچنان بازاري غيرجذاب براي مردم بمانند.

ارزي که ديگر جذابيت ندارد

طي دهه‌هاي اخير نرخ ارز به معيار اصلي اقتصاد ايران تبديل شده است. چنان‌که فعالان فضاي کسب‌وکار با توجه به نوسان اين بازار به تحليل آينده اقتصاد مي‌پردازند. عده‌اي نيز اين بازار را به‌عنوان مامني براي سرمايه‌هاي خود يافته‌اند و با خريد و فروش ارز ارزش سرمايه خود را حفظ مي‌کنند. با اينکه طي دو سال گذشته عده‌اي با سرمايه‌گذاري در اين حوزه حتي به سودي بيش از 300 درصدي دست يافتند، اما سياست‌هاي بانک مرکزي باعث شد تا بازدهي اين بازار در سال جاري در طول 9 ماه به صفر نزديک شود. در حالي اين روزها نرخ ارز در سقف کانال 12 هزار تومان قرار دارد که ابتداي فروردين دلار با قيمت 12 هزار و 894 تومان به فروش مي‌رسد. اين بدين معناست که تا پايان پاييز بازدهي اين بازار 3/0 درصد بوده است و به نظر مي‌رسد در زمستان نرخ دلار از کانال 12 هزار تومان عبور نکند. در نتيجه به نظر مي‌رسد در ميان تمام اين بازارها تا پايان سال بورس بيشترين جذابيت را در ميان مردم داشته باشد و ساير بازارها در حاشيه آن قرار گيرند.