کتیبه‌های بکار رفته در مساجد و بناهای تاریخی میراث دار هنر خط و خوشنویسی در ایران هستند. اغلب کتیبه‌های بکار رفته در مساجد و ابنیه تاریخی به آیات قرانی، احادیث ، روایات و اشعار مزین شده‌اند، یکی از ضرورت های حفظ این میراث تاریخی ثبت و ضبط آنهاست کاری که کمتر صورت گرفته اما هستند پژوهشگرانی که با عکسبرداری و مستندنگاری از این میراث تاریخی صیانت می کنند.
«کیانوش معتقدی»، پژوهشگر هنر اسلامی و نویسنده درباره ضرورت پرداختن به میراث خط و خوشنویسی در آئینه کتیبه ها به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان گفت: وقت آن رسیده که نهادهای بزرگی همانند وزارت میراث فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دانشگاه‌های هنر دست به دست هم بدهند و مرکزی تشکیل دهند که کتیبه‌های ایران را یک بار برای همیشه مستندنگاری، مطالعه و آرشیو کنند. این کتیبه ها عموماً در معرض باد و باران و اتفاق های مختلف قرار می گیرند و در طول یکصد سال اخیر یا تخریب شده یا به سرقت رفته‌اند؛ در واقع این کتیبه ها بخش مهمی از هویت ایرانی اسلامی ما بشمار می‌روند.
این پژوهشگر هنر اسلامی و نویسنده درباره نقش کتیبه‌ها در اعتلای خط و خوشنویسی اظهار کرد: در بین وجوه مختلف خط و خوشنویسی از کتابت قرآن های خطی گرفته تا انواع خطوطی که در بیشتر آثار هنری از جمله سنگ، پارچه، محراب‌های سفالی، کاشی و سنگ یافت می شود مهمترین فرصتی که خط و خوشنویسی توانست به اعتلای خودش برسد، کتیبه‌ها بودند؛ کتیبه‌های خوشنویسی در فضاهای عمومی معماری مثل مساجد، جامعه، مدارس، معابر و فضاهای عمومی و بناهای عام المنفعه دیده می‌شوند و بهترین خوشنویسان هر دوره ایران سعی کردند کتیبه های مهمی را از خودشان به یادگار بگذارند.
کیانوش معتقدی با تاکید بر ضرورت راه اندازی بانک اطلاعاتی کتیبه ها در کشور گفت: متاسفانه در طول یکصد سال اخیر که پژوهش ها و مطالعات هنر اسلامی در دنیا و ایران شکل گرفته، با گروه بزرگی از پژوهشگران، دانشگاهیان و محققان خارجی مواجهیم که علاقه بسزا و ویژه‌ای به کتیبه ها و مطالعه در مورد آنها دارند و هنوز یک بانک اطلاعاتی جامع از کتیبه های ایران نتوانسته ایم گردآوری کنیم.
وی با اشاره به اینکه مهمترین هنر در دنیای اسلام خوشنویسی است،توضیح داد: در میان کشورهای اسلامی می شود گفت ایران یکی از مهمترین مراکز تحولات خط و خوشنویسی در تاریخ ۱۴ قرن هنر اسلامی به حساب می آید؛ ایرانیان در طول این ۱۴ قرن تلاش و کوشش مجدانه ای کردند که هنر خوشنویسی را به بالاترین سطح و اعتلای خودش برسانند و از منظر زیباشناسی مهمترین و زیباترین خطوط اسلامی در ایران متولد شد و به شکوفایی رسید. هر کدام از شهرهای ایران دارای بناها و ابنیه مهمی از دوره های تاریخی هستند، امکان ندارد شما بنای قدیمی در این کشور پیدا کنید که کتیبه نداشته باشد به خصوص بناهای مهمی مثل مساجد جامع در هر شهر عموما بیشترین کاربرد کتیبه نگاری را می شود در آنها دید از انواع خطوط کوفی گرفته تا ثلث و نستعلیق؛ زمان آن رسیده که همتی به وجود بیاید و کارگروهی تشکیل شود که از هر استان و شهر و دیاری کتیبه های مهمترین بناها نسخه برداری و عکس برداری شود و در قالب یک شناسنامه و ترکیب کاملی از اطلاعات هنری، تاریخی و خوانش کتیبه در کنار یکدیگر گردآوری شوند.
این پژوهشگر هنر اسلامی و نویسنده خاطر نشان کرد: وجود دیتابیس و بانک اطلاعاتی کتیبه ها کمک می کند که هم پژوهشگران داخلی و هم متخصصان غربی خوانش تازه ای از فرهنگ و تاریخ ایران داشته باشند. این مسئله باید به کمک متخصصان محلی انجام شود، یعنی هر شهری در آن متخصصان، پژوهشگران و اساتید دانشگاه وجود دارند که آشنایی خوبی با خط، خوشنویسی و کتیبه نگاری دارند و اگر هر شهر و دیاری مجموعه کتیبه های شهر و استان خود را گردآوری و مستندنگاری کند، ما در نهایت با یک دایره المعارف و بانک اطلاعاتی کامل از کل کتیبه های دوران اسلامی ایران مواجه هستیم.
کیانوش معتقدی با اشاره به مستندنگاری و ثبت کتیبه های ایران فرهنگی گفت: با توجه به اینکه در طول قرون گذشته ابعاد اندازه ایران تغییر کرده ما باید ایران فرهنگی را در نظر بگیریم، بسیاری از کتیبه های مهم خوشنویسی امروز در کشورهای همسایه ماست که در گذشته بخشی از ایران فرهنگی بودند به خصوص کشورهایی که در خراسان بزرگ قرار می گیرند، کشورهایی مثل افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان، در این کشورها بناهای مهم بسیاری وجود دارد که دارای کتیبه های فارسی و عربی هستند که توسط بزرگترین خوشنویسان ایرانی و فارسی زبان نوشته شده و اهمیت گردآوری آنها و مستندنگاری آنها کمتر از ثبت آثار داخل ایران نیست و باید به آنها توجه ویژه ای شود.
دیدگاه تان را بنویسید