نبرد اقتصادخوانده با اردوغان

پیش از انتخابات ماه آینده، کمال کلیچداراوغلو متعهد شده است که میراث رجب طیب‌اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه را با تمرکز بر مقابله با تورم و تقویت دموکراسی از بین ببرد. نامزد اصلی اپوزیسیون که قصد برکناری رجب طیب‌اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه را در انتخابات ماه آینده دارد، متعهد شده است که میراث رهبر قدیمی ترکیه را از بین ببرد و بر تقویت دموکراسی، کاهش هزینه‌های زندگی و مبارزه با فساد تمرکز کند.

به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، این نامزد، کمال کلیچداراوغلو قصد دارد رای‌دهندگانی را جذب کند که ممکن است از لفاظی‌های توهین‌آمیز و شخصیت سرسخت رئیس‌جمهوری کشورشان خسته شده باشند. او قصد دارد تا نه تنها خود را به‌عنوان یک فرد ضد اردوغان نشان دهد، بلکه در نقطه مقابل او قرار گیرد و با وی مبارزه می‌کند. با این حال برخی می‌گویند که کلیچداراوغلو، نامزد رقیب قصد دارد پس از یک دوره پنج‌ساله بازنشسته شود. درحالی‌که اردوغان ۶۹ساله است  و مدام عکس در میان رهبران جهان می‌گیرد تا قدرت خود را به نمایش بگذارد. کمال کلیچداراوغلو، درحالی‌که یک چای کیسه‌ای در لیوانش انداخته و در پشت تصویر نیز اجاق گاز وی دیده می‌شود، از آشپزخانه‌اش مردم را به رای‌دهی تشویق می‌کند.

این کارمند سابق دولت در یک ویدئوی تبلیغاتی از آشپزخانه‌اش گفت: «دموکراسی، اقتصاد، سیستم قضایی و آزادی‌های ما در معرض تهدید شدید اردوغان قرار دارد. من دولت را دوباره به جایگاه خود برمی‌گردانم و زخم‌ها را مرهم می‌کنم و شادی زندگی را به مردم برمی‌گردانم.» انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی که قرار است در ۱۴ماه مه برگزار شود، می‌تواند ترکیه، یکی از ۲۰اقتصاد بزرگ جهان و متحد ایالات متحده در ناتو را به‌شدت تغییر دهد؛ به‌ویژه به این دلیل که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد آرای رجب طیب اردوغان در پای صندوق‌ها بیش از هر زمان دیگری آسیب‌پذیر است. این بدترین حالت وی در ۲۰سالی است که به‌عنوان سیاستمدار غالب ترکیه فعالیت می‌کند.

تورم مزمنی که بسیاری از اقتصاددانان آن را به مدیریت مالی وی نسبت می‌دهند ۵۰درصد است و بودجه خانواده‌ها را از بین برده و خشم رای‌دهندگان را برانگیخته است. زمین‌لرزه‌های ویرانگر در فوریه که بیش از ۵۰هزار نفر را در ترکیه کشت، بیشتر موجب خشم مردم شده است؛ چراکه اردوغان واکنش کند و نامناسبی برای مهار مشکلات مردم در پسازلزله داشت و اساسا این پرسش را مطرح کرد که آیا شکست دولت در مهار شیوه‌های ساخت و‌ساز غیراستاندارد باعث افزایش تلفات شده است یا خیر؟ سال‌ها ریاست اردوغان او را به چهره اصلی سیاست خارجی ترکیه تبدیل کرده است؛ به‌طوری‌که حامیانش می‌گویند او جایگاه جهانی ترکیه را تقویت کرده است و منتقدان، او را به شخصی‌سازی بیش از حد روابط خارجی و تضعیف دستگاه دیپلماتیک متهم می‌کنند.

او روابط خود را با اوکراین حفظ کرده است؛ درحالی‌که با ولادیمیر وی.پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه با وجود جنگ بین دو کشور دیدار می‌کند. او از حق وتوی ترکیه برای به چالش کشیدن گسترش ناتو استفاده کرده است و متحدان وفاداری او را زیر سوال می‌برند. در مقابل کلیچداراوغلو قول داده است که کشور را متفاوت اداره کند و قاطعانه می‌گوید که بسیاری از ترک‌ها آماده تغییر هستند. اما ابتدا باید با اردوغان روبه‌رو شود، مبارز ماهری که کنترل خود را بر دولت تشدید کرده است و می‌تواند منابع آن را برای کمپین خود به‌کار گیرد.

آسلی آیدین‌تاشباش، محقق ترکیه در موسسه بروکینگز گفت: «کلیچداراوغلو نقطه مقابل اردوغان است.» او افزود: «در مقابل تهاجم سیاسی بدخواهانه اردوغان، او یک جنتلمن آرام است. از نظر مرام کاری، او فقط یک دموکرات نیست، بلکه قول می‌دهد که یک متحد باشد.» نظرسنجی‌های اخیر حاکی از برتری اندک کلیچداراوغلو است. درحالی‌که در اسفند ماه اختلاف آرای این دو بیش از ۱۰درصد در نظرسنجی‌ها بود، هم‌اینک بر اساس نظرسنجی موسسه متروپل برتری کلیچداراوغلو به ۵/ ۲درصد رسیده است. همچنین دو نامزد دیگر نیز در حال رقابت هستند.

انتظار نمی‌رود که یک نفر رای عمده کسب کند. یکی دیگر از نامزدها هم‌حزبی سابق کلیچداراوغلو است؛ اما انتظار می‌رود که کلیچداراوغلو آرای مخالفان را درو کند و با توجه به اینکه احتمالا هیچ‌کدام از نامزدها نخواهند توانست رای اکثریت را کسب کنند، کلیچداراوغلو و اردوغان مجددا در ۲۸ ماه مه برای بار دوم به رقابت برخیزند. اردوغان به دنبال سومین دوره پنج‌ساله ریاست‌جمهوری خود است. کلیچداراوغلو قول داده است که بعد از یک دوره بازنشسته شود تا بتواند با نوه‌هایش وقت بگذراند. از سال۲۰۱۰، آقای کلیچداراوغلو رهبر حزب جمهوری خلق بزرگ‌ترین حزب مخالف است که به‌طور منظم و متواتر توسط اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه در پای صندوق‌های رای شکست می‌خورد. در سال۲۰۰۹، کلیچداراوغلو در رقابت برای شهرداری استانبول، بزرگ‌ترین شهر و موتور اقتصادی ترکیه، شکست خورد.

نامزدهای حزب او همچنین در استانبول در سال۲۰۱۴ و در رقابت‌های ریاست‌جمهوری در برابر اردوغان در سال‌های۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ شکست خوردند. حزب جمهوری خلق از سال۲۰۱۱ تاکنون نتوانسته است کرسی‌های خود را در پارلمان در چهار انتخابات افزایش دهد و دو بار در جلوگیری از همه‌پرسی که اختیارات اردوغان را افزایش داده، ناکام مانده است. اردوغان پیش از انتخابات سراسری شهرداری در سال۲۰۱۹، سوابق کلیچداراوغلو را مورد هدف قرار داد. او با لفاظی خطاب به کلیچداراوغلو گفت: «شما حتی نمی‌توانید یک گوسفند را هدایت کنید. شما در ۹انتخابات شکست خوردید. حالا منتظر شکست در دهمین انتخابات باشید.» حامیان اپوزیسیون می‌گویند که انتخابات۲۰۱۹ الگویی برای پیروزی است؛ زیرا مخالفان، نامزدهای اردوغان را در تعدادی از شهرها شکست دادند، از جمله دو شهر بزرگ ترکیه، آنکارا، پایتخت و استانبول، جایی‌که اردوغان حرفه سیاسی خود را در دهه۱۹۹۰به‌عنوان شهردار آغاز کرد.

کمیسیون انتخابات دولت با ارائه یک نگاه اجمالی دیگر به آینده، نتایج سال۲۰۱۹ در استانبول را باطل کرد و ادعای بی‌نظمی داشت و خواستار تجدید آن شد. البته این ترفند هم برای اردوغان و حزبش افاقه نکرد و او مجددا در برابر اپوزیسیون شکست خورد. کلیچداراوغلو به ندرت به اردوغان با نام حمله می‌کند تا از واکنش تند وفاداران به رئیس‌جمهور جلوگیری به عمل آورد. اما پس از زلزله‌های ویرانگر در جنوب ترکیه در ۶فوریه، او اردوغان را متهم کرد که سیاست‌هایی را دنبال می کند که این کشور را در برابر چنین بلایایی آسیب‌پذیر می‌کند. ساخت‌و‌ساز نقش بزرگی در سیاست‌های اقتصادی در دوران تصدی اردوغان ایفا کرده و این سوال را درباره اینکه آیا استانداردهای ایمنی در میان فشار برای رشد اقتصادی نادیده گرفته شده، ایجاد کرده است.

کلیچداراوغلو در جریان بازدید از منطقه زلزله‌زده گفت: «یک شخص مسوول تمام این موارد است: اردوغان.» اردوغان هر زمان که این کشور را به زمین می‌زند، سریعا دعوت به اتحاد می‌کند. من گول نمی‌خورم.» او اغلب آقای اردوغان را به سوء‌استفاده از بودجه دولتی متهم می‌کند و قول داده است که اتهامات مربوط به معاملات به اصطلاح شیرین با شرکت‌های نزدیک به رئیس‌جمهور را بررسی کند. او گفته است که اگر او پیروز شود، کشور را به یک سیستم پارلمانی بازخواهدگرداند و تغییرات قانون اساسی که به اردوغان اجازه داد تا اختیارات خود را گسترش دهد، لغو خواهد کرد. او قول داده است که استقلال قوه قضائیه، بانک مرکزی و وزارت خارجه را که به گفته او و دیگر منتقدان تحت کنترل اردوغان است، بازگرداند.

کلیچداراوغلو نماینده شش حزب مخالف است که علیه اردوغان متحد شده‌اند و پایگاه آرای او را گسترش داده‌اند. او همچنین از حمایت ضمنی بزرگ‌ترین حزب کرد ترکیه برخوردار است که می‌تواند آرای حدود ۱۰درصد از رای‌دهندگان را به او بدهد. هم اردوغان و هم کلیچداراوغلو در فقر بزرگ شده‌اند، اولی در یک محله خراب استانبول، دومی در دهکده‌ای منزوی در مرکز ترکیه. کلیچداراوغلو گفته است که در کودکی، سال‌ها یک جفت کفش می‌پوشید. او درحالی‌که در دانشگاه آنکارا در رشته اقتصاد تحصیل می‌کرد، برای صرفه‌جویی در هزینه حمل‌ونقل همه جا پیاده‌روی می‌کرد. او اغلب سخنرانی‌های خود را پشت کاغذهای استفاده‌شده می‌نویسد. پس از دانشگاه، او نزدیک به ۳۰ سال به‌عنوان یک کارمند دولتی کار کرد و اداره تامین اجتماعی ترکیه را اداره کرد.

زندگی سالم مالیِ انگشت‌نمای کلیچداراوغلو او را از اردوغان متمایز می‌کند؛ رئیس‌جمهوری که زرق و برق تبدیل به یکی از ویژگی‌های اصلی او شده است. او صدها میلیون دلار برای کاخ ریاست‌جمهوری جدید که بزرگ‌تر از کاخ سفید، کرملین و کاخ باکینگهام است، خرج کرد. پس از بازنشستگی از خدمات دولتی، کلیچداراوغلو یک کرسی در پارلمان به‌دست آورد و در رویارویی با مدیران و مقامات که آنها را متهم به فساد در برنامه‌های زنده تلویزیونی می‌کرد، چشم ملت را به خود خیره کرد.

در سال۲۰۱۰، پس از رسوایی انتشار یک ویدئوی مستهجن که سلف خود را مجبور به استعفا کرد، کلیچداراوغلو دبیر کل حزب جمهوری خلق ترکیه شد. این حزب مصطفی کمال آتاتورک است که ترکیه کنونی را پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی ۱۰۰ سال پیش تاسیس کرد. سولی اوزل، مدرس روابط بین‌الملل در دانشگاه کادیر هاس استانبول گفت: «ما در دست یک بوروکرات هستیم که بیشتر اوقات بیش از حد محتاط است.» در حال حاضر، کلیچداراوغلو تنها امید ترک‌هایی است که به دنبال تغییر اردوغان هستند. سولی تصریح کرد: «این انتخاباتی نیست که درهای بهشت را باز کند. این انتخاباتی است که قصد دارد درهای جهنم را ببندد.»