بسیاری از فناوری‌های نوپا در ابتدای پیدایش خود، مدت کوتاهی سروصدای زیادی به پا می‌کنند و پس از آن از کانون توجه خارج می‌شوند یا حتی شکست می‌خورند. در سال ۲۰۲۲ هم شاهد شکست چند تکنولوژی در زمینه‌های مختلف ازجمله حوزه دارایی‌های دیجیتال و دنیای مجازی بودیم. حتی چند پروژه شرکت‌های مطرح مانند گوگل، متا و اپل نیز عملکرد ناموفقی داشتند.
صنعت فناوری در سال ۲۰۲۲ رشد خوبی داشت. خوش‌بینی‌های بعد از دوران همه‌گیری کرونا باعث رکوردشکنی قیمت‌های سهام شد و همچنین استقبال از ارزهای دیجیتال به بیشترین میزان خود از زمان پیدایش آنها رسید.
همچنین در این سال، سرمایه‌داران سراسر جهان سود خوبی کسب کردند. سرمایه‌داران راحت‌تر از هر زمان دیگری می‌توانستند با سرمایه‌گذاری در حوزه NFT یا عرضه اولیه ارزهای دیجیتال جدید، تنها ظرف چند ماه بازگشت سرمایه داشته باشند. اما همه چیز به این خوبی پیش نرفت و خوش‌بینی‌ها در مورد بهبود وضعیت اقتصادی کمرنگ‌تر شد.
پس از تلاش‌های دولت آمریکا برای جلوگیری از آسیب‌های اقتصادی در بدترین شرایط پاندمی کرونا، تورم آغاز شد و بانک مرکزی در واکنش به آن، نرخ بهره را بالا برد. این اقدام دسترسی راحت شرکت‌های تشنه به پول به اعتبارهای مالی را از بین برد.
از سوی دیگر مصرف‌کنندگان هم مخارج خود را کاهش دادند. همزمان، روند کاهشی و منطقی‌شدن قیمت‌های سهام نیز آغاز شد. این اتفاقات باعث زیان هنگفت برخی از بزرگترین یونیکورن‌های دنیای فناوری شد؛ یونیکورن‌هایی که یک یا دو سال قبل تصور می‌شد تحت تأثیر آسیب‌های اقتصادی ناشی از کرونا قرار نمی‌گیرند.
مسلماْ تمام شکست‌های دنیای فناوری در سال ۲۰۲۲ ناشی از عوامل اقتصادی خارجی نبودند. برای مثال سقوط اخیر صرافی FTX خودش روی شرکت‌های دیگر تأثیر گذاشت.
بزرگترین شکست‌های دنیای فناوری
حالا که در روزهای پایانی ۲۰۲۲ بسر می‌بریم، می‌خواهیم به سراغ بزرگترین شکست‌های دنیای فناوری در این سال برویم.
ورشکستگی صرافی ارز دیجیتال FTX
ورشکستگی صرافی ارز دیجیتال FTX و متعاقباً دستگیری مدیرعامل سابق آن، سم بنکمن فرید یکی از خبرهای پرسروصدای دنیای فناوری در چند ماه اخیر بود. بنکمن فرید تا همین چند ماه پیش یکی از افراد محبوب دنیای رمزارزها بود. او به‌عنوان فردی بشردوست که با کمک‌های میلیارد دلاری خود را از سایر همتایان میلیاردر متمایز می‌کرد، تحسین می‌شد.
اما انتشار گزارشی کوبنده از سوی کوین‌دسک نشان داد «آلاماندا ریسرچ» (Alameda Research)، دیگر شرکت معاملاتی متعلق به بنکمن فرید، بیشتر دارایی خود را به شکل FTT ، توکن اختصاصی FTX نگهداری می‌کند. شایعات حاکی از پشتیبانی‌شدن آلاماندا ریسرچ توسط سرمایه چند میلیارد دلاری موجود در FTX، دهان‌به‌دهان چرخید.
این‌شایعات سرمایه‌گذاران را هراسان کرد و باعث شد آنها فوراً ارزهای دیجیتال خود را از این‌صرافی بیرون بکشند. این بحران نقدینگی چند روز بعد FTX را مجبور به اعلام ورشکستگی کرد. این صرافی با تخمین بدهی به یک میلیون سرمایه‌گذار، وارد ورشکستگی فصل ۱۱ شد. البته مدیرعامل سابق این صرافی متهم به کلاهبرداری است.
چندین پرونده حقوقی علیه بنکمن فرید و FTX تنظیم شده‌اند. یکی از پرونده‌ها به‌صورت ویژه در مورد متهم‌کردن چند سلبریتی است که مدتی پیش با صحبت در مورد چند مورد تقلب در اوراق بهادار، نقض قوانین سرمایه‌گذاری آمریکا توسط FTX را تأیید کرده‌اند. تقلب در اوراق بهادار به معنی وادارکردن سرمایه‌گذاران به تصمیم‌گیری برای خرید و فروش اوراق بهادار براساس اطلاعات نادرست است.
سرویس استریم بازی گوگل استادیا
گوگل تنها سه سال بعد از راه‌اندازی سرویس اشتراک بازی ابری خود یعنی گوگل استادیا، در ماه سپتامبر سال میلادی جاری توقف فعالیت این سرویس در آینده را اعلام کرد. گوگل دلیل توقف استادیا را استقبال کمتر از انتظار کاربران از آن بیان کرد.
گوگل استادیا علیرغم موفق‌بودن فناوری استریم محتوا در سال‌های اخیر، در جذب مخاطب شکست خورد و تنها دلیل این‌شکست، پایدارنبودن عملکرد این سرویس در حد انتظار است. به نظر می‌رسد این تصمیم گوگل بسیار ناگهانی بوده و حتی توسعه‌دهندگان بازی‌ها را نیز متعجب کرده است.
یکی از شرکت‌های توسعه‌دهنده بازی گفته است توسعه‌دهندگان آن، یک روز قبل از اعلام تصمیم توقف فعالیت گوگل استادیا، قرارداد خود را برای قراردادن یکی از بازی‌های خود روی این پلتفرم، نهایی کرده بود.
البته گوگل استادیا تا ۱۸ ژانویه ۲۰۲۳ (۲۸ دی‌ماه)، همچنان سرویس می‌دهد؛ اما فعالیت آن پس از این تاریخ برای همیشه متوقف می‌شود. گوگل اعلام کرده است که پول کاربرانی را که سخت‌افزار استفاده از استادیا را خریده‌اند و همچنین کاربرانی که بازی‌های این‌پلتفرم را از استور رسمی آن خریده‌اند، بازمی‌گرداند.
البته گوگل اعلام کرده است که اگرچه استادیا در سال ۲۰۲۳ برای همیشه کنار گذاشته می‌شود، اما فناوری‌های آن در سایر بخش‌های این شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرند. واقعیت افزوده یکی از این بخش‌هاست.
بنابراین کارمندان گوگل استادیا دوباره در بخش‌های دیگر به خدمت گرفته می‌شوند و بیکار نمی‌شوند. قطعاً متوقف‌شدن یک پلتفرم بازی که تنها چند سال از عمرش می‌گذرد، برای گوگل شکستی بزرگ است، اما ضربه سنگینی به گوگل و کارمندانش وارد نمی‌کند.
پلتفرم بلاکچین ترا و ارز دیجیتال لونا
با شروع کاهش ارزش بازار ارز دیجیتال در اوایل ۲۰۲۲، کاهش ارزش پلتفرم بلاکچین ترا و ارز دیجیتال اختصاصی آن یعنی لونا ، باعث ایجاد شوکی در بازار کریپتو شد. ارزش لونا در آوریل ۲۰۲۲ به بالاترین سطح خود از زمان پیدایش رسید، اما سریعاً سقوط کرد.
براساس گزارش کوین‌بیس، ارزش این ارز دیجیتال تنها در طول یک ماه تقریباً صفر شد. ترا قرار بود استیبل کوین با ارزش 1 دلار باشد، اما این پلتفرم بلاکچین برای جلوگیری از دی‌پگ‌شدن ترا (قطع وابستگی ارزش ترا به ارزش دارایی‌های دیگر) به‌جای بهره‌مندی از پشتوانه دولتی، به‌صورت الگوریتمی به ارز دیجیتال لونا متکی شد.
با آغاز ماه مه و پس از آشکارشدن نشانه‌های فرار سرمایه، «دو کوآن»، خالق ترا و لونا به سرمایه‌گذاران گفت نگران نباشند. او برای دفاع از وابستگی ارزش لونا به ارزش بیت کوین، مقداری بیت کوین را وارد سرمایه شبکه کرد؛ اما این سیاست هم جواب نداد و گزارش‌ها نشان داد که دو کوان تنها نامی ساختگی پشت استیبل کوین الگوریتمی شکست خورده است. ارزش لونا تنها در عرض یک روز ۹۶ درصد کاهش یافت.
مسلماً دو کوآن یا هر کس دیگری نمی‌توانست ترا و لونا را از چنین وضعیتی نجات دهد، البته درنهایت دو کوان چند هفته بعد بلاکچین جدیدی تحت عنوان ترا ۲.۰ (Terra 2.0) ایجاد کرد. مدتی بعد مقامات کره‌ای که در حال بررسی دلیل سقوط ترا بودند، حکم بازداشت کوآن را صادر کردند، اما او اکنون فراری است. به نظر مقامات کره‌ای، او اکنون در صربستان مخفی شده است.
طبق گزارش‌ها، کوآن در حال همکاری با مجریان قانون صربستانی جهت پناهنده‌شدن در این کشور است. میزان زیان مالی سرمایه‌گذاران به دلیل سقوط ترا، ۴۲ میلیارد دلار تخمین زده شده است.
متاورس
مارک زاکربرگ ، بنیان‌گذار فیسبوک همچنان برای توسعه متاورس مصمم است و حتی نام شرکت خود را هم به متا تغییر داد. بااین‌حال سرمایه‌گذاران و حتی اکثریت مردم اشتیاقی به این پروژه نشان نداده‌اند. هدف پروژه متاورس، ایجاد و گسترش محیطی مجازی است که افراد در آن می‌توانند کار کنند، یکدیگر را ببینند و حتی در فعالیت‌ها و بازی‌های مختلف آن شرکت کنند.
اما بدون تردید متاورس پروژه شکست‌خورده‌ای است؛ زیرا از زمان اعلام دیدگاه زاکربرگ، قیمت سهام متا به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته و اکنون قیمت سهام آن در مقایسه با زمان مشابه در سال گذشته ۶۵ درصد کمتر شده است!
طبق گزارش‌ها، متا حداکثر تلاش خود را می‌کند تا بتواند با پلتفرم پرچمدارش یعنی هورایزن وردز (Horizon Worlds) که در حقیقت یک بازی واقعیت مجازی سه‌بعدی چندنفره است، عموم مردم را به متاورس علاقه‌مند کند.
طبق اسناد افشاشده، این شرکت مجبور است تعداد کاربران هدف خود را کاهش دهد تا مشخص نشود نرخ حفظ کاربران پایین‌تر از حد انتظار است. طبق گزارش‌ها، تعداد کاربران ماهانه این پلتفرم در اکتبر ۲۰۲۲، ۲۰۰ هزار نفر بوده که کمی کمتر از تعداد کاربران ماهانه خود متاورس در این‌ماه است.
این تعداد کاربر در مقایسه با ۲۰۰ میلیون کاربر ماهانه پلتفرم بازی روبلاکس (Roblox) که رابطه کاربری مناسبی برای کودکان دارد، عدد ناچیزی است. متا شایعات مبنی بر توقف پروژه متاورس به دست مارک زاکربرگ به‌خاطر فشار فزاینده سرمایه‌گذاران را رد کرده است، اما به نظر می‌رسد مدیرعامل متا متوجه آینده تاریک متاورس است.
او در اوایل دسامبر ۲۰۲۲، ۱۳ درصد از کارمندان متا را اخراج کرد. از سوی دیگر، سیلی از انتقادهای شدید از مارک زاکربرگ در انجمن‌ها و سایت‌های کاریابی به راه افتاده است. به نظر یکی از کارمندان سابق متا، پروژه متاورس به‌تنهایی می‌تواند متا را نابود کند.
آمازون الکسا
دستیار مجازی آمازون الکسا به لطف تولید انبوه اسپیکر هوشمند اکو ، به خانه میلیون‌ها کاربر راه یافته است، اما وب‌سایت بیزینس اینسایدر با انتشار گزارشی مدعی شده است که این دستیار مجازی آنطور که به نظر می‌رسد، موفق نیست. طبق آمار، ظاهراً آمازون الکسا تا پایان سال ۲۰۲۲ باعث زیان ۱۰ میلیارد دلاری آمازون می‌شود و هرگز سودآور نبوده است.
این زیان‌های مالی سنگین، از شکست آمازون در تبدیل کاربران به مشتریان کسب‌وکار اصلی خود یعنی همان فروشگاه آمازون نشأت می‌گیرد. هدف نخست عرضه اکو، گسترش استفاده از دستیار مجازی اختصاصی آمازون برای سفارش کالاها به فروشگاه اینترنتی بود.
به همین دلیل آمازون اسپیکر هوشمند خود را با همان قیمت تمام‌شده برای تولید، عرضه کرد تا بتواند آن را با بیشترین استقبال ممکن بفروشد و زمانی که مشتریان کالاهای مختلف را با آمازون الکسا به آمازون سفارش می‌دهند، بتواند اکو را به دستگاهی سودآور برای خود تبدیل کند.
اما آمازون نتوانست با عرضه اکو به هدفش برسد؛ زیرا بسیاری از کاربران از آن تنها برای موسیقی گوش‌کردن یا انجام کارهای ساده‌ای مثل تایمر هندزفری یا شنیدن پیش‌بینی آب‌وهوا استفاده می‌کنند. آمازون تنها درصد اندکی از مبلغ پرداخت‌شده برای استریم موسیقی روی سرویس خود را دریافت می‌کند و سرویس‌های ساده مانند اعلام صوتی پیش‌بینی آب‌وهوا هیچ درآمدی برای آن ندارند.
ظاهراً جف بزوس می‌خواسته با پروژه آمازون الکسا، شانس خود را برای کسب درآمد بیشتر امتحان کند، اما وقتی متوجه‌شده این دستیار مجازی چندان درآمدزا نیست، اشتیاقش در مورد آن کمتر شده است. آمازون در ماه نوامبر اعلام کرد تعداد زیادی از توسعه‌دهندگان مشغول در پروژه آمازون الکسا را اخراج کرده است. در ضمن شایعات حاکی از آن هستند که در آینده تعداد دیگری از این‌توسعه‌دهندگان نیز اخراج خواهند شد.
NFT
در اوایل سال جاری میلادی شاهد استقبالی بی‌نظیر از NFT یا همان توکن‌های غیرقابل معاوضه بودیم، به‌طوری که سرمایه‌گذاران برای یافتن کلکسیون بزرگ و NFTهای تراشه‌های آبی مثل CryptoPunks و Bored Ape Yacht Club (BAYC)، با یکدیگر رقابت می‌کردند و ارزش آنها را افزایش می‌دادند.
اما در نیمه دوم ۲۰۲۲ وضعیت تغییر کرد. طبق گزارش بلومبرگ، در ۶ ماهه دوم سال، حجم معاملات ان‌اف‌تی‌ها ۹۷ درصد کاهش یافت و از ۱۷ میلیارد دلار در ماه ژانویه، به ۴۶۶ میلیون دلار در ماه سپتامبر رسید! داده‌های جدیدتر مربوط به ماه نوامبر نشان‌دهنده تداوم کاهش معامله این دارایی‌های دیجیتالی است، به‌طوری که میزان فروش آنها در پنج پلتفرم مطرح فروش NFT تنها ۳۹۴ میلیون دلار بوده است.
ارزش کلکسیون‌های محبوب NFT نیز در مقایسه با زمانی که به بیشترین میزان خود رسیده بود، کاهش یافته است. طبق گزارش کوین گکو، اکنون قیمت BAYC در حدود ۸۴ هزار دلار است، در حالی که ارزش آن در مه ۲۰۲۲ در حدود ۴۲۰ هزار دلار بود.
نوسان شدید در بازار NFT و ارز دیجیتال موضوع جدیدی نیست، اما سقوط شدید ارزش محبوب‌ترین کلکسیون‌های NFT در کنار کاهش کلی شدید حجم معاملات آنها، قاعدتاً باید حتی خوش‌بین‌ترین سرمایه‌گذاران را نیز نگران کند. یکی از دلایل اصلی رونق‌گرفتن بازار NFT در اوایل ۲۰۲۲، افرادی بودند که برای اولین‌بار این دارایی را می‌خریدند.
این‌خریداران به دلیل کاهش بسیار زیاد ارزش ان‌اف‌تی‌ها، پول زیادی از دست داده‌اند که باعث شد صنعت NFT در سال ۲۰۲۲ ضربه سنگینی بخورد. بعید است تجارت NFT دوباره مانند قبل پررونق شود، حتی اگر ارزش ان‌اف‌تی‌ها دوباره افزایش یابد.
خودروی خودران اپل
طرح مفهومی خودروی خودران اپل
اپل یکی از معدود غول‌های فناوری است که رکود بازار تأثیری چندانی روی آن ندارد و در حالی که رقبایش با کاهش سود روبه‌رو می‌شوند، گزارش‌های مالی قابل‌توجهی منتشر می‌کند. بااین‌حال اوضاع برای کوپرتینونشین‌ها همیشه هم بر وفق مراد نیست.
طبق گزارش تقریباً جدید بلومبرگ، ممکن است خودروی موردانتظار اپل یا اپل کار (Apple car)، اصلاً خودران نباشد. منابع آگاه گفته‌اند قابلیت‌های خودران این خودرو تنها در بزرگراه‌ها قابل استفاده هستند و همیشه راننده‌ای باید آماده در دست گرفتن کنترل آن باشد.
به عبارت دیگر به نظر نمی‌رسد قابلیت‌های خودروی اپل چیزی بیشتر از قابلیت‌های موجود در خودروهای خودران تسلا و جنرال موتورز باشد. در ضمن اپل علاوه‌براینکه برنامه‌های خود برای خودروی خودرانش را کمتر کرده، زمان عرضه مورد انتظار آن را نیز به تعویق انداخته است.
به گزارش بلومبرگ، زودترین زمان ممکن برای عرضه خودروی خودران کوپرتینویی‌ها سال ۲۰۲۶ است. طبق گزارش‌ها، قیمت هدف اپل برای این خودرو، مبلغی زیر ۱۰۰ هزار دلار است. بنابراین خودروی خودران اپل می‌تواند رقیبی جدی برای خودروهای ارزان تسلا و بی‌ام‌و باشد.
در حال حاضر مشخص نیست اپل چه ویژگی‌های خاصی را در خودروی خودران خود قرار می‌دهد. این خودرو برای موفق‌شدن نیازمند برخورداری از ویژگی‌های خاص است؛ زیرا تنها نام و قدرت اپل برای جذب مشتری‌های خودروهای خودران سایر شرکت‌ها کافی نیست، البته با توجه به اینکه تنها یک دهه است که اپل روی این پروژه کار می‌کند، به نظر نمی‌رسد چیز زیادی برای آن در چنته داشته باشد.
سلسیوس
سلسیوس یکی دیگر از پلتفرم‌های کریپتو است که زمانی وعده بازگشت سرمایه‌ها با مبلغ بالا به سرمایه‌گذاران آن داده شد، اما هیچ روش مشخصی برای تحقق این وعده بیان نشد. این پلتفرم در ماه ژوئیه ورشکستی خود را ثبت کرد و درخواست داد تحت پوشش قانون حمایت از ورشکستگی قرار بگیرد.
سلسیوس درست مانند یک بانک، پول را در قالب ارز دیجیتال به سرمایه‌گذاران و صندوق‌های پوشش ریسک وام می‌داد. از سوی دیگر این شرکت متعهد شده بود تا به تأمین‌کنندگان منابع مالی خود، ۱۸.۶۳ درصد سود بپردازد.
عملکرد شرکت در دوران تداوم سرمایه‌گذاری جدید در آن، پایدار بود؛ اما به‌تدریج مشخص شد میزان سودی که شرکت متعهد به پرداخت آن شده، بیش از توانایی حقیقی آن است. در ضمن پس از گذشت مدتی، تعداد زیادی از کاربران سرعت تزریق سرمایه به سلسیوس را کاهش دادند و در نتیجه شرکت سریعاً ورشکسته شد.
در حقیقت رویکرد سلسیوس برای پرداخت سود، ترفند پانزی بود. ترفند پانزی نوعی کلاهبرداری و پرداخت سود با میزانی بیش از میزان متعارف برای تشویق به سرمایه‌گذاری بیشتر یا جذب سرمایه‌گذاران جدید است. شرکت‌هایی که این رویکرد را دنبال می‌کنند، معمولاً هیچ فعالیت اقتصادی انجام نمی‌دهند و سودها را از سرمایه‌گذاری‌های جدید پرداخت می‌کنند.
فرایندهای ثبت ورشکستگی سلسیوس در جریان است، اما بازگشت سرمایه‌های خرد به سرمایه‌گذاران بعید به نظر می‌رسد. «الکس ماشینسکی»، بنیان‌گذار و مدیرعامل سلسیوس، ماه سپتامبر از سمت خود کناره‌گیری کرد. او در بیانیه‌ای متعهد به بازگشت سپرده سرمایه‌گذاران شد، اما با توجه به وجود کسری ۱.۲ میلیارد دلاری در ترازنامه شرکت در زمان ورشکسته‌شدن، معلوم نیست چگونه می‌خواهد به تعهداتش عمل کند.
شرکت تجهیزات ورزشی پلتان
پلتان، شرکت تجهیزات ورزشی آمریکایی در اوایل دوران پاندمی کرونا رشد مداومی داشت؛ زیرا آن زمان تقریباً تمام مردم جهان در قرنطینه خانگی به سر می‌بردند و دنبال راهی برای ورزش در خانه بودند. فروش شرکت در آن زمان رشد زیادی داشت و منجر به افزایش قیمت سهام نیز آن شد، اما دوران طلایی پلتان زیاد طول نکشید.
پس از کاهش ناامیدکننده فروش پلتان در سال ۲۰۲۱، ارزش سهام آن نیز ۷۶ درصد کاهش یافت. در سال ۲۰۲۲ هم شاهد هیچ‌گونه نشانه‌ای مبنی بر توقف روند کاهش فروش آن نبودیم. طبق گزارش MSN، اصلی‌ترین مشکل این شرکتُ عدم اعتماد سرمایه‌گذاران به «برایان مک‌کارتی»، مدیرعامل پلتان بود.
به نظر نمی‌رسید تصمیم او برای شروع فروش دوچرخه‌ها در آمازون و فروشگاه تجهیزات ورزشی Dick's Sporting Goods، بتواند میزان فروش شرکت را در حد انتظارش بالا ببرد. با گذشت زمان وضعیت شرکت هم بدتر شد و درآمد آن در سه ماه پایانی ۲۳ درصد کاهش یافت.
طبق گزارش MSN، پلتان در مدت مذکور ۴۰۹ میلیون دلار ضرر کرد و فروش آن تنها کمی افزایش داشت. حتی گزارش شده که مک‌کارتی به سرمایه‌گذاران شرکت گفته است شاید فروش آن در فصل تعطیلات، به‌اندازه مورد انتظار نباشد.
چنین خبری به‌منزله زنگ هشدار بود و باعث شد ارزش سهام شرکت بیش از پیش کاهش یابد. پلتان زمانی یکی از شرکت‌های موفق در زمینه بهره‌مندی از فناوری‌های نوین در حوزه ساخت تجهیزات ورزش خانگی بود، اما متأسفانه به وضعیت بد کنونی دچار شد. به نظر می‌رسد این‌شرکت به‌زودی به تاریخ بپیوندد.
