اواخر سال گذشته بود که بهارستانی ها مجوز حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را به دولت دادند، روزهای پایانی هفته قبل ، اعلام ناگهانی حذف یارانه گندم و آرد و به تعبیر دولتی ها ، «اصلاح» این یارانه که البته ، بدون اطلاع رسانی بهنگام و کافی انجام شد ، اعتراضات فراوان افکارعمومی و فراجناحی را برانگیخت که دامنه آن به بهارستان هم رسید.
طیفی از نمایندگان معتقدند ، دولت ، فقط درصدد حذف ارز ترجیحی است تا از فشار مالی آن خلاص شود اما برنامه آماده و مشخصی برای پیشگیری از فشار بر طبقات کم درآمد ندارد و به همین دلیل ، معیشت اکثریت مردم در تنگنای کمرشکنی قرار خواهد گرفت ، بویژه آنکه حذف ارز ترجیحی ، سوای نان ، برخی اقلام مهم سفره و مایحتاج روزانه مردم را نیز هدف قرار داده است .
اطلاع رسانی ناکافی و گاه ، متضاد دولتی ها بر نگرانی ها افزوده و کارشناسان ، فعالان جناح های مختلف سیاسی و شمار زیادی از نمایندگان مجلس را واداشته تادرباره احتمال واکنش های منفی و حتی خیابانی مردم به اجرای ناقص یا ناکارآمد حذف ترجیحی هشدار دهند. دولتی ها و ازجمله ، شخص رئیس جمهور هم اطمینان می دهند ، اجرای این طرح در چارچوب منافع ملی است و رضایت مردم را جلب خواهند کرد ، هرچند ، هنوز ضعف اطلاع رسانی دولت ، نزد مردم و کارشناسان ، ملموس است و شبهات و ابهامات زیادی ، بدون پاسخ باقی مانده است.
جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت و گو با خبرآنلاین ، درحالی خبر از حذف یارانه گوشت می دهد که هفته گذشته ،دبیر انجمن صنعت بسته‌بندی گوشت و مواد پروتئینی اعلام کرد: سرانه مصرف گوشت در ایران با ۵۰ درصد کاهش نسبت به سال ۱۴۰۰ به روزانه هشت گرم در روز (سه کیلو در سال) رسیده است . مسعود رسولی٬ از این میزان سرانه مصرف گوشت ابراز نگرانی کرد و گفت جامعه ایران از این نظر شرایط «وخیمی» دارد. رسولی ، بر هم ریختگی اقتصادی را عامل کاهش «قدرت خرید مردم» دانست و اضافه کرد استاندارد جهانی مصرف گوشت برای هر نفر در روز ۱۰۰ گرم است.
هم زمان ، رسانه ها نیز گزارش داده اند ،ضایعاتی مثل پا و سنگدان مرغ و اسکلت گوسفند و گوساله که پیش‌تر پس از پاک کردن دور ریخته می‌شد، در حال حاضر، وارد سفره مردم شده اند و البته از گرانی های اخیر ، بی نصیب نمانده اند.
گفت و گو با جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره ضرورت ها ، اهداف و نحوه اجرای این «جراحی بزرگ» اقتصاد ایران را در ادامه بخوانید :
دولت حذف ارز ترجیحی را از آرد آغاز کرده، و شواهد و خبرهای غیررسمی از قرار گرفتن برخی کالاهای اساسی دیگر در فهرست حذف یارانه ها قرار دارند. مجلس در مصوبه خود، چه تدبیری برای ممانعت از جهش تورم و افزایش فشار به مردم اندیشیده است ؟
مجلس ۲۵۰ هزار میلیارد تومان یارانه را مصوب ودر اختیار دولت قرار داده تا ارز ترجیحی را حذف کند و بجای آن در قالب یارانه ، این پول رابه مردم بدهد.البته دولت ، مجاز بود درباره ارز ترجیحی مثل گذشته عمل کند و یارانه نقدی پرداخت نکند.
ضمن اینکه باید در نظر داشت که عددی که مجلس درنظر گرفته عدد قابل توجهی نیست ،یعنی حدود ۱۰ میلیارد دلار است در حالی که هزینه کرد سال ۱۴۰۰ دولت حدود ۲۰ میلیارد دلار بوده است .
به هرحال ، الان، اختیار انتخاب به خود دولت داده شده که یکی از این دو راه را دنبال کند،اگر دولت بخواهد ارز ۴۲۰۰ تومانی را توزیع کند طبعا با کمبود منابع ارزی مواجه می شود و نمی تواند تا پایان سال این راه را ادامه دهد و آن وقت ، مجلس ناچار است ،فعلا اصلاحیه ای بزند . سال گذشته هم دولت ، بخشی از ارز ۴۲۰۰ تومانی مورد نیاز خود را از محل خرید ارز نیمایی و فروش آن تامین کرد ،یعنی ارز را با قیمت ۲۵ هزار تومان خریداری می کرد و به قیمت ۴۲۰۰ تومان می فروخت. ادامه این شیوه، باز هم دولت را نیازمند استفاده از منابع بانک مرکزی و استقراض از مردم می کند که پیامد آن ، افزایش پایه پولی و تورم است .بنابراین ما در شرایطی قرار گرفته ایم که در هر دو حالت تورم داریم .
آنگونه که از سخنان تان برداشت کردم ، گویا ، نظر شما این است که حذف ارز ترجیحی و پرداخت یارانه آن به مردم ، نسبت بهشیوه کنونی توزیع ارز ترجیحی آثار و پیامدهای تورمی کمتری دارد ...
بله ،در مجلس هم ما به این جمع بندی رسیدیم.
چرا ؟ با چه استدلال کارشناسی؟
چون اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی توزیع شود ، مقداری از این منابع ، ریخت و پاش می شود ،مقداری صادرات مجدد می شود و از طرف دیگر ، یارانه به قشرهای با درآمد بالا هم تعلق می گیرد. .ولی دراین روشی که توسط دولت انتخاب شده ، این ریخت و پاش های داخلی و صادرات مجدد و اختصاص یارانه برای قشر های پر درآمد ، دیگر وجود ندارد و دولت می تواند منابع خود را صرفا به عنوان یارانه مستقیم به قشرهای کم درآمد جامعه پرداخت کند.این یک جمع بندی بود که مجلس داشت و اختیار را به خود دولت داد . حذف یارانه آرد صنفی صنعتی و پرداخت یارانه آرد به نانوایی ها هم نمونه ای از اجرای چنین رویکردی است .
آیا دولت می تواند با این ۱۰ میلیارد دلار مصوب مجلس ، نیازهای خود را تا پایان سال ، تامین کند و به مشکل نخورد؟
بله ،البته اگر این کار هم صورت نمی گرفت دولت مجبور بود تن به تورم بدهد اما طرح فعلی دولت منطقی تر است و فشار تورمی کم تری دارد.
دولت ، قول افزایش داده ،مجلس هم ۲۵۰ هزار میلیارد تومان برای پرداخت یارانه در نظر گرفته ،نحوه توزیع این رقم چگونه خواهد بود؟
همانطور که اشاره کردید حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان یارانه در این طرح پیش بینی شده است که دولت می تواند ،بخشی از آن را برای یارانه نان پرداخت کند، حدود ۶۰ ،۷۰ هزار میلیارد تومان هم برای یارانه دارو باید به داروخانه ها و واحد های تولیدی اختصاص یابد و رقم باقی مانده را نیز می تواند بین مردم توزیع کند.
دولت یارانه را تا چه عددی می تواند افزایش دهد؟
دولت برای پرداخت یارانه ۴۵ هزار تومانی سالانه به حدود ۴۳ هزار میلیارد تومان منابع نیاز داشت ،حالا از آن ۲۵۰ هزار میلیارد تومان اختصاص یافته اگر ۷۰ هزار میلیارد تومانش را برای دارو کم کنیم دولت می تواند حدود ۳ برابر مبلغ فعلی را به عنوان یارانه مستقیم به مردم پرداخت کند .یعنی فکر می کنم در مجموع به هر نفر حدود ۲۰۰ هزار تومان می تواند پرداخت کند،یعنی یک خانواده ۵ نفری حدود یک میلیون تومان می تواند دریافتی یارانه داشته باشد .
به نظر شما آیا به ازای هر نفر ۲۰۰ هزار تومان یارانه تکافوی نیازهای سبد معیشتی مردم را می دهد ؟
خُب ما در هر حال تورم را داریم و اگر دولت این روش را دنبال نمی کرد مجبور بود ، بخشی از ارز ۴۲۰۰ تومانی مورد نیاز خود را از بازار با قیمت ۲۸ هزار تومان خریداری کند و بیاید معادل ۴۲۰۰ تومان به کالاهای اساسی موردنیاز مردم بدهد ، این روش هم آثار و پیامد تورمی داشت و اینطور نبود که ادامه روش قبلی بدون تورم باشد .ادامه روش قبلی هم با تورم بود و این روش هم تورم زاست ولی هماننگونه که اشاره کردم ، آثار و پیامدهای تورمی روش جدید به مراتب کمتر از ادامه دادن روش قبلی است .
تاثیر اجرای این طرح بر بازار کالاهای اساسی چگونه خواهد بود؟
تا جایی که من اطلاع دارم قیمت برنج که الان تقریبا آزاد شده و یارانه قیمت گوشت را هم دولت حذف می کند و یارانه را به شکل مستقیم به مردم پرداخت خواهد کرد.
برخی منتقدان می گویند در شرایط افزایش صادرات نفت و ورود پول آن به خزانه ، چرا دولت ، گزینه پر ریسک حذف یارانه ارز ترجیحی را برگزیده است ؟ این انتقاد را واقع بینانه می دانید ؟
این تصور که دولت می تواند با درآمدهای نفتی ، مشکل نیازهای ارزی و مالی خود را حل کند ، نادرست است زیرا ۳۴ درصد درآمدهای نفتی باید روانه صندوق توسعه ملی شود ،عملا ۵/۱۴درصد هم که سهم وزارت نفت است و حدود ۳ درصد هم مناطق نفتی و گازی و نقاط محروم ، به این ترتیب ، در نهایت ، عدد قابل توجهی در دسترس دولت باقی نمی ماند تا هزینه نیازهای خود کند. دروافع ، اگر دولت ، الان، درصدد حذف ارز ترجیحی کالا های اساسی است ، از سر اضطرار و ناچاری است ، وگرنه ، دولت در شرایط عادی ترجیح می داد تا وارد این حوزه نشود. .
مجلس ، ارزیابی و پیش بینی کارشناسی از پیامدهای اجتماعی گرانی ها دارد؟ آیا شاهد اعتراضات مردمی خواهیم بود ؟
طبعا مردم مخالفت هایی خواهند داشت ولی توجه کنیم که طبق آمار ، الان نزدیک ۵ میلیون مهاجر خارجی داریم ،چه دلیلی دارد در این شرایط دشوار خودمان، به مهاجرین ، یارانه پرداخت کنیم ؟ یا قیمت ها ان قدر پایین باشد که گندم و نان، سر از دامداری ها و گاوداری ها در بیاورد » یا آرد ماکارانی تولیدی ما با قیمت یارانه ای در اختیار کارخانجات قرار بگیرد و کالایش با قیمت آزاد صادر شود و یک سود بالایی را نصیب تولید کننده کند ؟ دولت باید از تحمیل این هزینه های اضافی به حزانه و مردم جلوگیری کند.
البته ، این ها بخشی از واقخیت هستند و به همان نسبت ، دولت باید مبالغ یارانه ها را باز توزیع کارشناسی و مناسبی کند تا بخش عمده ای از فشاری که به قشر کم درآمد خواهد آمد ، مهار شود و فشارهای معیشتی به مختل شدن زندگی آنان منجر نشود .
دیدگاه تان را بنویسید