سالانه بیش از ۱۳۵هزار ابتلا به سرطان در کشور | دستگاه‌های رادیوتراپی کمتر از میزان مورد نیاز

دکتر علی قنبری مطلق  با تاکید براهمیت نقش «پیشگیری»، در کنترل بروز سرطان‌ها، گفت: حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری هستند و کم هزینه‌ترین راه کنترل سرطان، پیشگیری از ابتلا به آن است. در این راستا شعار امسال تا ۳ سال آینده روز جهانی سرطان نیز «فاصله‌ها را کوتاه کنیم» در نظر گرفته شده است.

وی با اشاره به برنامه پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان در کشور، افزود: این برنامه ابتدا به صورت آزمایشی در چند شهرستان اجرا شد و با رفع موانع و کاهش کاستی‌ها سعی کردیم برنامه را توسعه دهیم. در جهت توسعه برنامه نیاز بود گام‌هایی اساسی برداشته شود. تجهیزات و لوازم مصرفی برنامه باید تامین و توزیع می‌شد که این گام عمدتا بر اساس توان داخلی برداشته شد. یکی دیگر از اقدامات مهم، بهره‌مندی از کمک گروه‌های تخصصی بود زیرا از هر ۱۰۰ نفر که مورد بررسی قرار می‌گیرند، پنج نفر نیازمند خدمات تخصصی هستند و در نتیجه برای این خدمات تخصصی که شامل ماموگرافی، سونوگرافی، کولنوسکوپی، کولپوسکپی و نمونه‌برداری است باید از کمک انجمن‌های تخصصی استفاده می‌کردیم که با ارتباطی که با این افراد برقرار کردیم، تا حد زیادی این چالش هم برطرف شده است.

وی افزود: گام مهم دیگر برای برنامه پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان، تامین زیرساخت‌ها و تجهیزات سرمایه‌ای است. حدود دو سال قبل تعدادی مرکز پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان را افتتاح کردیم و برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی گزارشاتی از کمبود تجهیزات دادند که با همکاری هیئت امنای صرفه جویی ارزی تلاش می‌کنیم تجهیزات مورد نیاز تامین شود. از سوی دیگر تامین و مدیریت مالی برنامه اهمیت بسیار زیادی دارد که تضمین کننده ادامه برنامه خواهد بود.

او ادامه داد: با ارتباط خوبی که با بیمه‌ها برقرار کردیم، دیدگاه بیمه‌ها را درباره مدیریت و کنترل بیماری سرطان تحت تاثیر قرار دادیم تا در زمینه برنامه پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان سرمایه‌گذاری بیشتری داشته باشند. سرمایه‌گذاری به این معنا است که در آینده از نظر بازگشت سرمایه برای آنها موثر خواهد بود. بر اساس محاسبات صورت گرفته مشخص شد اقدامات تشخیص زودهنگام سبب می‌شود جلوی بروز سرطان گرفته شود و یا در صورت ابتلا به بیماری، آن را در مراحل ابتدایی‌تر شناسایی کنیم به لحاظ حفاظت مالی بیماران و کاهش هزینه سازمان‌های بیمه‌گر بسیار اثرگذار است.

وی افزود: در شورای عالی بیمه با موافقت همه بیمه‌ها، سازمان برنامه بودجه و وزارت بهداشت بحث رایگان شدن خدمات پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان تصویب شد، اما به علت بار مالی که داشت نیازمند مصوبه هیئت دولت بود که این مصوبه هم در مردادماه امسال گرفته شد. بر این اساس مقرر شد خدمات تشخیص زودهنگام به شرط آنکه در شبکه بهداشتی درمانی در قالب نظام ارجاع و مطابق با دستورالعمل‌ها و با ثبت در سامانه انجام شود، تحت پوشش  ۱۰۰ درصدی سازمان‌های بیمه‌گر قرار گیرد. اکنون در حال طی کردن مراحل اجرایی کار و شناسایی افرادی هستیم که از طریق نظام ارجاع به متخصصین معرفی می‌شوند و به زودی این بخش هم در قالب عملیاتی در می‌آید.

قنبری مطلق، اظهار کرد: با وجود حمایت دولت و سازمان‌های بیمه‌گر از برنامه پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان، باز هم هزینه‌های دیگری از جمله رفت‌وآمد کسانی که در شهرهای دورتر زندگی می‌کنند و در مبدا به خدمات تخصصی دسترسی ندارند، وجود دارد. برای موارد این چنینی برنامه‌ای با اداره کل امور خیرین وزارت بهداشت و همکاری سازمان‌های مردم نهاد حوزه سرطان پیش بردیم و ان‌شاءالله طی هفته آتی اعلام می‌کنیم که هر فردی که مایل باشد در این طرح به ما کمک کند، چگونه می‌تواند مشارکت کند.

او با تاکید بر اینکه کنترل سرطان نیازمند عزم ملی و مشارکت بالایی است، تصریح کرد: دولت، انجمن‌های مردم نهاد خیریه و انجمن‌های تخصصی در این زمینه فعالیت‌های خوبی انجام می‌دهند. البته این طرح هنوز به شکل کشوری انجام نمی‌شود و فعلا در جمعیتی منتخب از هر دانشگاه کار را انجام می‌دهیم. با تمهیدات اندیشیده شده امیدوار هستیم ظرف یک تا دو سال آینده بتوانیم کل جمعیت کشور را تحت پوشش قرار دهیم که دستاورد بزرگی خواهد بود.  برنامه پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان برای ۳ سرطان پستان، روده بزرگ و دهانه رحم است. این سرطان‌ها که قابل پیشگیری هستند به لحاظ بروز و شیوع هم درصد بالایی دارند. این سه سرطان بیش از ۲۵ درصد کل سرطان‌های دو جنس و بیش از ۴۰ درصد سرطان خانم‌ها را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین شناسایی آنها اهمیت بالایی دارد.

وی درباره آمار شیوع سرطان در کشور، بیان کرد: به طور کلی بیش از ۱۳۵ هزار نفر در سال به سرطان مبتلا می‌شوند و سالانه حدود پنج درصد رشد تعداد موارد سرطان را داریم‌. شایع‌ترین سرطان در خانم‌ها سرطان پستان و در آقایان سرطان پروستات است. بروز این دو سرطان کاملا وابسته به سبک زندگی افراد است. تا پیش از سال ۱۳۹۵ سرطان معده شایع‌ترین سرطان در میان آقایان بود ولی اکنون یک رده کاهش یافته و سرطان پروستات در صدر قرار گرفته است؛ این موضوع به علت تغییر شیوه زندگی، استفاده از غذاهای نامناسب، کم‌تحرکی، مصرف سیگار و... است.

رییس اداره پیشگیری از سرطان وزارت بهداشت درباره ورود واکسن HPV به شبکه واکسیناسیون کشوری نیز گفت: قرار بود واکسیناسیون پایلوت این واکسن در سال ۱۳۹۹ در یکی از استان‌ها آغاز شود که با شیوع اپیدمی کرونا شرایط انجام طرح فراهم نشد. با تغییر دولت مجددا این موضوع مطرح شده است و اگر موافقت‌های کلی گرفته شود امیدواریم بتوانیم از سال ۱۴۰۱ واکسیناسیون HPV را از یکی از استان‌ها آغاز کنیم.

وی درخصوص تامین دارو و درمان بیماران مبتلا به سرطان، اظهار کرد: گاهی برخی داروهایی که در لیست دارویی ایران قرار دارند در مقطعی زمانی دچار کمبود می‌شوند ولی مجددا در دسترس قرار می‌گیرند. البته همان زمان‌های کوتاه بروز کمبود هم بیماران را دچار مشکل می‌کند که امیدواریم با همت سازمان غذا و دارو این مشکلات مقطعی برطرف شود. بیشتر چالش‌ها مربوط به داروهایی است که در لیست دارویی ایران نیست و تجویز می‌شود.

قنبری مطلق در پاسخ به سوال ایسنا درباره تامین تجهیرات تشخیصی مرتبط نیز گفت: عمده‌ مسئله مرتبط با تحریم‌ها است. مشکل دیگر تامین ارز تهیه این دستگاه‌ها و در وهله دوم موضوع پرداخت است که ما را دچار چالش می‌کند. عمدتا تامین منابع مالی مشکل بیشتری است. الان به عنوان مثال برای درمان سرطان همچنان به دستگاه‌ رادیوتراپی نیاز داریم ولی تعداد آنها کمتر از میزان مورد نیاز است. امیدواریم با رفع تحریم‌ها بخشی از این کمبودها جبران شود.

او در خصوص سهم آلودگی هوا در بروز سرطان‌ها نیز تاکید کرد: از سال ۲۰۱۴ سازمان بین‌المللی تحقیقات سرطان رسما اعلام کرد که آلودگی هوا یکی از عوامل موثر در بروز سرطان است ولی اینکه چه درصدی از سرطان‌ها به دلیل آلودگی هوا ایجاد می‌شود، مشخص نیست؛ چون هنوز بررسی کافی در این زمینه صورت نگرفته است. نکته مهم این است که نقش آلودگی هوا در بروز سرطان‌ها حتما کمتر از شیوه زندگی نادرست است؛ زیرا ما با شیوه ناسالم زندگی می‌کنیم اما در روزهای کمتری در معرض آلودگی هوا قرار می‌گیریم.

وی در پاسخ به سوال دیگر ایسنا درباره انجام شیمی‌درمانی در مطب‌های پزشکان نیز تصریح کرد: اصولا هیچ وقت اعلام نشده بود که شیمی درمانی در مطب انجام شود. آنچه که سال ۱۳۹۶ ابلاغ شد، ارائه خدمت شیمی‌درمانی در یک مرکز استاندارد بود که این مرکز می‌توانست یک مطب هم باشد ولی می‌بایست استانداردها را رعایت می‌کرد. انجام شیمی درمانی سرپایی در مراکز سرپایی آزاد است و لازم نیست حتما بیمار در بیمارستان بستری شود و اتفاقا اکثر شیمی درمانی‌ها هم شیمی درمانی سرپایی هستند. امیدواریم سختگیری‌های بی‌مورد در این زمینه مرتفع شود تا همکاران بتوانند مجوزهای این کار را بگیرند تا به بیماران آسیبی نرسد. حدود ۸۰ درصد شیمی درمانی‌ها به شکل سرپایی قابل انجام است.

قنبری مطلق در پایان صحبت‌هایش درباره آمار سرطان کودکان، با بیان اینکه سرطان کودکان حدود ۴ تا ۵ درصد کل سرطان‌ها را به خود اختصاص می‌دهد، گفت: البته اینکه چه سنی را به عنوان کودک درنظر بگیریم خیلی مهم است و در این زمینه اختلاف نظرهایی وجود دارد. برخی زیر ۱۴ سال و برخی زیر ۲۰ سال را جزو کودکان حساب می‌کنند. باید برای کنترل سرطان کودکان برنامه داشته باشیم؛ هرچند که درصد کمی از کل سرطان‌ها را شامل می‌شود. خوشبختانه با همکاری سازمان جهانی بهداشت در حال آماده سازی برنامه سرطان‌های کودکان هستیم تا به صورت منظم در زمینه تشخیص زودهنگام سرطان کودکان و تامین زیرساخت و تجهیزات لازم برای این بیماران گام برداریم. برنامه در حال تدوین است و طی ماه‌های آتی اعلام خواهد شد.