تولید و صادرات محصولات پتروشیمی چقدر است؟

آمارها نشان می دهد در حال حاضر به ۹۰ میلیون تن ظرفیت اسمی نصب شده در صنعت پتروشیمی رسیده‌ایم، اکنون ۸۰ طرح پتروشیمی در دست اجراست که  از این تعداد، ۶۵ طرح فعال، پیشرفت مناسبی دارد و میانگین پیشرفت آنها به حدود ۳۵ درصد می‌رسد و ۱۵ طرح هم در مراحل آغازین هستند.

به گفته مسوولان ظرفیت صنعت پتروشیمی ایران بعد از اجرای این ۸۰ طرح، به ۱۷۱ میلیون تن در سال می‌رسد، این ۸۰ طرح ۸۰ میلیون تن ظرفیت را به صنعت پتروشیمی کشور اضافه می‌کند. سرمایه‌گذاری لازم برای اجرای ۸۰ طرح فعال در پتروشیمی ۵۵ میلیارد دلار برآورد شده و بر اساس هدف‌گذاری انجام شده، این طرح‌ها تا پایان سال ۱۴۰۶ و همزمان با پایان برنامه هفتم توسعه کشور به اتمام می‌رسد.

همچنین  ۳۳ طرح پیشران نیز در صنعت پتروشیمی تعریف شده است که برخی از این طرح ها در قالب ۸۰ طرح در دست اجرا هستند که اجرای این طرح‌ها، ۳.۵ میلیون تن به ظرفیت پتروشیمی اضافه می‌کند و این محصولات تا حد زیادی کشور را از واردات محصولات پتروشیمی بی‌نیاز خواهد کرد.  اما از مجموع طرح‌های پیشران ۲۰ طرح سرمایه ‌گذار دارند و موافقت اصولی واگذار شده و  ۱۰ مورد دیگر نیز در حال مذاکره است.

اتفاق طلایی صنعت پتروشیمی در سال جاری این بود که هم  از نظر تناژی و هم از نظر ارزشی افزایش صادرات محصولات پتروشیمی به ثبت رسیده و در شش ماهه اول سال، صادرات این محصولات ۷ میلیارد دلار بوده است در حالی که در شش ماهه سال قبل ارزش صادرات محصولات پتروشیمی ۳.۶ میلیارد دلار بود. پیش‌بینی می شود که امسال کل مجموع صادرات محصولات پتروشیمی کشور به ۱۴.۵  میلیارد دلار برسد.

از سوی دیگر بررسی آمار حاکی از آن است که حدود ۱۵ هزار بنگاه فعال در صنایع پایین دست صنعت پتروشیمی در کشور مشغول به فعالیت هستند. یکی از مهمترین عوامل رشد و توسعه این بنگاهها تامین پایدار خوراک‌های مورد نیاز آنهاست. در سال 1399 صنعت پتروشیمی ۳.۳ میلیون تن پلیمر و ۲.۱ میلیون تن محصولات شیمیایی در راستای تامین خوراک مورد نیاز بنگاههای فعال در صنایع پایین دست صنعت پتروشیمی عرضه کرده است.

ایران در سال گذشته با ۳۰ میلیون تن ظرفیت تولید محصولات پایه از نظر کمی پس از عربستان در رتبه دوم منطقه قرار گرفته و سهم سه و نیم درصدی را در دنیا به خود اختصاص داده است. همچنین ظرفیت تولید محصولات پایه در سال ۲۰۲۰ در چین و آمریکا و عربستان صعودی به ترتیب ۲۶۰، ۱۰۴ و ۴۴ میلیون تن در سال بوده است. 

همچنین ظرفیت تولید محصولات پایه ایران  در سال ۲۰۲۰ در پنج محصول اساسی ۲۹.۹۶۹ هزار تن در سال ۲۰۲۰ بوده که این عدد در عربستان ۴۴.۱۵۲ هزار تن در امارات ۷.۲۱۱ هزار تن در کویت ۳.۲۲۸ هزار تن در قطر ۷.۷۴۶ هزار تن، در ترکیه ۲.۰۶۲ هزار تن، و درعمان  معادل ۶.۳۵۰ هزار تن بوده است.

سهم محصولات اصلی با تناژ تولید بالا در ۳۲ نوع  در خاورمیانه ۱۰ درصد و در سایر کشورها ۹۰ درصد بوده و همچنین سهم ظرفیت محصولات عمده پتروشیمی در خاورمیانه نیز  بدین شرح است که ایران ۲۷ درصد، عربستان ۴۴ درصد، ترکیه ۳ درصد، قطر ۹ درصد، عمارات ۸ درصد، عمان ۶ درصد و کویت ۳ درصد است.

صنعت پتروشیمی  با ۶۲.۵ میلیون متر مکعب در روز، مصرف گاز طبیعی به عنوان خوراک و سوخت، سهم ۸.۷ درصدی را در اختیار دارد، افزایش سهم صنعت پتروشیمی از مصرف منابع نفت و گاز نشان از تحقق گذر از خام فروشی و تولید ثروت و اشتغال در کشور است.

طی سالهای آتی سهم خوراک و سوخت تخصیص داده شده به صنعت پتروشیمی از ۹۹۲ هزار بشکه در روز معادل نفت خام به ۲ میلیون بشکه در روز معادل نفت خام افزایش پیدا خواهد کرد. این مدل نتیجه تحقق کلیه طرح های در دست اجرای جهش دوم و جهش سوم صنعت پتروشیمی در دو مقطع زمانی ۱۴۰۰ و ۱۴۰۴ خواهد بود.