نیاز جدی به حضور مدیران ارشد فناوری در سازمان های دولتی

سرعت تغییرات فناوری در جهان، فرصت ها و تهدیدهای جدی از یک سو برای سبک زندگی ایرانیان و از دیگر سو برای کسب و کارها و در نهایت برای حاکمیت در سطوح مختلف کشور ایجاد می‌کند. کسب‌وکارها در حال حاضر بسیار بیشتر از گذشته، به دنبال بکارگیری فناوری های نوظهور‌ برای دستیابی به مزیت های رقابتی در بازار هستند. نسل جدید نیز علاقمند به بهره گیری از این فناوری ها برای تحول در سبک زندگی خود است. پیگیری جدی این موضوعات از طرف کسب و کارها و نیز نسل جدید، در حالی است که اندیشگاه های دولت و سازمان های حاکمیتی تگر نتوانند تصویر شفاف و درستی از آینده ارائه دهند، درک درستی از ریسک‌ها و گاهی تهدیدهای پیش رو نیز برای دولت وجود نخواهد داشت. مبتنی بر همین عدم درک درست و همه جانبه، برخورد نامتناسب با این فناوری ها و پرچمداران تحول مبتنی بر فناوری، از طرف دولت و حاکمیت گریز ناپذیر است. در زمانه ای که علیرغم پیشرفت های قابل تحسین در درون اندیشگاه های قوای سه گانه، اختلال جدی حداقل در زمینه نحوه مواجهه با فناوری های نوظهور وجود دارد، وظیفه صنف فناوری اطلاعات و مدیران ارشد فناوری اطلاعات در تمامی سازمان های دولتی، ارائه ی تصویر مناسب از آینده، شناسایی ریسک‌ها و نحوه مواجهه با آن‌هاست تا تبعات برخوردهای نامتناسب حاکمیت، دامنگیر عامه مردم و کسب و کارها نشود.

اما یک مشکل اساسی در آستانه تشکیل دولت سیزدهم وجود دارد و آن اینکه تقریبا در تمامی سازمان های دولتی جایگاه مدیر ارشد فناوری اطلاعات(CIO) به معنای واقعی آن تمهید نشده است. وجود جایگاه مشاور وزیر و حتی رئیس مرکز در حوزه فناوری اطلاعات یا تحول دیجیتال در زمانه کنونی برای سازمان های دولتی به هیچ وجه کافی نیست و لازم است قائم مقام یا معاون وزیر -یا رئیس سازمان- در تمامی وزارتخانه ها و سازمان های دولتی، ماموریت استقبال و بهره گیری از فناوری های نوظهور و ورود به اقتصاد دیجیتال را در بالاترین سطوح سازمان و حتی در هیات دولت پیگیری نماید. البته که این مدیران ارشد باید در تمامی سازمان ها به صورت هماهنگ عمل کنند و شاید بهتر باشد مسئولیت این هماهنگی با رئیس جمهور یا معاون اول باشد.

سرعت و پیچیدگی تغییرات فناوری در آتیه نه تنها کم نخواهد شد بلکه روز به‌ روز افزایش خواهد یافت. برای کسب موفقیت، مدیر ارشد فناوری اطلاعات بعد از انتصاب باید بجای مقابله ی بی فایده با بروز و ظهور فناوری ها ، مجموعه‌ای هدفمند از فرآیندها و کنترل‌ها را برای مدیریت ریسک‌هایی که بکارگیری فناوری‌های نوظهور درپی دارند، ایجاد کند. برای این کار باید درک درستی از نیاز‌های رو به تغییر کشور در سطوح حکمرانی، کسب‌و‌کار و سبک زندگی وجود داشته باشد و مدیر ارشد فناوری اطلاعات به کمک صنف فناوری اطلاعات، در اسرع وقت فناوری‌هایی که بیشترین تغییر را در راهبری سازمان خود ایجاد می کنند، شناسایی نموده و نحوه مواجهه با آنها را تمهید نماید. مدیر ارشد فناوری اطلاعات، لزوماً نباید به همه‌ی جنبه‌های این محیط پیچیده و در حال تغییر واکنش نشان دهد اما باید درک جامعی از عوامل ایجاد تغییر و تاثیر آن‌ها بر سازمانی -که در آن مسئولیت گرفته است-، داشته باشد. در این میان وظیفه‌ی محافظت از داده‌ها و سامانه های فناورانه حاکمیت با توجه به حجم حملات سایبری به امری دشوار تبدیل می‌شود و یک شکاف امنیتی اساسی می‌تواند هزینه‌ی زیادی برای سازمان و مدیر ارشد فناوری اطلاعات آن داشته باشد.

مدیر ارشد فناوری اطلاعات، مسئول زیرساخت های سازمان در حوزه فناوری اطلاعات نیز هست. این مدیر ارشد نیازمند داشتن اطلاعات جامع در رابطه با همه ی فناوری های نوظهور نیست اما باید از مزایای آنها برای بهبود عملکرد دولت به خوبی مطلع باشد. وی موظف است در رابطه با یک فناوری و تاثیرات آن، به زبان ساده برای سایر مدیران تصمیم گیرنده تصویر مناسبی ارائه نماید. گاهی نسبت بین CIO و CTO در سازمان ها محل سوال است. سلسله مراتب بخش فناوری اطلاعات در یک سازمان دولتی پیشرو به این صورت باید باشد که CTO گزارشات خود را به CIO می دهد و او نیز این گزارش هایش را به بالاترین مقام سازمان تحویل می دهد.

اگر بخواهیم مهارت های لازم برای یک مدیر ارشد فناوری اطلاعات را به تفکیک بیان نماییم باید آن ها را در دو گروه اصلی مهارت های مدیریتی و مهارت های مرتبط با فناوری تقسیم نماییم. برای موفقیت در این جایگاه، مدیر ارشد منتخب اگر تنها اطلاعات جامع و کامل در رابطه با فناوری های نوظهور داشته باشد و راه های بکارگیری درست آنها را در جهت موفقیت دولت و حاکمیت نداند، کافی نیست. چنین مدیر ارشدی باید علاوه بر داشتن سابقه و تخصص فنی، مدیری حرفه ای و کاربلد باشد. داشتن مهارت های ارتباطی سطح بالا در این جایگاه و نیز شناخت نیازهای عامه مردم و مخاطبان سازمان، تاثیر بسزایی در موفقیت مدیر ارشد فناوری اطلاعات خواهد داشت. از جمله این مهارت های ارتباطی می توان به توانایی برقرار کردن ارتباطات قوی و اطلاع از روش های اقناع مدیران ارشد سازمان های دولتی اشاره نمود. مدیر ارشد فناوری اطلاعات باید با دیگر معاونین و مدیران ارشد ارتباط درستی را تعریف کرده و قادر به بیان اطلاعات فنی با زبانی ساده و تاثیرگذار باشد تا بتواند سایر مدیران سازمان را از یک سو و مدیران سایر سازمان های مرتبط را از سوی دیگر برای عملی شدن پیشنهادهایش قانع سازد.

با توجه به اینکه اکثر اقدامات لازم برای ایجاد تحول در دولت بین چندین سازمان دولتی راهبری می شود، مدیر ارشد فناوری اطلاعات باید علاوه بر رهبری تیم فناوری یک سازمان، انرژی و انگیزه لازم را به دیگر اعضای مجموعه و حتی سایر سازمان های مرتبط دولتی تزریق کنند تا سیستمی یکپارچه و هماهنگ فراهم آورند. به عبارت ساده تر، موفقیت در شغل مدیر ارشد فناوری اطلاعات، نیازمند هوش بالا در حوزه فناوری و رهبری تیم در داخل سازمان و همزمان هماهنگی با مدیران ارشد فناوری اطلاعات سایر سازمان ها می باشد؛ چرا که اکثر موضوعات مرتبط بین دستگاهی و بین سازمانی است. تمهید مرکز هماهنگی این مدیران ارشد در دولت نیز موضوع بسیار کلیدی است که برای این موضوع نیز با توجه به وجود وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مرکز ملی فضای مجازی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری باید نکات متعددی در نظر گرفته شود که خود نیازمند یک نوشتار جداگانه است.

حسین اسلامی

رئیس هیات مدیره

سازمان نظام صنفی رایانه ای استان تهران