تاج راج تلاش انگلیسی ها برای کپی تاج محل

حمیدرضا سروری

بین سالهای1858تا1947م. بریتانیا بر هندوستان چیره بود و حکومت می‌کرد از این حکومت با عنوان حکومت هند- بریتانیا(British Raj) نام برده می‌شود.

بریتانیاییها بناهای زیادی در جای جای هند ساختند. یکی از معروفترین بناهایی که ساختند بنایی نمادین و باشکوه است که از آن با عنوان تاج، راج نام برده می‌شود، در واقع اشاره‌ای است به بنای تاج محل و این که این بنا نیز به پیروی از تاج محل ساخته شده است و باور عمومی بر این بوده که می‌توانسته همانندی باشد برای بنای تاج محل.

بنای مورد بحث ما بنایی یادمانیست که برای بزرگداشت ملکه ویکتوریا پس از درگذشت او در سال1901م. ساخته شده است و از آن با عنوان ویکتوریا مموریال(Victoria Memorial) نام برده می‌شود. تاج محل دورۀ راج در مرکز شهر کلکته جای دارد. در سال1772م، نخستین حاکم بریتانیایی منطقه یعنی وارن هستینگز(Warren Hastings) مرکز بنگال را از شهر مرشدآباد(Murshidabad) به شهرکلکته انتقال داد.

در سال1778م. و در محلی که ویکتوریا مموریال بنا نهاده شده زندان ساخته شده بود. طی سالهای پس از آن شهر کلکته به عنوان شهری بندری و مهم در زمینۀ تجارت اهمیت خود را بیش از پیش نشان داد و از نظر اهمیت در ردیف شهرهایی مانند مدرس(چنای) و مومبای(بمبئی) قرارگرفت و تا سال1911م، مرکز حکومت هند- بریتانیا بود و در همین سال بود که مرکز هند- بریتانیا به شهر دهلی‌نو منتقل شد.

ملکه ویکتوریا در سال1901م. و در81 سالگی از دنیا رفت و هیچگاه موفق به دیدار از هندوستان نشد ولی لرد کرزن(Lord Curzon) نایب السلطنۀ هند در سال1906م. برای بزرگداشت ملکه ویکتوریا دستور ساخت ویکتوریا مموریال را داد.

سنگ بنای ویکتوریا مموریال به دست جرج پنجم شاهزادۀ ولز بنا نهاده شد و پس از پانزده سال دروازه‌های ویکتوریا مموریال به روی مردم گشوده شد. بنای ویکتوریا مموریال دارای باغی بسیار زیباست و موزه‌ای در آن برپاست که یکی از بهترین گنجینه‌های هند است.

28هزار اثر هنری در موزه نگهداری می‌شود. از جملۀ آثار جالب توجه در موزه نقاشیهای توماس دانیل و برادرزاده‌اش ویلیام دانیل است.

چندین و چند نسخه خطی پارسی در موزه وجود دارد، از جملۀ آنها می‌توان به رباعیات خیام اشاره کرد.

شوربختانه موفق به عکسبرداری از نسخه‌های خطی پارسی نشدم! به شکل عجیبی اجازه عکاسی به بازدیدکنندگان داده نمی‌شد!در چندین و چند بنا و موزۀ دیگر هند هم همین وضعیت را دیدم و روشن است که سیاست مشخصی در این زمینه وجود ندارد! معمار ویکتوریا مموریال، ویلیام امرسون(William Emerson)،(1924-1843م.) سرپرست مؤسسۀ معماری پادشاهی بریتانیا بوده است.

ویکتوریا مموریال بر مبنای سبک هندی- گوتیگIndo-Gothic)) یا هندی- ساراسینیک(Indo-Saracenic) ساخته شده که در واقع ترکیبیست از عنصرهای معماری اروپایی و هندی، ضمن این که نفوذ عنصرهای معماری اسلامی هم در آن به خوبی دیده می‌شود. بلندی بنا56 متر است و با سنگ مرمر سپید ساخته شده است. در باغ ویکتوریا مموریال پیکره‌ای مفرغی از ملکه ویکتوریا به چشم می‌خورد در حالی‌که روی تخت پادشاهی نشسته است. پیکرۀ زیبایی از لرد کرزن و پیکره‌ای هم از ادوارد هفتم سوار بر اسب روی تاقی یادمانی در باغ ویکتوریا مموریال به نمایش درآمده است.