مصرف مایعات باعث کم شدن رنگدانه های زرد موجود در ادرار می شود، پس هر چه آب بیشتری بنوشید ادرار شما رنگ شفاف تری پیدا می کند. اگر هم آب کمتری بنوشید ادرارتان پررنگ تر خواهد شد. کم آبی شدید بدن می تواند باعث شود ادرار به رنگ کهربایی درآید.
رنگدانه ها و دیگر ترکیبات موجود در برخی مواد غذایی و داروهای بدون نسخه و تجویزی هم می توانند رنگ ادرار را تغییر دهند. تغییر رنگ ادرار می تواند نشانه ی یک بیماری هم باشد.
در ادامه می خواهیم ببینیم تغییر رنگ ادرار چه دلایلی می تواند داشته باشد و چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است.
علل تغییر رنگ ادرار
علت تغییر رنگ ادرار اغلب مصرف برخی داروها، مواد غذایی یا رنگ های خوراکی است. با این حال، در برخی موارد، تغییر رنگ ادرار می تواند به دلیل برخی مشکلات جسمی باشد.
دسته بندی زیر در مورد رنگ های مختلف ادرار تقریبی است چون آن چیزی که برای شما قرمز به نظر می رسد ممکن است در نظر فرد دیگری نارنجی باشد.
ادرار قرمز یا صورتی
ادرار قرمز برخلاف ظاهر نگران کننده اش لزوماً نشانه ی مسأله ی جدی ای نیست. علت قرمز یا صورتی شدن ادرار می تواند موارد زیر باشد:
- خون: عواملی که می توانند باعث ادرار خونی (هماچوری) شوند عبارتند از عفونت مجرای ادرار، بزرگ شدن پروستات، تومورهای سرطانی و غیر سرطانی، کیست های کلیوی، دویدن زیاد، و سنگ کلیه یا مثانه.
- مواد غذایی: لبو، تمشک و ریواس از جمله ی مواد غذایی ای هستند که می توانند ادرار را به رنگ قرمز یا صورتی درآورند.
- داروها: ریفامپین (ریفادین، ریفاکتین) نوعی آنتی بیوتیک که اغلب برای درمان سل استفاده می شود می تواند رنگ ادرار را به نارنجی متمایل به قرمز درآورد. فنازوپیریدین (پیریدیوم) هم همین گونه است، دارویی که مشکلات مجرای ادرار را از بین می برد. این مسأله در مورد داروهای ملین حاوی گیاه سنا هم صدق می کند.
ادرار نارنجی
علت نارنجی شدن ادرار می تواند موارد زیر باشد:
- داروها: داروهایی که می توانند ادرار را به رنگ نارنجی درآورند عبارتند از داروی ضد التهاب سولفاسالازین (آزولفیدین)، فنازوپیریدین (پیریدیوم)، برخی ملین ها، و بعضی از داروهای شیمی درمانی.
- مشکلات جسمی: در برخی موارد، ادرار نارنجی می تواند نشانه ی وجود مشکلی در کبد یا مجرای صفراوی شما باشد، به ویژه اگر رنگ مدفوع تان هم کمرنگ شده باشد. کم آب شدن بدن، که می تواند باعث پررنگ شدن ادرار شود و غلظت رنگ آن را بسیار بیشتر کند هم می تواند ادرار شما را به رنگ نارنجی درآورد.
ادرار آبی یا سبز
آبی یا سبز شدن ادرار می تواند به دلایل زیر باشد:
- رنگ های خوراکی: برخی رنگ های خوراکی می توانند باعث سبز شدن رنگ ادرار شوند. رنگ هایی که از آن ها در آزمایشات کلیه و مثانه استفاده می شود هم می تواند باعث آبی شدن ادرار شوند.
- داروها: برخی داروها ادرار را به رنگ آبی یا سبز درمی آورند از جمله آمی تریپتیلین، ایندومتاسین (ایندوسین، تیوربکس) و پروپوفول (دیپریوان).
- مشکلات جسمانی: هیپرکلسمی خوش خیم خانوادگی، نوعی اختلال ارثی است و گاهی به آن سندرم پوشک آبی گفته می شود چون کودکان مبتلا به این اختلال ادرار آبی رنگ دارند. علت سبز شدن ادرار هم گاهی عفونت مجرای ادرار بر اثر باکتری سودوموناس است.
ادرار قهوه ای تیره یا نوشابه ای رنگ
ادرار می تواند به دلایل زیر قهوه ای تیره یا نوشابه ای رنگ شود:
- مواد غذایی: خوردن باقلا، ریواس یا آلوئه ورا در مقادیر زیاد می تواند ادرار را به رنگ قهوه تیره درآورد.
- داروها: برخی داروها می توانند رنگ ادرار را تیره کنند از جمله داروهای ضد مالاریای کلروکین و پریماکین، آنتی بیوتیک های مترونیدازول (فلاژیل) و نیتروفورانتوئین (فورادانتین)، ملین های حاوی گیاهان کاسکارا و سنا، و متوکاربامول که یک داروی شل کننده ی عضلات است.
- مشکلات جسمانی: برخی اختلالات کبدی و کلیوی و همینطور بعضی عفونت های مجرای ادرار می توانند ادرار را به رنگ قهوه ای تیره درآورند.
- ورزش زیاد: آسیب های عضلانی ناشی از ورزش زیاد می تواند باعث شود ادرار رنگ صورتی یا نوشابه ای مانند پیدا کند. این مسأله در مورد آسیب های کلیوی هم صدق می کند.
ادرار ابری یا کدر
عفونت های مجرای ادرار و سنگ کلیه می تواند باعث ابری یا کدر شدن ادرار شود.
ریسک فاکتورها
اگر تغییر رنگ ادرار بر اثر مصرف مواد غذایی یا داروها نباشد، احتمالاً یک مشکل جسمانی رنگ ادرار را تغییر داده. این عوامل ریسک بروز مشکلات جسمانی ای را در شما بالا می برند که می توانند باعث تغییر رنگ ادرار شما شوند:
سن: تومورهای مثانه و کلیه، که می توانند باعث ادرار خونی شوند، در میان افراد مسن شایع تر هستند. مردان بالای ۵۰ سال گاهی به دلیل بزرگ شدن غده ی پروستات، دچار ادرار خونی می شوند.
سابقه خانوادگی: سابقه ی ابتلا به بیماری های کلیوی یا سنگ کلیه در خانواده احتمال بروز این مشکلات را در شما بالا می برد. هر دو مورد می توانند باعث ادرار خونی شوند.
ورزش سنگین: دونده های استقامت بالاترین ریسک را دارند اما هرکسی که زیاد ورزش کند هم می تواند دچار ادرار خونی شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- وجود خون در ادرار: ادرار خونی یکی از آثار شایع عفونت های مجرای ادرار و سنگه کلیه است. این مشکلات معمولاً با درد همراه هستند. خونریزی بدون درد ممکن است نشانه ی مشکل جدی تری مثل سرطان باشد.
- ادرار تیره یا نارنجی: اگر رنگ ادرارتان تیره یا نارنجی است، به ویژه اگر رنگ مدفوع تان هم کمرنگ و پوست و چشمان تان زرد شده، ممکن است نقصی در عملکرد کبد شما رخ داده باشد.
پزشک علت را چگونه تشخیص می دهد؟
پزشک احتمالاً از شما سؤالاتی درباره ی ادرارتان خواهد کرد. از جمله اینکه:
- چه مدت است که رنگ ادرارتان غیر عادی شده؟
- آیا ادرارتان بوی غیر عادی ای هم می دهد؟
- ایا لخته ی خون هم در آن دیده اید؟
پزشک احتمالاً از شما می پرسد که هنگام ادرار احساس درد یا نشانه های دیگری هم داشته اید یا نه. همچنین ممکن است از شما بپرسد که چه داروهایی مصرف می کنید. شما حتماً باید پزشک را از همه ی داروهای بدون نسخه و تجویزی و همینطور هر گونه مکمل گیاهی مورد مصرف تان آگاه کنید.
بسته به رنگ ادرارتان و دیگر نشانه هایی که دارید، پزشک ممکن است یک یا دو آزمایش برای شما تجویز کند. مثلاً ممکن است از شما بخواهد آزمایش ادرار دهید تا وجود نشانه های عفونت یا دیگر مواد غیر عادی در آن بررسی شود. همچنین ممکن است یک آزمایش خون هم برای شما تجویز شود. آزمایش خون می تواند کمک کند که پزشک متوجه شود کبد و کلیه های شما عملکرد درستی دارند یا خیر.
پزشک ممکن است از شما بخواهد یک سونوگرافی هم از مثانه یا کلیه های خود بگیرید. اگر مشکوک به سنگه کلیه باشید ممکن است گرفتن سی تی اسکن از شکم و لگن برایتان تجویز شود.
کار درمان چگونه انجام خواهد شد؟
بسته به علت تغییر رنگ ادرار ، پزشک درمورد درمان مناسب شما تصمیم گیری خواهد کرد.
در برخی موارد تنها چیزی که نیاز است ایجاد تغییراتی در سبک زندگی است. اگر تغییر رنگ ادرار شما به دلیل کم آبی بدن تان باشد اولین کاری که می توانید انجام دهید نوشیدن بیشتر آب است. اگر هم برخی مواد غذایی علت تغییر رنگ ادرار باشد، می توانید مصرف آن ها را کمتر کنید.
دیدگاه تان را بنویسید