شفافیت باید به اقتصاد ایران بازگردد

مهدی پازوکی، اقتصاددان و مدرس دانشگاه، اساساً نگرانی‌ها درباره FATF را بی‌مورد دانسته و می‌گوید: پذیرفتن الزامات FATF به نفع ماست و هیچ اطلاعاتی از ما افشا نمی‌شود. مگر اکنون کشورهای دیگر مانند لبنان، یمن و عراق اطلاعاتشان افشا شده یا فرد خاصی را تحویل دولت آمریکا داده‌اند؟

وی در بخش نخست گفت‌وگو تاکید کرد: اگر ما به همکاری با FATF روی بیاوریم، به نفع منافع ملی، مردم و اقتصاد کشور است. اگر رویه همکاری نکردن ادامه یابد، به طور قطع پیامدهای بسیار منفی حتی برای رشد اقتصادی کشور خواهد داشت. رشد فزاینده اقتصادی کشورها نیازمند ارتباط با بازارهای جهانی است. هر چه اقتصاد محدودتر و کیک اقتصاد کوچک‌تر شود، رشد اقتصادی نیز به همان نسبت کاهش می‌یابد.

پازوکی در بخش دوم بر مزایای پذیرفتن الزامات FATF اشاره کرد و گفت: شفافیت باید به اقتصاد ایران بازگردد و FATF به این موضوع کمک می‌کند. کشوری نمی‌تواند بگوید FATF را قبول ندارم، اما می‌خواهم با فساد مبارزه کنم.

وی درباره پیامدهای نپذیرفتن FATF نیز هشدار داد: اگر الزامات FATF را نپذیریم، به طور قطع منزوی‌تر می‌شویم و این یک خودتحریمی است. مشکل اقتصاد ایران با FATF حل نمی‌شود، بلکه یکی از الزامات حل شدن مشکلات پذیرفتن FATF است.

آیا کسانی که مخالف تصویب لوایح FATF هستند، از شفافیت مالی متضرر خواهند شد؟ آیا علت مخالفت را در این می‌دانید؟

_ دلالان آن‌ها بله. بخش عمده‌ای از کسانی که در تصمیم‌گیری‌اند، ناآگاهند و دنیا را نمی‌شناسند. ما رئیس جمهوری داشتیم که تا پیش از رئیس جمهوری تنها ترکیه را دیده بود. این فرد جهان را نمی‌شناسد، تفکرش محدود است و در نتیجه منافع ملی را تشخیص نمی‌دهد و در نتیجه برای کشور هزینه ایجاد می‌شود.

FATF شفافیت را به اقتصاد ایران باز می‌گرداند

محاکمه آقای طبری نشان داد شبکه‌ای وجود دارد که قابل رؤیت است. طبقه‌ای نوکسیه که مبتنی بر رانت‌های اقتصادی و عدم شفافیت شکل گرفته است. علاوه بر اینکه به منافع ملی کشور توجهی ندارند، در آینده پایه‌های نظام را سست می‌کنند. اتفاقاً نظام باید با این عناصر که فرار مالیاتی دارند، منافع ملی را در نظر نمی‌گیرند، برخورد کند. شفافیت باید به اقتصاد ایران بازگردد و FATF به این موضوع کمک می‌کند. کشوری نمی‌تواند بگوید FATF را قبول ندارم، اما می‌خواهم با فساد مبارزه کنم.

نکته دیگر اینکه باید اقتصاد خود را به سمت رقابتی‌تر شدن سوق دهیم. شخصاً مخالف سهام عدالت بودم. یکی از دلایلش این بود هنگامی که شرکت‌ها دولتی بوند، حساب و کتاب داشتند، اما اکنون هر جا به نفعشان است می‌گویند خصوصی هستم و هر جا که منفعتشان ایجاب کند می‌گویند دولتی محسوب می‌شوم.

مورد دیگر نیز نفی انحصار است. با هرگونه انحصاری در اقتصاد ایران اعم از دولتی، خصوصی و خصولتی مخالفم. اگر شفافیت و رقابت را ایجاد کرده و انحصار را از بین ببریم، فضا برای کسب‌وکار آماده می‌شود.

عراق امروز جزو کشورهای همکار FATF است و شرکت‌های بزرگ غربی در صنعت نفت عراق فعالیت می‌کنند. ما قرار بوده هاب(قطب) منطقه باشیم، اما به‌علت کج‌فهمی، برخی نگذاشتند فاز دوم فرودگاه امام(ره) در اواخر دولت اصلاحات ساخته شود. در نتیجه فرودگاه استانبول و فرودگاه دوحه امروز هاب منطقه هستند.

سال ۲۰۱۸ بین ۴.۵ تا پنج میلیارد دلار مسافران ایران به قطرایرلاین، ترکیش ایر و خطوط هوایی امارات پول داده‌اند. این همان دلاری است که باید صرف توسعه صنعت حمل‌ونقل ما می‌شده و با آن هواپیما می‌خریدیم و فرودگاه‌های خود را تجهیز می‌کردیم. اکنون وقتی دو پرواز در فرودگاه امام(ره) می‌نشیند، آسانسورهای فرودگاه قفل می‌کند، بعد آقای احمدی‌نژاد می‌گفت مدیریت جهانی را به ما بدهند، کسی هم نبود بگوید اگر چنین شود شما آن را خراب می‌کنی برادر!

مخالفان توسعه ایران محاکمه شوند

در این کشور عده‌ای باید محاکمه شوند که نگذاشتند این کشور به سمت توسعه برود. ما انقلاب نکردیم که رفاه مردم کاهش یابد و فقر گسترش پیدا کند. به‌عنوان یکی از جوانان انقلابی در آن زمان، به خاطر دارم ما انقلاب کردیم که رفاه مردم افزایش یابد، تولید ناخالص داخلی افزایش یابد، با فساد رانت‌جویان مبارزه کنیم و جامعه‌ای شفاف داشته باشیم.

اشاره کردید که اگر تحریم‌ها آمریکا فردا رفع شود، اما الزمات FATF را اجرایی نکرده باشیم، از مراودات مالی و بانکی جهانی محروم می‌شویم. روی دیگر سکه را نیز ببینیم، در شرایط کنونی که تحریم‌های آمریکا وجود دارد، آیا پذیرفتن الزامات FATF از سوی ما می‌تواند کمکی به تجارت خارجی و روابط بانکی ما کند؟

_ اگر حکومت ایران امشب در اطلاعیه‌ای پذیرفتن الزامات FATF را اعلام کند، فردا در بازار ارز نرخ‌ها کاهشی خواهند شد. تحریم‌های آمریکا ناجوانمردانه است و بزرگترین قدرت اقتصادی جهان که حدود ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی جهان مربوط به آن کشور است، تلاش کرده به ما فشار بیاورد و البته مردم قهرمانانه ایستاده‌اند. اکنون بسیاری از مردم از نظر اقتصادی در زندگی خود مشکل دارند.

ستیز ما با دنیا به نفع دشمنان ماست

مقام‌های ما باید متوجه شوند که پذیرفتن الزامات FATF به نفع ماست و هیچ اطلاعاتی از ما افشا نمی‌شود. مگر اکنون کشورهای دیگر مانند لبنان، یمن و عراق اطلاعاتشان افشا شده یا فرد خاصی را تحویل دولت آمریکا داده‌اند؟

یاد بگیریم که سر ستیز داشتن با دنیا به نفع ما نیست، بلکه به نفع دشمنان ماست.

مخالفان متوجه نیستند که در زمین دشمن بازی می‌کنند. رژیم صهیونیستی تمایل زیادی دارد که ایران هر روز در جامعه جهانی منزوی‌تر شود. ما نباید در زمین رژیم صهیونیستی و تندروهای آمریکایی بازی کنیم. هنگامی که آقای ظریف نماینده ایران در سازمان ملل متحد آمریکا بوده، با آقای بایدن رئیس جمهوری کنونی آمریکا ارتباط کاری داشتند. این موضوع بسیار خوبی است اما مخالفان در ایران این را یک امتیاز منفی می‌دانند.در حالی که باید از هندی‌ها و پاکستانی‌ها یاد بگیریم که در اغلب سازمان‌های بین‌المللی نفوذ دارند.

باید کمک کنیم جوانان تحصیل کرده ما در صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی صاحب کرسی شوند. اگر قرار است اقتصاد ایران بسته باشد، چرا باید در بیش از ۷۰ کشور جهان سفارتخانه داشته باشیم؟

الزامات FATF پذیرفته خواهد شد

از مخالفان می‌خواهم ملی بیندیشند و منطقی عمل کنند. اقتصاد ایران به‌شدت از بی‌ثباتی رنج می‌برد. هر سیاست اقتصادی که باعث بی‌ثباتی می‌شود باید کنار گذاشته شود و تلاش کنیم با تصمیم‌های علمی و کارشناسی، منافع ملی را حفظ کرده و کشور را به سمت ثبات اقتصادی رهنمون کنیم. امروز ثبات اقتصادی به تجارت بین‌الملل کمک می‌کند و یکی از الزامات آن در بخش بانکی تعریف می‌شود.

برخی هنوز متوجه نیستند که در دنیای امروز پول را در چمدان نمی‌گذارند و به این صورت نمی‌توان مراوده کرد. تجار کشورهای همسایه مانند افغانستان نیز می‌گویند اگر ایران FATF را نپذیرد، نمی‌توانند با ما همکاری کنند. مگر چند میلیون دلار را می‌شود با چمدان جابه‌جا کرد؟ آن هم کلی پیامد و هزینه دارد.

شک نکنید الزامات FATF پذیرفته خواهد شد. هنگامی که دولت جدیدی بر سر کار بیاید، برای اینکه نشان دهند وضعیت بهتر خواهد شد، یکی از نخستین اقداماتشان پذیرفتن FATF است. همچنانکه پیشنهاد اولیه همین لوایح نیز در دولت اصولگرای آقای احمدی‌نژاد مطرح شد.

حق مردم ایران است که کشورشان توسعه یابد و در جامعه جهانی بدرخشیم. اقتصاد ایران اکنون دو برتری دارد؛ یکی انرژی ارزان و دیگر نیروی انسانی تحصیل‌کرده و کارآمد.

در زمان پهلوی، فارغ‌التحصیل اقتصاد از دانشگاه شیکاگو نداشتیم اما اکنون ۵ دانشجوی دکترای اقتصاد در این دانشگاه تحصیل می‌کنند. این رویه درباره دانشگاه‌های خوب جهان وجود دارد و دانشجوهای ایرانی در آن‌ها مشغول تحصیلند. باید این جوانان را جذب اقتصاد کنیم.

بزرگترین مشکل جامعه ایران جهل است.‌ دانش و دانایی نقش مهمی در باثبات کردن اقتصاد کشور دارد. مجموعه سیاست‌های اقتصادی و فرهنگی ما باید به سمت باثبات‌سازی اقتصاد پیش برود. اگر بی‌ثباتی اقتصادی تشدید شود، پیامدهای بسیار منفی را برای اقتصاد ما خواهد داشت.

در حد لالیگا طرفدار مذاکره‌ام!

اگر بنا به هر علتی مجمع تشخیص مصلحت نظام با دو لایحه باقی‌مانده از FATF موافقت نکند، چه اثری متوجه بازارهای مالی به‌ویژه بازار ارز خواهد داشت؟

_ به طور قطع اثرگذار است و اکنون نیز تا حدی اثر آن را مشاهده می‌کنیم. دلار در آبان‌ماه‌ به حدود ۳۲ هزار تومان رسیده بود. هنگامی که تندورها در آمریکا رأی نیاوردند و آقای بایدن به قدرت رسید، از آنجایی که انتظارات مردم ایران این بود که این فرد عاقل‌تر است، قیمت دلار تا ۲۲ هزار تومان کاهش یافت. هر چند از نظر اقتصادی اتفاقی نیفتاد، اما از نظر روانی اثر خود را گذاشت. علت این است که ترامپ بی‌ثباتی را در اقتصاد ایران تشدید می‌کند، اما بایدن اهل مذاکره است.

من هم شخصاً در حد لالیگا از مذاکره دفاع می‌کنم. تجربه نشان داده هر زمان که پای میز مذاکره رفته‌ایم به نفع ما بوده و هر زمان خصومت‌ها را بیشتر کرده‌ایم، به ضرر ملت تمام شده است. باید برای منافع ملی خود مذاکره کنیم که خوشبختانه مذاکره‌کنندگانی قوی داریم. تندورها بیشتر گاف می‌دهند و تجربه ۴۲ ساله جمهوری اسلامی این موضوع را ثابت کرده؛ هر جا که تندروها مسئولیت گرفته‌اند، عملکردشان مشخص است.

اگر الزامات FATF را نپذیریم، منزوی‌تر می‌شویم و این یک خودتحریمی است. مشکل اقتصاد ایران با FATF حل نمی‌شود، بلکه یکی از الزامات حل شدن مشکلات پذیرفتن FATF است. هنگامی که مجمع تشخیص مصلحت نظام FATF را نمی‌پذیرد و نرخ دلار بالا می‌رود باید هزینه آن را نیز بپذیرد. نمی‌شود که آن‌ها تصمیم بگیرند، اما هزینه‌اش را ملت ایران پرداخت کنند.

اقتصاد ایران در شرایط کنونی به‌شدت از بی‌انضباطی رنج می‌برد. بی‌انضباطی پولی و مالی داریم. سومین مورد نیز بی‌انضباطی اداری است. همه جای دنیا بهترین نیروی متخصص را استخدام می‌کنند. با این حال در ایران نهادهایی هستند که افرادی ناکارآمد را در سطوح بالا جذب می‌کنند و نیروهای تراز اول ما جذب اقتصادهای توسعه یافته می‌شوند.

امروزه دانشجوی دکترای ما باید موضوع تحقیقش اقتصاد ایران باشد، اما اگر بخواهد درباره ایران کار کند، اطلاعات ما توسط کشورهای دیگر مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. این در حالی است که اطلاعات ما در دسترس بوده، ریز بودجه کشور مشخص و ریز آمارهای مختلف و شاخص‌های کلان در وب‌سایت مرکز آمار و بانک مرکزی قابل دیدن است. با این حال در جاهایی شفافیت وجود ندارد که اتفاقاً رانت‌خواران این موضوع را یاد گرفته‌اند.

البته سیستم می‌تواند مبارزه با فساد را کاملاً در دستور کار خود قرار دهد، زیرا پول‌ها از طریق سیستم بانکی جابه‌جا می‌شود.

به‌تازگی بانک مرکزی کارهای خوبی را در حوزه مبارزه با پولشویی آغاز کرده که امیدوارم ادامه پیدا کند. اگر سیستم شفاف شود، به نفع منافع ملی ایران است.

گفت‌وگو از حامد حیدری