تولید برنج در سال گذشته به دلیل بارش‌های سال 97 افزایش یافته بود. امسال نیز بارش‌های بهاره نشان از پرباری محصول برنج سال جاری دارد.
با این حال تولید برنج ایران کمتر از نیاز سالانه داخلی‌ست و به همین دلیل هر ساله مقدار معینی برنج به کشور وارد می‌شود.
برنج‌های وارداتی همچنین از آن جهت اهمیت دارند که می‌توانند با عرضه در بازار، تا حدی به کنترل قیمت برنج‌های داخلی کمک کنند. همچنین از آنجا که اغلب ارقام برنج داخلی در رده‌های باکیفیت طبقه‌بندی می‌شوند، نرخ‌های بالاتری می‌خورند و از همین رو در بسته معیشتی همه اقشار و دهک‌های درآمدی قرار نمی‌گیرند. هر ساله با واردات برنج از هند، پاکستان و برخی کشورهای جنوب شرق آسیا، بازار برنج در ایران تنظیم و نرخ‌ها متعادل می‌شوند.
با این حال، واردات همواره در فصولی غیر از فصل برداشت و عرضه برنج‌های ایرانی و در حجم‌های کنترل‌شده صورت می‌گیرد تا در عین تامین نیاز بازار، به تولید و اقتصاد برنجکاران زیانی وارد نشود. برنج وارداتی در هشتاد و هشتمین جلسه کارگروه تنظیم بازار مشمول کالاهای مبارزه با احتکار شد. همچنین در آن جلسه بر لزوم توزیع موجودی برنج وارداتی تامین ارز شده با نرخ رسمی (4200تومان) که در اختیار تجار (اعم از برنج هندی، پاکستانی و ...) و در شبکه‌های تحت نظارت دولت است تاکید شده بود.
بر این اساس، به گفته مدیرکل دفتر تامین، توزیع و تنظیم بازار، اکنون گمرک و سازمان حمایت باید لیست کامل انواع برنج‌های وارداتی ترخیص‌شده از گمرکات و موجودی در انبار‌ها را برای صدور حواله توزیع در شبکه‌های منتخب به دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار ارسال کنند. محمدرضا کلامی تصریح کرده است: بر اساس این مصوبه ترخیص انواع برنج تامین ارز شده با نرخ رسمی از سوی گمرک منوط به سهمیه‌بندی برنامه توزیع دفتر برنامه‌ریزی تامین، توزیع و تنظیم بازار و اعلام رسمی آن به گمرک است. او همچنین افزوده است: گمرک مکلف شد فهرست کلیه ترخیص‌های درصدی کالاهای اساسی و ضروری به‌ویژه برنج را که با مجوز بانک مرکزی، اعلام بانک عامل و اختیارات گمرک ترخیص شده‌اند، به دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار ارسال کند تا در قالب کمیته‌ای متشکل از بانک مرکزی، گمرک، سازمان حمایت و واجا با مسئولیت دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار بررسی و تصمیمات لازم اتخاذ شود.
واسطه‌گری شوم
با این حال آنچه برنجکاران ایرانی را بیش از واردات رنج می‌دهد، تقلب و واسطه‌گری بی‌حساب و کتاب دلالان است که نه تنها سود بازار را نصیب تولیدکنندگان نمی‌کند بلکه به دلیل افزایش پی‌درپی قیمت برنج ایرانی، سمت تقاضا را به سوی برنج‌های خارجی سنگین می‌کند. دبیر انجمن برنج ایران نیز دلالان را مقصر اصلی افزایش بیش از 44درصدی قیمت برنج داخلی در سال گذشته می‌داند. همچنین در حالی این تورم رخ می‌دهد که کیفیت محصول نهایی که به دست مصرف‌کننده می‌رسد به دلیل تقلب بسیار نازل است. جمیل علیزاده‌شایق د تاکید کرده است:
تفاوت باور نکردنی بین قیمت برنج در مراکز تولید و مراکز مصرف وجود دارد؛ به نحوی که تفاوت قیمت در محل تولید و مصرف به میزانی است که با هیچ یک از معیارهای اقتصادی و بازار تناسب ندارد! او بیان کرده است که برنج در محل تولید حداکثر دو تا سه درصد حاوی خرده‌برنج است، اما میزان خرده‌برنج در محل مصرف به هشت تا 5/8درصد می‌رسد. علیزاده‌شایق گفته است که علاوه بر افزایش خرده‌برنج، برنج‌های عرضه‌شده در بازار مصرف، مشکل اختلاط نیز دارند؛ به این معنی که برنج کیفی ایرانی با برنج مشابه خارجی یا برنج رقم پرمصرف مخلوط می‌شود! او قیمت هر کیلوگرم کیفی‌ترین برنج دو الکه با کمترین خرده در محل تولید را 20 تا 23هزار تومان عنوان کرده است. بنابر اظهارات دبیر انجمن برنج ایران، تخلف و گرانفروشی برنج ایرانی در بازار مصرف در چهار سال اخیر تشدید شده و به‌رغم اطلاع دستگاه‌های ناظر از این موضوع، اقدام مناسبی برای مقابله با آن صورت نمی‌گیرد.
عدم نظارت بر خرده‌فروشی‌ها
بر اساس جدیدترین اطلاع مرکز آمار ایران، قیمت برنج ایرانی درجه یک در استان‌های کشور در فروردین‌ماه امسال به طور میانگین، حداقل 20هزار تومان و حداکثر 28هزار تومان بوده است که نسبت به ماه قبل از آن (اسفند 98) حدود 1/1درصد و نسبت به فروردین‌ماه سال گذشته، 7/37درصد تورم داشته است.
همچنین قیمت برنج خارجی درجه یک در فروردین‌ماه امسال به طور میانگین در استان‌های کشور، حداقل هشت هزار و 295 تومان و حداکثر 16هزار و 618 تومان بوده است. بر این اساس، نرخ برنج خارجی درجه یک در این ماه، نسبت به ماه قبل از آن (اسفند 98)، حدود 3/6درصد و نسبت به ماه مشابه سال گذشته (فروردین 98)، حدود 5/16درصد رشد را تجربه کرده است. با این حال بر اساس آمار تغییرات قیمتی برخی از کالاهای اساسی و مهم در اسفندماه 98 که توسط مرکز آمار منتشر شده است، برنج با رشد 5/44درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن (اسفندماه 97) بیشترین افزایش را در میان کالاهای اساسی به خود اختصاص داده است.
با این حال عباس تابش- رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان- در آخرین جلسه ستاد تنظیم بازار در خصوص قیمت عرضه انواع برنج در بازار اعلام کرده است: میانگین قیمت برنج هندی 9هزار و 300 تومان، متوسط قیمت برنج هاشمی 23هزار و 800 تومان و متوسط قیمت برنج تایلندی نیز 13هزار و 730 تومان است. همزمان قیمت‌های متفاوتی از این نرخ‌های رسمی در بازار مشاهده می‌شود. حتی بالاترین نرخ اعلامی از سوی مرکز آمار نیز برای برنج ایرانی درجه یک، به طور میانگین 28هزار تومان بوده است؛ در حالی که نرخ اعلامی از سوی ستاد تنظیم بازار دست‌کم 4000تومان کمتر از این رقم است. این روند نشان از عدم توجه سازمان‌های ناظر به خرده‌فروشی‌های سطح شهر است. خرده‌فروشی‌هایی که به حال خود رها شده و با هدف کسب سود بیشتر، هر روز با قیمت افزون‌تری برنج را به فروش می‌رسانند و نقش مهمی در افزایش تورم مصرف‌کننده ایفا می‌کنند. این در حالی‌ست که نرخ محصول همواره تنها در مرحله فروش از سوی تولیدکننده کنترل می‌شود و گویی نظارت فقط مختص تولیدکنندگان است!
دیدگاه تان را بنویسید