50 روز تا انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده زمان باقی است. کارزار انتخاباتی «جو بایدن» و «دونالد ترامپ»، دو کاندیدای اصلی این رقابت، روزبه‌روز داغ‌تر می‌شود. نتیجه انتخابات آمریکا همواره به دلیل نقش بین‌المللی این کشور به‌عنوان ابرقدرتی جهانی و توانایی‌های نظامی، اقتصادی و سیاسی واشنگتن برای کشورهای دیگر جهان بسیار حیاتی بوده، اما انتخابات سوم ماه نوامبر سال جاری میلادی به دلیل سیاست‌های ترامپ در چهار سال گذشته از اهمیت بیشتری برخوردار است. اهمیت انتخابات آمریکا از تفاوت رویکرد دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات در قبال مسائل مختلف ناشی می‌شود. این دو حزب در زمینه سیاست‌های داخلی و خارجی تفاوت‌هایی اساسی با یکدیگر دارند؛ شاید همین تفاوت‌ها باعث شده کشورهایی مانند چین و روسیه بخواهند نامزدی در انتخابات آمریکا پیروز شود که تحقق منافع آنان را در جهان تضمین کند. البته این انتخابات ممکن است شگفتی‌های دیگری را نیز به دنبال داشته باشد. ناظران و تحلیلگران تأکید می‌کنند که قدرت اقتصادی آمریکا دچار افول شده و نظم جهانی دیگر مانند سابق حول واشنگتن نمی‌چرخد و ممکن است این جایگاه توسط پکن یا مسکو تصاحب شود. اما واقعیت ساده این است که صرف‌نظر از اینکه چه کسی در این انتخابات پیروز شود، سیاست‌های آمریکا هنوز هم در معادلات جهانی تأثیرگذار خواهد بود. از همین رو با «استیفن هرزوگ» عضو سابق برنامه کنترل تسلیحات هستهای در وزارت انرژی آمریکا و استاد روابط بین‌الملل دانشگاه هاروارد که در حال حاضر در پروژه «مدیریت اتم» با این دانشگاه آمریکایی همکاری می‌کند، تحولات اخیر در این کشور و امکان پیروزی جو بایدن و تأثیر این پیروزی را بررسی کرده‌ایم.
در خبرها آمده است با وجود پیشروبودن جو بایدن در نظرسنجی‌ها، اکثر آمریکایی روی پیروزی دونالد ترامپ شرط بسته‌اند. به باور شما، ترامپ می‌تواند کرسی خود در کاخ سفید را حفظ کند؟
حتی پیش از شیوع کووید19 شانس ترامپ برای پیروزی در انتخابات در حال کم‌رنگ‌شدن بود. سیاست‌های افراطی ترامپ در موضوعاتی مانند مهاجرت، حمل سلاح گرم و محیط زیست، آمریکا را دوقطبی کرده است. بنابراین رأی‌دهندگان میانه‌رو مستقل از او رویگردان شده‌اند. در همین حال، سیاست خارجی ترامپ نیز به‌شدت تنش با ایران و کره‌شمالی را افزایش داده و این‌طور به‌نظر می‌رسد که او تابع روسیه و رئیس‌جمهوری آن، «ولادیمیر پوتین» است.
با این حال، پاسخ فاجعه‌بار دولت ترامپ به ویروس کرونا نیز آینده سختی را برای آمریکایی‌ها به تصویر می‌کشد و اگر او دوباره انتخاب شود، شرایط به‌مراتب بدتر خواهد شد. حدود 190 هزار آمریکایی جان خود را از دست داده‌اند و این در حالی است که تعداد مسافران با پاسپورت آمریکایی در جهان به‌شدت کاهش داشته است. نرخ بی‌کاری در ماه آوریل نیز به 14.7 درصد رسیده، یعنی بالاترین میزان از زمان رکود بزرگ. همچنین علاوه بر کرونا، رئیس‌جمهوری آمریکا در واکنش به خشونت و قتل سیاه‌پوستان آمریکایی و همچنین برخورد با اعتراضات نیز نمره منفی گرفته است.
در این میان محبوبیت جو بایدن روند صعودی دارد؛ زیرا معاون‌اول رئیس‌جمهوری سابق آمریکا از دید افراد بسیاری، رهبری شایسته است. بایدن شاید جوان‌ترین یا الهام‌بخش‌ترین رهبر نباشد، اما او برای بسیاری از رأی‌دهندگان نماد ثبات و بازگشت به جهان عادی است؛ دورانی که در آن رهبران در توییتر کشورهای دیگر را با سلاح هستهای تهدید نمی‌کردند و تعهد ایالات متحده به توافق‌های جهانی بار معنایی داشت. در عین حال، معرفی «کامالا هریس» به‌عنوان همراه اصلی، شور و شوق جدیدی به مبارزات انتخاباتی بایدن تزریق کرد، چراکه او می‌تواند با جوانان و رأی‌دهندگان رنگین‌پوست به خوبی ارتباط برقرار کند و او دختر یک هندی و یک مهاجر جامائیکایی است.
اما بسیاری می‌گویند روسیه خواهان پیروزی مجدد ترامپ است و می‌تواند بر فرایند انتخاباتی تأثیر بگذارد؟
بله، روسیه و چین به‌طور قطع در تلاش‌اند تا بر نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا تأثیر بگذارند. این دیدگاه منطقی است، چراکه مسکو می‌خواهد ترامپ طرفدار دیدگاه‌های روسیه را حفظ کند. مسکو دوست دارد حامی پوتین همچنان در کاخ سفید باقی بماند، اما چین چطور؟ به عبارتی دیگر دیپلماسی ترامپ در برابر چین بسیار سرد و عجولانه است. ترامپ همواره انگشت اتهام خود را به سمت چین می‌گیرد. واکنش او در برابر موضوعاتی مانند تجارت آزاد، تغییرات آب‌وهوایی، شیوع کووید19 و کنترل تسلیحات هستهای، خشم «شی جینپینگ» رئیس‌جمهوری چین و دولتش را به همراه داشته است.
اگر بخواهم به پرسش شما صادقانه پاسخ دهم، باید بگویم بر این باورم که تلاش روسیه برای شکل‌دادن نتایج انتخابات همان‌طور که در سال 2016 شاهد آن بودیم، مؤثرتر از ابتکارات چین خواهد بود. مسکو نشان داده مهارت عجیبی در تکنیک‌های جنگ روانی و استفاده از تبلیغات ترسناک فیس‌بوک، ترول‌های توییتر و همچنین نفوذ به سازمان‌های محافظه‌کار آمریکایی دارد، اما چین چنین مهارتی ندارد یا شاید تاکنون این توانایی پکن آشکار نشده است. پرسش کنونی این است که آیا حمایت یا پشتیبانی بیشتر روس‌ها از دونالد ترامپ برای شکست بایدن در انتخابات کافی است؟
پس بایدن برای پیروزی با تهدیدی جدی مواجه نیست؟
تهدید واقعی در برابر بایدن در حقیقت همان خودشیفتگی است. هرچند نامزد دموکرات‌ها طبق نظرسنجی‌ها می‌تواند ترامپ را شکست دهد، اما ممکن است در روز انتخابات بسیاری از رفتن پای صندوق‌های رأی منصرف شوند. تلاش دولت ترامپ برای جلوگیری از رأی‌گیری به صورت پستی نیز در همین راستاست، چراکه این مسئله به پیروزی او کمک خواهد کرد. به باور من، در دوران اپیدمی، حامیان او نسبت به هواداران بایدن تمایل بیشتری دارند تا شخصا پای صندوق‌های رأی بروند.
در چهار سالی که ترامپ رهبری کاخ سفید را در اختیار داشت، نظم جهانی دستخوش تغییراتی جدی شد. انتخابات سوم نوامبر این روند را تسریع خواهد کرد یا پیروزی بایدن مانع از فروپاشی بیشتر نظم جهانی می‌شود؟
نمی‌دانم بایدن می‌تواند نظم جهانی را بازیابی کند یا خیر، اما بدون شک او ایالات متحده را به مسیری بازمی‌گرداند که در آن سیاست خارجی واشنگتن قابل پیش‌بینی است. برای مثال، کاملا منتظر هستم که بایدن به توافق هستهای با تهران، سازمان بهداشت جهانی و توافق پاریس بازگردد. بایدن از گفت‌وگو با ایران و ایجاد فضا برای نزدیکی تهران و واشنگتن حمایت می‌کند. اگر تهران به شرایط قبل از خروج آمریکا از برجام بازگردد و محدودیت‌هایی را که در این توافق در مورد غنی‌سازی اورانیوم بود، بار دیگر به رسمیت بشناسد، بایدن برای تهران شریکی قابل اعتماد است تا میراثی که از اوباما بر جا مانده بود، ادامه پیدا کند.
بنابراین برای ایران و مردم این کشور بسیار اهمیت دارد که در صورت پیروزی بایدن صبور باشند، چراکه روابط بین کشورها یک‌شبه تغییر نخواهد کرد. ترامپ تقریبا تمامی مؤلفه‌های سیاست خارجی و داخلی آمریکا را از بین برده است و بایدن برای ترمیم این خسارت‌ها و بازیابی نقش آمریکا در خارج از مرزهای این کشور، به زمان زیادی احتیاج دارد.
اما تحلیلگران بر این باورند که پیامدهای کرونا به بایدن اجازه مانور نخواهد داد.
جای تردید وجود ندارد که ویروس کرونا تمامی حوزه‌های سیاستی بایدن را در صورت پیروزی تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیش از شش میلیون آمریکایی به بیماری کووید19 مبتلا شده‌اند و نرخ ابتلا در بسیاری از بخش‌های ایالات متحده کاهشی نداشته است. همچنین خودداری رئیس‌جمهوری برای استفاده از ماسک نیز سیگنال‌های اشتباهی را به تمامی هوادارانش در سرتاسر کشور مخابره می‌کند.
از سوی دیگر، بعید به نظر می‌رسد که تا شروع کار بایدن این ویروس مهار شود و برای مبارزه با کرونا، رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا باید بر مسائل داخلی متمرکز شود و سیاست خارجی را فدای این مسائل داخلی کند. حتی انتظار دارم برخی از هزینه‌های دفاعی نیز کاهش یابد و این به معنای اولویت دیپلماسی چندجانبه بر عملیات نظامی است که در نهایت نشانه خوبی برای بازگشت آمریکا به برجام و ازسرگیری گفت‌وگوهای اساسی با تهران است.
بنابراین پیروزی بایدن به معنای کاهش تنش بین تهران و واشنگتن است.
در صورت راهیابی بایدن به کاخ سفید، تنش‌ها بین تهران و واشنگتن کاهش می‌یابد. اگر شما دیدگاه ترامپ در عرصه سیاست خارجی را در دهه 80 میلادی مطالعه کرده باشید، متوجه خواهید شد که او از آن زمان تاکنون هیچ پیشرفتی نداشته است. روابط بین آمریکا و ایران در سال‌های اخیر در حال تجربه روند رو به پیشرفتی بود؛ به‌ویژه با هدایت «حسن روحانی» در تهران و «باراک اوباما» در آمریکا. بااین‌حال، خروج آمریکا از برجام، ترور فرمانده سپاه قدس و همچنین اعمال تحریم‌های شدید علیه مردم این کشور تمام دستاوردها را نابود کرد. البته پس از آن رفتار تهران مانند توسعه غنی‌سازی اورانیوم، گسترش فعالیت‌های موشکی و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی که آمریکا به آن برچسب تروریست را زده نیز مؤثر بوده است. هرچند روابط تهران و واشنگتن در یک نسل گذشته تا این اندازه خصمانه نبوده است.
صادقانه بگویم ترامپ فرصت مهمی را که در دوران اوباما به وجود آمد، از دست داد. او این فرصت را داشت تا به‌عنوان رهبر آمریکا میراثی ماندگار از خود به جای بگذارد؛ یعنی همان ترمیم روابط آمریکا با تهران. این در حالی است که رئیس‌جمهوری ایران برای انجام این اقدام، ایدئال‌ترین گزینه بود. در عوض ترامپ معامله هستهای غیرواقعی با کره‌شمالی را دنبال کرد و اقدامی برای دستیابی به صلح از طریق برجام انجام نداد.
آیا بایدن می‌تواند با استفاده از پتانسیل‌های موجود، زمینه تحقق این آشتی را فراهم کند؟
اگر ترامپ در انتخابات پیروز شود، هنوز هم احتمال مذاکره برای کاهش تنش‌ها وجود دارد، اما این مستلزم دادن امتیازاتی است که تاکنون ایران حاضر به انجام آن نشده است. به همین دلیل درک می‌کنم که چرا بسیاری از تحلیلگران سیاست خارجی در تهران بر این باورند دولت آنها باید تا مشخص‌شدن نتیجه انتخابات ماه نوامبر صبر پیشه کند.
اما اگر بایدن پیروز این رقابت نفس‌گیر باشد، تقریبا مطمئن هستم که او به برجام بازخواهد گشت؛ زیرا در زمانی که کرسی معاونت اوباما را در اختیار داشت هم از حامیان سرسخت توافق با تهران بود. برجام، یک توافق اجرائی است و بنابراین عضویت مجدد واشنگتن کاری نسبتا ساده است. بایدن می‌تواند از همان روز نخست بازگشت به برجام را در فهرست کار‌هایش قرار دهد. این در حالی است که یکی از شعارهای اصلی حزب دموکرات در انتخابات پیش‌رو بازگشت به این توافق است. هرچند رسیدن به این نقطه مستلزم تعهد محکم و شفاف تهران به پارامترهایی است که در برجام درباره غنی‌سازی اورانیوم ذکر شده است. انتظار دارم در گام نخست برخی از تحریم‌ها علیه تهران لغو شود و اگر ایران در فعالیت‌های بالستیکی خود و حمایتش از برخی گروه‌ها تجدیدنظر کند، بدون شک تحریم‌های بیشتری برداشته خواهد شد.
دیدگاه تان را بنویسید