فردا؛ آغاز بررسی شکایت ایران از آمریکا در دادگاه لاهه

جلسات استماع صلاحیت دیوان لاهه در پرونده شکایت ایران علیه آمریکا در نقض عهدنامه مودت از فردا - دوشنبه - آغاز می‌شود.

 جمهوری اسلامی ایران در ۲۵ تیر ماه سال ۱۳۹۷ در واکنش به اقدام دولت آمریکا در اعمال مجدد تحریم‌های غیرقانونی یک جانبه علیه ایران، شکایتی را علیه این کشور با استناد به نقض مفاد عهدنامه ۱۹۵۵ مودت، روابط اقتصادی و حقوقی کنسولی میان دو کشور نزد دیوان بین المللی دادگستری مطرح و ثبت کرد.

دولت جمهوری اسلامی ایران هم زمان با ثبت این شکایت از دیوان بین‌المللی دادگستری درخواست کرد با توجه به آثار مخرب زیان بار و جبران ناپذیر این تصمیم دولت آمریکا در اعمال و تشدید تحریم‌های یک‌جانبه که نقض صریح مفاد و ترتیبات عهدنامه ۱۹۵۵ به شمار می‌آیند، با صدور قرار موقت خطاب به آمریکا، این دولت را ملزم به توقف اجرای تصمیم غیرقانونی خود تا زمان صدور رای نهایی کند؛ بنابراین با توجه به برگزاری جلسات دادگاه، با صدور حکم علیه تحریم‌های یکجانبه و قرار موقت، دادگاه لاهه آمریکا را به رعایت حقوق ایران موظف کرد.

در واقع دیوان بین المللی دادگستری دستور موقتی را صادر کرد و برای حفظ حقوق کشورمان ایالات متحده را ملزم کرد که نسبت به رفع موانع صادرات آزاد دارو و تجهیزات پزشکی، محصولات کشاورزی و قطعات و تجهیزات یدکی هواپیما‌های مسافرتی از جمله تعمیرات و گارانتی و بازرسی لازم برای ایمنی هوانوردی را رفع کند. در صدور مجوز مبادلات مالی و انتقال پول مرتبط با اقلام فوق‌الذکر نباید هیچ مانعی ایجاد شود. اما عملا آمریکا به این دستور موقت تاکنون عمل نکرده است.

همچنین پیش از این دیوان اعلام کرده بود که ایران حق دارد از پیمان مودت برای شکایت علیه تحریم‌های واشنگتن استفاده کند.

اقدامات آمریکا علیه ایران خلاف تعهدات آن کشور مطابق عهدنامه ۱۹۵۵ مودت در مورد رفتار منصفانه و عادلانه و با اتباع و شرکت‌های ایرانی، عدم ایجاد محدودیت برای تبادلات مالی، خودداری از محدودسازی صادرات و واردات کالا و تعهد به تضمین آزادی تجارت میان دو کشور است.

آمریکا باید بلافاصله تهدیدات خود در ارتباط با اعمال تحریم‌های بیشتر را خاتمه دهد و تضمین دهد که هیچ‌گونه اقدامی برای دور زدن تصمیمی که دیوان می‌گیرد انجام نمی‌دهد.

بر همین اساس، سفارت کشورمان در هلند نیز اعلام کرده بود که جلسات استماع مربوط به صلاحیت بین‌المللی دادگستری (ICJ) در خصوص پرونده شکایت حقوقی جمهوری اسلامی ایران علیه آمریکا در قضیه نقض عهدنامه مودت ۱۳۳۴ طی روز‌های ۲۴ لغایت ۳۱ شهریور ماه برگزار خواهد شد.

باید در نظر داشت مبنای صلاحیت دیوان در پرونده شکایت ایران علیه آمریکا، انعقاد عهدنامه مودت میان دو کشور در سال ۱۳۳۴ است که در آن شرط رجوع به دیوان بین المللی دادگستری برای رفع اختلالات ناشی از اجرا یا تفسیر عهدنامه پیش بینی شده است. اگر چه ایالات متحده هم اکنون از این عهدنامه خارج شده، اما این خروج تاثیری بر پرونده‌های مطروحه فعلی ندارد؛ بنابراین در این مورد نیز بعد از این که دیوان صلاحیت خود را طی فرآیندی چند ماهه تمدید کرد سپس وارد بررسی ماهوی پرونده می‌شود که ممکن است رسیدگی به آن چندین سال طول بکشد و این گونه نیست که تصور داشته باشیم سریع به پرونده رسیدگی می‌شود.

همچنین دادگاه بین المللی لاهه در بیانیه‌ای اعلام کرد که استماع اولیه به اعتراض مطرح شده از سوی آمریکا اختصاص خواهد یافت. این جلسه به دلیل وجود بیماری کووید-۱۹ به صورت ویدیویی برگزار خواهد شد و از طریق پایگاه اینترنتی دادگاه لاهه و شبکه اینترنتی سازمان ملل به صورت زنده پخش می‌شود. این در حالی است که اعضای دادگاه در روند جلسه شفاهی در دیوان لاهه حضور دارند و نمایندگان طرف‌های این پرونده آنلاین در این جلسه شرکت می‌کنند.