هنگامی که «خوان گوایدو»، رهبر مخالفان حکومت ونزوئلا، در ژانویه 2019 خود را به‌عنوان رئیس‌جمهوری قانونی این کشور معرفی کرد، اکانتی در اینستاگرام با انتشار ویدئویی، گوایدو را «رهبری جدید» لقب داد که می‌خواهد «آزادی را برای یک ملت درگیر جنگ به ارمغان بیاورد». قاعدتا کسانی که این ویدئو را تماشا می‌کردند، تصور می‌کردند این اکانت در ونزوئلا ساخته شده و شاید هیچ‌کدام احتمال نمی‌دادند که این اکانت در واشنگتن، پایتخت ایالات متحده و ازسوی یک شرکت ارتباطات استراتژیک اداره می‌شود که مشتریان زیادی در آمریکای لاتین دارد.
به نوشته روزنامه واشنگتن‌پست، نزدیک به دو سال از آن زمان می‌گذرد و این شرکت با نام CLS Strategies به‌عنوان یکی از آخرین شرکت‌های ارتباطی، به‌دلیل استفاده از حساب‌های جعلی -ازجمله در اینستاگرام، یکی از شرکت‌های زیر‌مجموعه فیس‌بوک- مجازات شده است. براساس قوانین فیس‌بوک، مداخله خارجی در تحولات سیاسی یک کشور از‌طریق این شبکه اجتماعی و زیر‌مجموعه‌های آن غیرقانونی است و جریمه‌هایی در‌پی دارد.
این شرکت در واکنش به اقدام فیس‌بوک، اعلام کرده تحقیقات داخلی را با همکاری یک شرکت حقوقی خارجی آغاز کرده و رئیس بخش آمریکای لاتین نیز فعلا سمت خود را ترک کرده است. در‌حال‌حاضر با توجه به اینکه مشتریانی که نمایندگی CLS را بر عهده داشتند، در کشورهایی سکونت دارند که مشمول قانون مداخله خارجی فیس‌بوک می‌شوند، این موضوع مورد بحث است که آیا فعالیت‌های CLS به معنای دخالت در تحولات سیاسی یک کشور خارجی است؟
«باب چلوپاک»، مدیر اجرائی شرکت CLS، در بیانیه‌ای با اشاره به اقدامات فیس‌بوک علیه این شرکت اعلام کرد: «مهم‌ترین موضوع این است که اقدامات مشتری‌های قبلی ما در آمریکای لاتین ازجمله مخالفت با رژیم‌های ستمگر، از طرف نهادهای خارجی انجام نمی‌شد، بلکه این اشخاص شخصا چنین اقداماتی را انجام می‌دادند. امیدواریم درک این موضوع باعث شود که فیس‌بوک از موضع خود درباره این شرکت عقب‌نشینی کند. کار شخصی مشتریان CLS را نمی‌توان مداخله خارجی دانست. ما موضوعات مطرح‌شده از سوی فیس‌بوک و دیگران درباره تبلیغات سیاسی در آمریکای لاتین را بسیار جدی می‌گیریم و می‌خواهیم اطمینان حاصل کنیم که کار CLS در آینده از بالاترین استانداردهای شفافیت در بسترهای تبلیغاتی برخوردار است». اما فیس‌بوک نگاه گسترده‌تر و جدی‌تری به اقدامات این شرکت دارد. براساس گزارشی که فیس‌بوک منتشر کرده، «55 حساب، 42 صفحه و 36 حساب اینستاگرام مربوط به CLS را که به مداخله در سیاست داخلی ونزوئلا، بولیوی و مکزیک می‌پرداختند، مسدود کرده است. این شرکت حدود 3.6 میلیون دلار برای تبلیغات سیاسی در این سه کشور هزینه کرده تا به انتشار اخبار دروغ برای حدود 500 هزار دنبال‌کننده هر‌کدام از این حساب‌ها بپردازد».
روز جمعه هم گروه نظارت بر اینترنت «استنفورد»، گزارش فیس‌بوک را تأیید و اعلام کرد حساب‌های فعال شرکت CLS در بولیوی و ونزوئلا به‌طور واضح در تحولات سیاسی این دو کشور مداخله می‌کردند. محققان فیس‌بوک دریافتند 11 مورد از حساب‌های فعال CLS در بولیوی در فوریه 2020 باز شده‌اند و چهار مدیر ارشد نیز در ایالات متحده، بولیوی و ونزوئلا در میان افراد فعال این شرکت حضور دارند.
این گزارش همچنین خاطرنشان کرده که کارمندان CLS قبلا با رهبران سیاسی مخالف حکومت مستقر در ونزوئلا ارتباط نزدیک داشتند. اکانت‌های فعال در بولیوی نیز به حمایت از «ژنین آنز»، رئیس‌جمهور موقت این کشور می‌پرداختند و در مقابل از «اوو مورالس»، رئیس‌جمهور سابق که پس از نزدیک به 14 سال قدرت را در میان اعتراضات سراسری در ماه نوامبر رها کرد، انتقاد می‌کردند.
تجربه سال 2016
یکی از این صفحات جعلی فیس‌بوک مطالبی را عمدتا درباره ادعای تقلب در انتخابات از سوی مورالس ارسال می‌کرد. صفحه جعلی دیگری هم که خود را به‌عنوان یک گروه راستی‌آزما معرفی می‌کرد، عمدتا به انتشار اخبار غلط می‌پرداخت. گزارش استنفورد روند استخدام یک مدیر روابط‌عمومی یا بازاریابی را برای انجام کاری مشابه کار این صفحات در انتشار اخبار دروغ، فرایندی کاملا معمولی توصیف و خاطرنشان می‌کند که فیس‌بوک تاکنون علیه شرکت‌های ارتباطی متعددی در نقاط مختلف جهان ازجمله در اسرائیل، کانادا، هند، مصر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اکنون ایالات متحده اقدام قانونی انجام داده است تا مانع از فعالیت آنها به‌عنوان حساب‌های انتشار اخبار دروغ شود. اما تردیدی نیست که این صفحات و حساب‌ها به یک سرویس پردرآمد و پر‌تقاضا تبدیل شده‌اند و تعداد زیادی از شرکت‌های بازاریابی دیجیتال، مایل به مالکیت آنها و کسب سود درخور توجه از طریق آنها هستند.
در‌حالی‌که تاکنون بیشتر این حساب‌ها به شرکت‌های خارج از ایالات متحده مرتبط بوده، اما ماجرای CLS نشان می‌دهد آمریکایی‌ها هم می‌خواهند در عملیات ضد‌اطلاعات برای تأثیرگذاری بر تحولات دیگر کشورها حضوری پررنگ‌تر داشته باشند. رسانه‌های اجتماعی در جریان انتخابات 2016 به بستری مناسب برای روس‌ها تبدیل شدند تا آنها از این راه بتوانند به انتشار اخبار و اطلاعات دروغ درباره نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری 2016 بپردازند و به افکار عمومی درجهت پیروزی ترامپ شکل دهند.
از آن زمان به بعد، فیس‌بوک، توییتر و یوتیوب منابع درخور توجهی صرف کردند تا مانع از تکرار چنین سناریویی در انتخابات بعدی شوند و اکنون در آستانه انتخابات 2020، سخت‌گیری این رسانه‌های اجتماعی دربرابر انتشار اخبار دروغ افزایش یافته است. با‌این‌حال، تاکتیک‌های استفاده‌شده از سوی حساب‌های جعلی، در چهار سال اخیر تغییرات گسترده‌ای داشته و پیچیده‌تر شده و همچنین افراد بیشتری در دسترس این حساب‌ها قرار دارند و طبیعی است که گردش مالی شایان توجه‌تری نیز در مقایسه با سال 2016 مطرح خواهد بود.
در اوایل سال جاری، فیس‌بوک تلاش افراد مرتبط با حکومت روسیه برای پرداخت پول به کاربران شبکه‌های اجتماعی در غنا برای ژست‌گرفتن در نقش آمریکایی‌ها و منتشرکردن آن در صفحات اجتماعی با هدف تأثیرگذاری بر رأی‌دهندگان سیاه‌پوست آمریکایی را ناکام گذاشت. روسیه همچنین قصد داشت از طریق شبکه‌های اجتماعی، تعدادی از روزنامه‌نگاران آمریکایی را برای پوشش اخبار انتخابات 2020 به استخدام خود درآورد که جلوی این اقدام نیز گرفته شد. همچنین در هفته گذشته هم فیس‌بوک، حساب‌ها و صفحات مرتبط با افراد نزدیک به آژانس تحقیقات اینترنتی را حذف کرد. این عوامل شبکه‌ای از صفحات و حساب‌های جعلی فیس‌بوک را برای تبلیغ یک وب‌سایت ساختگی به نام Peace Data ایجاد کرده بودند. آنها بیش از 200 روزنامه‌نگار مستقل در ایالات متحده را به استخدام در‌آورده بودند تا مقالاتی بنویسند که بدون اطلاع آنها در یک سایت فعالان چپ‌گرا منتشر می‌شد. با وجود سخت‌گیری‌ها در رسانه‌های اجتماعی، تردیدی نیست که در هفته‌های منتهی به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، حملات حساب‌های جعلی روسی و آمریکایی علیه هم شدت خواهد گرفت.
دیدگاه تان را بنویسید