چرا قمار ترامپ علیه ایران در شورای امنیت منافع اسرائیل را زیر سوال خواهدبرد؟

لاهاو هارکوف در جروسالم پست نوشت: پنج شنبه گذشته، آمریکا در یک قمار دیپلماتیک خطرناک شکست خورد و نتوانست تحریم‌های تسلیحاتی اعمال شده در سال 2007 علیه ایران را تمدید کند.

در ادامه این مطلب آمده است: مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، به شواهدی اشاره کرد مبنی بر اینکه تهران برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) را نقض کرده است، توافق هسته‌ای که سال 2015 بین قدرت‌های جهانی و ایران به امضا رسید. طبق این توافق مقرر شده بود که بازرسان آژانس به سطحی از مراکز هسته‌ای ایران دسترسی داشته و تهران مجاز به غنی‌سازی بیش از 3.67 درصد نباشد.

نخست وزیربنیامین نتانیاهو با تشکر از اقدام اخیر آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه، آن را تصمیم صحیحی برای مقابله با نقض برجام از سوی ایران خواند. او در این باره گفت: من از گروه 1 + 5 خواستم که با چارچوب موسوم به بند غروب در برجام موافقت نکنند.

همانطور که پمپئو و نتانیاهو اظهار داشتند، وضعیت به اندازه کافی ساده به نظر می‌رسد: ایران در حال نقض توافق هسته‌ای است و طبق برجام می‌توان تحریم‌ها را برگرداند. با این وجود اگر آمریکا موفق به بازگرداندن تحریم‌ها نشود، اسرائیل با دو مشکل بزرگ رو به رو خواهد بود: ایران قادر به خرید اسلحه خواهد بود و دیگری قدرت وتو در شورای امنیت سازمان ملل که آمریکا بارها و بارها از آن برای حمایت از منافع اسرائیل به کار گرفته زیر سوال خواهد رفت.

موضوع مکانیسم ماشه تنها ممانعت از فروش اسلحه به ایران که به دنبال نابودی اسرائیل است، نیست. ایران این پتانسیل را دارد که معادلات سازمان ملل متحد را بر هم زده و ایجاد بحران کند. در قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل آمده که در صورت نقض توافق هسته‌ای از سوی تهران هر یک از مشارکت کنندگان برجام می‌توانند تحریم های ناگهانی را دوباره اعمال کنند.

مکانیسم ماشه، روند معمول را در سازمان ملل متحد معکوس کرده و حق وتو بر آن کارساز نیست. در این حالت، هر یک از اعضای گروه 1+5 می‌تواند بازگشت تحریم‌ها را اعلام کند. آمریکا در روز پنجشنبه سعی کرد که دقیقا چنین اقدامی را انجام دهد.

آنچه قطعنامه 2231 شورای امنیت نمی‌گوید، این است که در صورت ترک برجام توسط کشوری، همانطور که ایالات متحده در ماه مه سال 2018 انجام داد، تکلیف اجرای این مکانیسم چه خواهد شد. در حال حاضر آمریکا معتقد است که به عنوان یکی از اعضای امضا کننده برجام می‌تواند به تنهایی مکانیسم ماشه را فعال کند، اما دیگر کشورها با این تفسیر واشنگتن موافق نیستند.

جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، هفته گذشته در وال استریت ژورنال نوشت: اینکه ما عضوی از برجام نیستیم، اما می‌خواهیم از آن استفاده کنیم زرنگ بازی است!

تروئیکای اروپایی یعنی فرانسه، انگلیس و آلمان بلافاصله پس از اظهارات پومپئو ، بیانیه ای را منتشر کردند و در آن صراحتا گفتند: آمریکا پیش تر از برجام خارج شده است... بنابراین، ما نمی‌توانیم از این اقدام حمایت کنیم. به طور کلی استفاده از مکانیسم ماشه با تلاشهای فعلی ما برای حمایت از برجام ناسازگار است.

هر عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌تواند قطعنامه‌ای را برای آغاز فرآیند مکانیسم ماشه و پایان دادن به بندهای موسوم به غروب ظرف 30 روز ارائه دهد. در حال حاضر چین و روسیه می خواهند در ماه اکتبر قادر به فروش سلاح به تهران باشند.

وضعیت سه کشور اروپایی پیچیده‌تر است. تحریم تسلیحاتی اتحادیه اروپا علیه ایران تا سال 2023 ادامه دارد، بنابراین آنها به دنبال تجارت سلاح با تهران نیستند. آنها در ژانویه سازوکار حل اختلافات برجام را با انتقاد از نقض توافق توسط ایران فعال کردند. آنها به وضوح می‌دانند که ایران ناقض توافق نامه است با این حال شجاعت لازم برای بازگرداندن تحریم‌ها را ندارند. درعوض، اروپایی‌ها اصرار دارند که برجام را همچنان حفظ کنند چرا که معتقدند، بدون برجام روشن نیست ایران به کدام سمت و سو برود.

در مجموع کشورهای 1+5 نمی‌توانند به طور خودکار مکانیسم ماشه را وتو کنند، اما می‌توانند آن را نادیده بگیرند. در کل چهار عضو دیگر 1+5 همه ترفندهای مخصوص به خود را دارند که می‌توانند از آن استفاده کنند، به عنوان مثال آن‌ها همین اواخر اعلام کردند که واشنگتن دیگر عضوی از برجام نیست.

تنها کار سه کشور اروپایی می‌تواند، ارائه قطعنامه ای در برابر اقدام فوری آمریکا باشد که آمریکایی‌ها احتمالا آن را وتو می‌کند، این اقدام شاید باب مذاکره مجدد با ایران را باز نگه دارد اما ساختار سازمان ملل را تضعیف می‌کند.

با این حال، چین و روسیه احتمالاً تحریم‌های جدید را نادیده می‌گیرند و این خود باعث می‌شود ساختار شورای امنیت تضعیف شود. این اتفاق یعنی اختلاف نظر و بهره گیری پکن و مسکو از قدرت وتو به نفع ایران یک مشکل برای نظم جهانی مبتنی بر قوانین دموکراسی‌های غربی است. آمریکا به سرعت از این اتفاق آسیب خواهد دید اما تاثیر آن در بلند مدت دامان انگلستان و فرانسه را هم خواهد گرفت.

اگر آمریکا برتری خود در شورای امنیت را از دست بدهد، اسرائیل هم به دو دلیل ضرر می‌کند. اول اینکه،  ایران به تسلیحات پیشرفته دسترسی پیدا می‌کند. دوم، اینکه قدرت وتوی آمریکا برای دفاع از منافع اسرائیل هم دیگر تحت پرسش قرار می‌گیرد.