[ملیحه محمودخواه] برای طبیعت‌گردی به کردکوی آمده بود. بار اولش نبود و پنج سالی می‌شد هر وقت فرصت می‌کرد با گروه‌های طبیعت‌گردی به دل کوهستان می‌زد، اما این سفر برای سها بازگشتی نداشت. سها نوزدهم تیر ماه سال ۱۳۹۹ همراه دوستان خود با یک تور مسافرتی سه روزه به منطقه کردکوی در ارتفاعات روستای جهان‌نمای گرگان (سفر از کرج به گلستان) رفت. فردای آن روز یعنی صبح جمعه بیستم تیرماه از چادر خارج‌شد و از همان لحظه تا چند هفته دیگر کسی اطلاعی از سها نداشت. پیدا شدنش ٢٨ روز طول کشید. او پیدا شد، اما زنده نبود و سقوط از ارتفاعات بیش از هزار متری شناسایی چهره‌اش را مشکل کرده بود. شواهد نشان می‌دهد جسدی که نیروهای جمعیت هلال‌احمر پس از روزها جست‌وجو پیدا کردند، همان پیکر سها رضانژاد است. این نخستین حادثه در جنگل و کوه نیست و آخرین آن هم نخواهد بود. سفر برای کوه و طبیعت‌گردی نیاز به امکانات و آمادگی‌هایی دارد که پیش از سفر باید مهیا شود و مورد توجه قرار گیرد. سفر به طبیعت بلد می‌خواهد و برای آن باید امکانات فراهم شود. کوهستان‌های باشکوه، با دامنه‌های خوش آب‌وهوا، چشمه‌های جوشان و دره‌های سرسبز در سراسر سرزمین‌مان کشیده شده‌اند. همه فرصت‌هایی بی‌نظیر برای آرام‌گرفتن روح آدمی در طبیعت‌اند. اما این، همه آن چیزی نیست که برای ورود به مسیرهای ناشناخته نیاز است. گام برداشتن در طبیعت و تلاش برای از نزدیک تجربه‌کردن آن همه زیبایی، یکسری اصول و نکاتی دارد که رعایت آنها علاوه بر ایمن‌تر و ساده‌ترکردن برنامه کوه‌پیمایی و طبیعت‌گردی به شما کمک‌می‌کند که از شرکت در این برنامه‌ها بیشتر و بهتر لذت ببرید.
فرقی نمی‌کند کوهنوردی و طبیعت‌گردی به صورت انفرادی انجام‌شود یا گروهی. اگر اصول را رعایت نکنید، سفری که می‌تواند خاطره‌ای به‌یادماندنی برایتان به جا بگذارد، تبدیل به سخت‌ترین سفر زندگی‌تان می‌شود و سبب می‌شود تا مدت‌ها فکر رفتن به سفر را از سرتان بیرون کنید. به گفته امید اخلاقی، مربی جمعیت هلال‌احمر سفر و رفتن به دل طبیعت باید از دو منظر مورد توجه قرار گیرد، نخست آمادگی جسمانی خودتان و دوم امکانات و تجهیزاتی که برای سفر نیاز دارید. قبل از سفر باید توان پیاده‌روی و راه‌پیمایی خود را بسنجید. پیاده‌روی و عبور از مسیرهای صعب‌العبور در طبیعت‌گردی اجتناب‌ناپذیر است، به همین دلیل شرط اول دل به دریا زدن و رفتن به دامان طبیعت این است که بدانید چقدر آمادگی این پیاده‌روی را دارید.
فرقی ندارد انفرادی سفر می‌کنید یا به صورت گروهی به طبیعت‌گردی می‌روید؛ در هر دو صورت باید اطلاعاتی از محل سفرتان بدانید. اینکه این محدوده کجاست؟ چه جاذبه‌هایی دارد؟ در مورد مردم آن منطقه اطلاعاتی کسب کنید یا با مهارت‌های ابتدایی نجات و کوهنوردی ایمن آشنایی داشته باشید. شاید گفتنش خالی از لطف به نظر برسد، اما به هیچ بهانه‌ای تلفن همراه‌تان را در خانه جا نگذارید.
به گفته این کارشناس امدادونجات، کوهنوردی و طبیعت‌گردی یک ماجراجویی تمام‌عیار است که به هیچ عنوان نباید آن را دستکم گرفت. اگر خودتان با نقشه‌خوانی، جهت‌یابی و کار با طناب آشنا نیستید، باید با افرادی همراه شوید که به این اصول آشنایی دارند. درک درستی نیز از وضع آب‌وهوایی منطقه‌ای که می‌خواهید در آن اقدام به طبیعت‌گردی کنید، داشته باشید. بد نیست که نگاهی به آموزش‌های جمعیت هلال‌احمر در این‌باره داشته باشید و با داوطلبانی که تجربه طبیعت‌گردی داشته‌اند، مشورتی کنید.
اگر به صورت گروهی و جمعی سفر می‌کنید، از گروه خارج نشوید و اگر فردی به دل جنگل می‌زنید، حتما فردی را از مسیر حرکت‌تان با خبر کنید، زیرا هیچ چیز خطرناک‌تر، غم‌انگیز‌تر و ترسناک‌تر از گم‌شدن در جنگل نیست. اخلاقی با توضیح اینکه مهم‌ترین کار این است که هنگامی که در جنگل گم شده‌اید، خونسردی خود را حفظ کنید، ادامه می‌دهد: «وقتی احساس‌کردید در جنگل گم شده‌اید، خودتان را نبازید. زمانی که هول‌می‌شوید، ذهن شما نمی‌تواند به راحتی تمام راه‌های موجود را در نظر بگیرد و به این ترتیب کاری که می‌کند این است که اولین راه موجود را انتخاب می‌کند و پیش پای شما می‌گذارد؛ راهی که شاید نه‌تنها سخت‌ترین راه ممکن بلکه بدترین راه ممکن باشد. پس از اینکه در جنگل گم شدید، اول از همه باید بنشینید، نفس عمیق بکشید، کمی فکر کنید، ترس را کنار بگذارید و درنهایت کارهای لازم را انجام دهید.»
او تأکید می‌کند که به رد پایتان دقت کنید، زیرا به دلیل بافت خاکی و نرمی که در جنگل وجود دارد، شاید جای پایتان باقی مانده باشد. اگر رد پایتان مشخص بود، بهتر است رد پای خود را دنبال کنید، آنها را دنبال کنید و به عقب برگردید تا به مسیر اصلی برسید، اما اگر رد پای شما مشخص نیست، به عقب برنگردید، زیرا همه جای جنگل به هم شبیه است، به همین دلیل گاهی مسیری را طی می‌کنید که به خیال خودتان از آن عبور کرده‌اید، اما برای اولین بار است که به آن قدم گذاشته‌اید.
داشتن قطب‌نما اهمیت دارد
قطب‌نما از آن دسته وسایلی است که در سفر به کوه و کوهستان به آن بسیار نیاز دارید. وقتی مسیرتان را گم کردید، قطب‌نمای خود را درآورید و جهت‌های جغرافیایی را پیدا کنید. عمیقا به راهی که می‌آمدید، فکر کنید و ببینید که آیا یادتان می‌آید که به کدام جهت درحال حرکت بودید یا خیر. اگر می‌دانستید که کارتان ساده است، کافی است جهت را بیابید و درنهایت به سمت مسیر اصلی حرکت کنید؛ اگر قطب‌نما نداشتید، راه‌های بعدی را امتحان کنید.
اخلاقی با اشاره به اینکه قطعا رد انسانی در جنگل وجود دارد، ادامه می‌دهد: «به اطراف‌تان خوب نگاه کنید. اطراف محلی را که هستید، به خوبی بررسی کنید تا ردی از انسان پیدا کنید، رد پا، جای آتش، رد لاستیک و هر نشانه دیگری می‌تواند آنجا برایتان مفید باشد، اگر این شرایط وجود داشت، همان‌جا بمانید تا کسی از آنجا رد شود و شما را پیدا کند. حالا اگر ساعت‌ها ماندید و کسی شما را پیدا نکرد، بهتر است حرکت کنید، اما حساب‌شده.»
خورشید را دنبال کنید
به یاد بیاورید که وقتی هنوز گم نشده بودید، خورشید در کدام سمت شما قرار داشت، به این طریق شما می‌توانید جهت حرکت خود را پیدا کنید، اما با وجود این، سمت شرق را پیدا کنید و با علامت‌گذاری شروع به حرکت کنید. برای علامت‌گذاری می‌توانید از یک تکه پارچه استفاده کنید و به‌طور مثال آن را روی برخی از شاخه‌ها گره بزنید تا مسیر را مشخص کنید، در این حالت اگر با پیاده‌روی زیاد به مسیر اصلی نرسیدید و احساس‌کردید بیشتر در دل جنگل گم می‌شوید، می‌توانید خودتان را دوباره به محل اول برسانید. گاهی لازم است تمام جهت‌هایی را که فکر می‌کنید به سمت‌شان در حال حرکت بوده‌اید، امتحان کنید. علامت‌گذاری همچنین کمک می‌کند که افراد دیگر اگر در پی شما می‌گردند، مسیر شما را پیدا کنند.
به جای بلند بروید
تلاش کنید مسیر خودتان را به سمت ارتفاعات ببرید. اگر در جنگل گم شده‌اید، خودتان را به نقطه بالا برسانید تا بتوانید محیط اطراف خود را با دقت بیشتری بررسی کنید. از بالا همچنین مکان‌هایی که جنگل کم پشت شده معلوم می‌شود؛ امکان دارد که در این مکان روستایی کوچک یا کلبه‌های جنگلی وجود داشته باشد. اگر هم می‌توانید به بخشی از جنگل بروید که پست و بدون درختان انبوه است تا دید بهتری به محیط داشته باشید.
اخلاقی با اشاره به اینکه اطلاع‌دادن به دیگران در مورد سفر به کوهستان و جنگل به درد زمانی می‌خورد که در جنگل گم‌شده‌اید، ادامه می‌دهد: «در چنین شرایطی بهتر است همان جا که گم شده‌اید، بمانید و اقداماتی انجام دهید تا افرادی که در جست‌وجوی شما هستند، پیدایتان کنند؛ مثلا آتش درست یا مسیر را با تکه‌های پارچه مشخص کنید. همچنین یکی از مواردی که باید به آن توجه کنید این است که نباید اجازه دهید آب بدن‌تان کاهش پیدا کند، به همین دلیل اگر در جنگل گم‌شدید، به دنبال یک منبع آب بگردید تا آب در کنارتان باشد.»
اصولا اگر فردی برای طبیعت‌گردی به جنگل یا کوهستان می‌رود، وسایل شب‌مانی را به همراه خود دارد، اما اگر فردی گم شد و تجهیزات کافی به همراه نداشت، باید با چوب و لباس و ابزارهایی از خود جنگل برای خودش سرپناه درست کند. در چنین مواقعی بهتر است که این فرد خودش را برای پیداکردن مسیر در شب معطل نکند، در سرپناه بماند و با روشن کردن آتش هم شانس خود را برای پیدا شدن توسط دیگران بالا ببرد و هم جانوران وحشی را فراری دهد.
مسیر آب را دنبال کنید
این کارشناس امدادونجات دنبال‌کردن مسیر آب را نیز بسیار مهم می‌داند و ادامه می‌دهد: «سعی کنید وقتی در جنگل گم شدید، یک رودخانه یا آب روان پیدا کنید. بیشتر روستاها، شهرها و حتی پناهگاه‌های جنگلی در کنار آب برپا می‌شوند. قانون کلی به این صورت است که شما رودخانه را پیدا می‌کنید و در جهت موافق آب به پایین می‌روید. شاید این کار برایتان سخت باشد، زیرا رودخانه جهات متفاوتی دارد، اما مطمئن باشید که با این کار به احتمال خیلی زیاد یک آبادی یا روستا پیدا خواهید کرد.»
سیاوش غلامی لویه، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر گیلان نیز به «شهروند» می‌گوید: «تحت هیچ شرایطی نباید به تنهایی به کوه و جنگل رفت. این برای همه افراد صادق است، حتی زبده‌ترین کوهنوردان نیز یا نباید به تنهایی سفر کنند یا اینکه مسیر و مقصد خود را پیش از سفر به دوستان یا خویشان خود اطلاع‌دهند.»
توجه به اطلاعیه‌های هواشناسی در این زمینه بسیار مهم است، زیرا گاهی تغییر شرایط جوی کار را برای حرکت در جنگل و کوهستان سخت می‌کند. او تأکید می‌کند که سفر برای طبیعت‌گردی بدون داشتن امکانات مناسب کاملا اشتباه است و داشتن کفش مناسب برای مسیرهای جنگل‌نوردی بسیار اهمیت دارد، زیرا نبود کفش مناسب فرد را به شدت اذیت می‌کند و گاهی توان حرکت را از او می‌گیرد.
کوله‌پشتی مناسب، همراه داشتن لباس و غذای گرم نیز بسیار اهمیت دارد، این امکانات می‌تواند فرد را در برخی مواقع از خطر حفظ کند. غلامی لویه معتقد است که یا فرد طبیعت‌گرد خودش باید مسیر حرکتش را بشناسد یا اینکه قبل از سفر مسیر را به دیگران اطلاع دهد. به‌طور مثال اگر طبیعت‌گردی بخواهد به ارتفاعات ماسوله سفر کند، در آنجا فروشگاه‌هایی داریم که صاحبان آن جزو هیأت کوهنوردی هستند و مطلع‌بودن آنها می‌تواند سبب شود که اگر در زمان مقرر بازنگشتند، تیم‌های عملیاتی را مطلع کنند.
او به نقشه‌خوانی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید نقشه‌خوانی به این معنا نیست که فرد بتواند از روی نقشه مسیر را مشخص کند، بلکه به این معناست که فرد بتواند از روی نشانه‌هایی که در مسیر وجود دارد، مسیرش را مشخص کند، به‌طور مثال بتواند از روی یک بنا یا سازه سنگی مسیرش را مشخص کند. کسی که قصد دارد به جنگل برود، باید تلفن‌های ضروری را بداند و وقتی احیانا در جنگل گم شد، خونسردی خودش را حفظ کند و بتواند در تماس با این شماره‌ها اعلام کمک کند. تلفن ١١٢ راه تماس با امدادگران هلال‌احمر است و اگر فرد نیاز به کمک نیروی درمانی داشت، باید با ١١٥ تماس بگیرد.
دیدگاه تان را بنویسید