احداث ایستگاه در حیات حمام تاریخی

 توسعه شهری و معضل درآمدزایی شهری وموضوع تعارض منافع باعث شده که مدیریت شهری بدون توجه به میراث تاریخی که در حقیقت هویت و سرمایه ملی کشور و مردم محسوب می‌شود، تنها در پی اجرا طرح‌های شهری باشد. شهرهای تاریخی شیراز، اصفهان تبریز، مشهد و... هر روز یکی از آثار تاریخی خود را بخاطر اجرا طرح خیابان‌کشی، مترو، بلندمرتبه‌سازی و ... از دست می‌دهد.

شهر تبریز که شاید بیشترین بناهای تاریخی را در خود جا داده و سابقه دیرینه در تاریخ ایران دارد این روزها با تصمیمات غیرکارشناسی مدیریت شهری و سکوت مسئولان میراث فرهنگی آینده بدی را برای خود رقم می‌زند؛ هر روز خبری تخریب یک خانه تاریخی یا تعریض خیابان در بافت تاریخی تبریز شنیده می‌شود.

براساس نظر کارشناسان میراثی پروژه مترو تبریز که در چهار خط یک، دو، سه و چهار در حال احداث است لطمات جدی به میراث تاریخی این شهر وارد کرده. بخش اعظمی از خط یک قطار شهری به بهره‌برداری رسیده و  خط دو هم در دست برنامه‌ریزی بوده؛  این در حالیست که مترو در دل بافت تاریخی طراحی شده و خط یک آن از مقابل مسجدکبود که جز مجموعه جهانی بازار تاریخی تبریز و موزه تاریخی آذربایجان که به ثبت ملی رسیده، عبور می‌کند.

موزه تاریخی آذربایجان

پروژه مترو در سال‌های گذشته تصویب شده و پس از اجرا آن حرکت‌ها و لرزره‌های قطار شهری، موزه تاریخی آذربایجان را به لرزه درآورد.

پس از بررسی کارشناسان میراث فرهنگی مشخص شد که ترک‌های موزه فعالی هستند و اگر مقاوم‌سازی انجام نشود، این اثر تاریخی با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.

متخصصان معتقدند که در زیر ریل‌ها میراگرهای مناسبی قرار داده نشده که جلو ضربات را بگیرد ( میراگرها   حالت کش‌سانی دارد و باعث مرگ ضربه می‌شود) حتی قطعاتی از کاشی‌های سردر مسجد کبوده کنده شده.

مسجد کبود

پیشنهاد داده شده بود که ابتدا در خط یک میراگرهای مناسب گذاشته شود و عملکرد و تاثیر آن مورد بررسی قرار بگیرد و پس از آن خط یک ادامه پیدا کند.

در حالی که در تمامی کشورها و قوانین توسعه شهری در بافت تاریخی با ضوابط خاصی انجام می‌شود اما پروژه مترو تبریز توانست در کمیسیون ماده 5 مصوبه بگیرد و به مرحله اجرا برسد. در حقیقت کمیسیون ماده 5 ابزرای است که مدیریت شهری و مقامات سیاسی برای دور قانون از آن استفاده می‌کنند، مدیرکل  میراث فرهنگی هم علی‌رغم اختیار قانونی  که برای مخالفت با طرح‌های غیرکارشناسی دارد اما احتمالا اولین مخالفتش، آخرین خواهد بود.

گفتنی است که براساس مصوبه‌ای کمیسوین ماده 5 وجاهت خود را از دست داد و دیگر کارایی ندارد.

میدان ساعت تبریز

 با توجه به طرح اشتباه مترو در مسیر سعی شد که ادامه خط یک که از میدان ساعت تا مسجد استاد و شاگرد بود متوقف شود، چرا که مسجد استاد و شاگرد با قدمت 700 ساله شدیدا تحت تاثیر مترو بود و حتی ایوان شمالی آن کاملا از بنا جدا شده تا حدی که شکاف‌‌ها کاملا مشخص است.

مسجد استاد و شاگرد

در نهایت خط یک مترو علی‌رغم مخالفت‌های شدی کارشناسان میراث فرهنگی چون مجوز داشت ادامه پیدا کرد. از میدان ساعت به بعد حداقل 15 اثر تاریخی از جمله خانه حریری، بناهای تاریخی گذر تربیت و... وجود دارد که دقیقا قطار شهری از زیر این‌ها رد می‌شود.

گفتنی است که نقطه تلاقی این خطوط مقابل مسجد استاد و شاگرد  است که برای جلوگیری تخریب بیشتر آن باید سازمان میراث فرهنگی کشور ورود پیدا کند و مانع ادامه این تخریب‌ها شود.

براساس تحقیقات اسکان نیوز، خط دو به دلیل این‌که از نزدیکی بازار تاریخی تبریز می‌گذرد بیشترین تاثیر بر این بنان دارد، این اثر از یک سو تحت تاثیر برج‌های دوقول آیسان و از سوی دیگر تحت تاثیر قطار شهری است.

بازار تاریخی تبریز

مدیریت شهری تبریز در اجرا طرح قطاری شهری هیچ توجهی به آثار و محدوه تاریخی نداشته تا حدی که یکی از ایستگاه‌های قطار شهری در عرصه و حیات حمام سرهنگ که به ثبت ملی رسیده، قرار می‌گیرد. لذا سازمان میراث فرهنگی باید این خط را دوباره بررسی کند، چرا که فاجعه‌ای در انتظار آثار تاریخی تبریز است، مدیریت شهری به راحتی و بدون مقاومت میراث فرهنگی برای طرح‌های شهری مجوز می‌گیرد.