وقتی گزارش بی.بی.سی در مورد نتایج یک مطالعه جدید در مورد جمعیت جهانی منتشر شد، صدای هشدار در برخی از کشورها بلند شد. نتایج حاکی از کاهش چشمگیر نرخ باروری بود، تا جایی که یکی از نویسندگان این پژوهش در مورد «تغییرات بزرگ اجتماعی» ابراز نگرانی کرده است.
این مطالعه که توسط موسسه سنجش و ارزیابی سلامت دانشگاه واشنگتن صورت گرفته، اخیرا در مجله لنست منتشر شده است. این مطالعه نشان می‌دهد که جمعیت جهان تا حوالی سال ٢٠٦٤ به اوج خود در حدود ٩,٧میلیارد نفر می‌رسد و پس از آن جمعیت جهان تا ٨.٨میلیارد نفر در سال ٢١٠٠ سقوط می‌کند. البته هنوز جایی برای وحشت‌کردن وجود ندارد. با درک اینکه چطور این پیش‌بینی‌ها صورت گرفته است، دلیل این موضوع را خواهید فهمید.
وب‌سایت کانورسیشن در گزارشی نوشته است، پیش‌بینی اینکه چطور جمعیت جهان در یک قرن آینده تغییر خواهد کرد، بستگی به دو عامل دارد: نرخ مرگ‌ومیر و باروری. با ترکیب این دو عامل می‌توان پیش‌بینی کرد که جمعیت جهان کم می‌شود یا افزایش می‌یابد.
بررسی این دو عامل در مدت زمانی به این اندازه طولانی کار بسیار دشواری است، چراکه تغییرات اقتصادی و اجتماعی، این دو عامل را تغییر می‌دهد و پیشرفت تکنولوژی می‌تواند مسیر مرگ‌ومیر و نرخ باروری را متفاوت کند. با همه این اوصاف پیش‌بینی جمعیت جهانی بسیار مهم است. به‌عنوان مثال به منظور کمک به پیدا کردن واکنشی مناسب برای تغییرات آب‌و‌هوایی.
تخمین باروری
نرخ باروری مهم‌ترین مولفه برای تعیین تغییرات جمعیتی جهان است. جمعیت‌شناسان دهه‌هاست که می‌گویند نرخ باروری یعنی تعداد فرزندی که یک زن می‌تواند در طول زندگی خود داشته باشد، در سراسر جهان رو به کاهش است.
تا سال ٢٠٢٠ در بیش از ٩٠ کشور و سرزمین در جهان نرخ باروری پایین‌تر از ٢,١ بوده است. این میانگینِ تعدادِ فرزندانی است که زنان می‌توانند داشته باشند.
برخی از کشورهای جنوبی و غربی اروپا از اوایل دهه ١٩٩٠ نرخ باروری پایینی داشته‌اند و به‌طور میانگین نرخ باروری آنها ١,٣ یا پایین‌تر بوده است. شرق آسیا ازجمله ژاپن و کره جنوبی در تمام دهه ٢٠٠٠ نرخ باروری پایینی داشته‌اند و این نرخ در کره درحال حاضر حدود ١.١ است، بنابراین کاهش نرخ باروری از مدت‌ها پیش در این مناطق آغاز شده است.
این سرعت کاهش باروری و نرخ باروری در کشورهای کم‌درآمد است که مهم‌ترین تفاوت میان پیش‌بینی موسسه سنجش و ارزیابی سلامت و سایر پیش‌بینی‌ها را تشکیل می‌دهد. یکی از عناصر کلیدی در پیش‌بینی موسسه سنجش و ارزیابی سلامت این است که آنها نرخ باروری را براساس سطح تحصیلات و دسترسی زنان به روش‌های جلوگیری از بارداری پیش‌بینی می‌کنند.
به طور شهودی می‌توان این نتیجه منطقی را گرفت که آموزش و پیشگیری از بارداری باعث کاهش باروری زنان شده است، چراکه زنان با به دست آوردن استقلال بهتر می‌توانند در مورد فرزند‌آوری تصمیم بگیرند. با این حال، پیش‌بینی نرخ باروری براساس دسترسی به آموزش و تحصیلات و روش‌های پیشگیری در آینده کار ساده‌ای نیست.
به همین دلیل است که سازمان ملل صرفا روی پیش‌بینی باروری و مرگ‌ومیر تمرکز کرده است. پایه و اساس پیش‌بینی‌های آنها روی میانگین الگوهای موجود است، به همین دلیل پیش‌بینی سازمان ملل این است که جمعیت جهان در سال ٢١٠٠ به ١١میلیارد نفر می‌رسد که بسیار بیشتر از پیش‌بینی‌های موسسه سنجش و ارزیابی سلامت است.
رویکردهای دیگری هم برای پیش‌بینی‌ها وجود دارد. سال٢٠١٤ محققان در مرکز جمعیت‌شناسی و سرمایه انسانی جهانی ویتگنشتاین پس از مصاحبه با بیش از ٥٥٠ محقق در سراسر جهان پیش‌بینی کردند که جمعیت جهان در حوالی سال٢٠٧٠ به ٩,٤میلیارد نفر خواهد رسید و سپس تا سال ٢١٠٠ به ٩میلیارد نفر کاهش می‌یابد. این پیش‌بینی خیلی متفاوت از پیش‌بینی موسسه سنجش و ارزیابی سلامت نیست.
در هر صورت این جمعیت‌شناسان این موضوع را کاملا روشن‌کرده‌اند که اندازه جمعیت جهان در آینده کاملا بستگی به گسترش تحصیلات زنان خصوصا در آفریقا دارد. در گزارش موسسه سنجش و ارزیابی سلامت هم این موضوع آمده است که نه‌تنها جمعیت آفریقا افزایش می‌یابد، بلکه نیجریه به یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان بدل خواهد شد.
دیدگاه تان را بنویسید