امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، روز جمعه ۱۳ تیرماه استعفای «ادوارد فیلیپ»، نخست‌وزیر مستعفی را پذیرفت. وی روز جمعه استعفای خود را تقدیم مکرون کرده بود. رئیس‌جمهور فرانسه پیش‌تر و پس از پیروزی سبزها در انتخابات محلی شهرداری‌ها، از لزوم تغییر در کابینه حرف زده بود. بدین ترتیب، محبوب‌ترین عضو کابینه و رقیب بالقوه‌اش در راستای شروعی تازه کنار رفت. «آدام نوزیتر» و «اورلین بریدن» در گزارش ۳ ژوئیه برای نیویورک‌تایمز نوشتند، مکرون استعفای نخست‌وزیری را که ۳ سال با او کار کرده بود، پذیرفت و یک تکنوکرات ۵۵ ساله و ناشناخته به نام «ژان کاستکس» را به‌جای او گماشت که کمک کرده بود فرانسه از وضعیت اضطرار خارج شود. کناره‌گیری فیلیپ، واکنشی بود به باخت حزب حاکم در انتخابات شهرداری‌ها و پیروزی قاطع سبزها در آن انتخابات. پیروزی حزب مکرون در انتخابات شهرداری‌ها می‌توانست مقدمه انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۲ باشد. با این حال، کاستکس از جناح محافظه‌کار، مسوول ساماندهی پایان قرنطینه در فرانسه، شهردار پراد و از معتمدان سارکوزی، رئیس‌جمهور سابق، مامور تشکیل دولت جدید شده است. مکرون بعد از باخت حزبش در انتخابات شهرداری‌ها زیر فشار بود. کاستکس اگرچه به جبهه راست و محافظه‌کار تعلق دارد و نزد افکار عمومی چندان شناخته‌شده نیست اما رسانه‌های فرانسه به او لقب «موسیو دکونفنمان» داده‌اند. لقبی که به مسوولیت او برای کاهش محدودیت‌های کرونایی و رفع قرنطینه اشاره دارد و می‌تواند به «آقای گشایش» معنا شود.
به نوشته «نوزیتر- بریدن»، مکرون از فرصت استفاده کرد تا میان خود با فیلیپ فاصله اندازد؛ نخست‌وزیر مستعفی تنها مقام سیاسی فرانسوی بود که از این بحران بهداشتی سربلند و با اعتباری زیاد بیرون آمد. مکرون با کنار گذاشتن فیلیپ در حال آزمودن این ضرب‌المثل است که در سیاست بهتر است رقبا را نزدیک خود نگه دارید. مکرون پس از انتخابات شهرداری‌ها در اواخر ژوئن، تحت‌فشار بود زیرا حزب او «جمهوری به پیش» به غیر از چند شهرستان، در هیچ‌یک از شهرهای بزرگ فرانسه نتوانست به پیروزی دست یابد. نتیجه این انتخابات، به نوعی سرخوردگی مردم از سیاست‌های این حزب و بی‌اعتمادی به آن را نشان داد. در لیون، استراسبوگ و بوردو، شهرداری‌ها به دست ائتلاف چپ یا سبزها افتادند. این انتخابات در اصل باید در دومین هفته مارس برگزار می‌شد اما شیوع کرونا زمان آن را به تعویق انداخت. در عین حال، تنها ۴۰درصد از واجدان حق رای در آن شرکت کردند. آینده سیاسی ادوارد فیلیپ، از چند ماه قبل در فرانسه مورد بحث بود. در بحران کرونا، بین مقامات ارشد دولت اختلاف‌نظر وجود داشت. مثلا مکرون خواستار تسریع گشایش‌های مربوط به رفع قرنطینه بود اما فیلیپ نظری مخالف داشت. در نظرسنجی‌های مربوط به کرونا، محبوبیت فیلیپ از مکرون بیشتر بود. مرگ و میر ناشی از کرونا در فرانسه، تاکنون بیش از ۳۰هزار نفر بوده و خونسردی فیلیپ در مدیریت بحران او را نزد مردم محبوب کرد.
گزارشگران نیویورک‌تایمز می‌نویسند، این اقدام مکرون در زمانی صورت گرفت که این کشور با شرایط اضطراری اقتصادی به دلیل کرونا مواجه است، علامت سوال بزرگی بر سر محبوبیت او قرار گرفته و در مقابل، محبوبیت سبزها هم در انتخابات محلی یکشنبه گذشته روندی صعودی گرفته است. بر اساس گزارش«نوزیتر- بریدن»، کاستکس نه یک حامی محیط‌زیست است و نه یک چپگرا. این انتخاب نشان می‌دهد که مکرون از نتیجه انتخابات نهراسیده و از مطالبات در مورد تغییر نگاه و مواضع خود نسبت به کسب و کار هم باکی به خود راه نداده است. واکنش‌های تحقیرآمیز سبزهای فرانسه و سوسیالیست‌ها به اخبار روز جمعه هم چنین نشان می‌داد. مکرون با انتخاب کاستکس (شهردار ناشناخته در یکی از شهرهای فرانسه که استراتژی موفقیت‌آمیز فرانسه برای پایان دادن به محدودیت‌های کرونایی را به پیش برد) می‌خواهد این پیام را بفرستد که به افق‌های جلوتر نگاه دارد. مکرون البته بر خلاف اراده عموم رفتار کرد چراکه در یک نظرسنجی جدید که هفته گذشته انجام شده بود، تقریبا ۶۰ درصد از پاسخ‌دهندگان خواستار این بودند که فیلیپ در پست خود بماند. این امر فی‌نفسه برای فیلیپ هم مشکل‌ساز بود چراکه به‌تازگی عکسی از او بر روی جلد « Paris Match» منتشر شده بود که او را «مرد واقعی قدرتمند» در فرانسه معرفی کرده بود. از نگاه مردم، فیلیپ به عنوان یک تکنوکرات زبده با گرایش راست میانه فردی قابل اعتماد و آرامش‌بخش در بحبوحه این بیماری محسوب می‌شد اما به تدریج محبوبیتی بیش از رئیس‌جمهوری پیدا کرد که به مذاق مکرون خوش نیامد. مکرون که چشم به انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری دارد نمی‌توانست قبول کند که مردم نخست‌وزیرش را بهتر از خودش بدانند. مکرون با مطالبات دشواری دست به گریبان است. از یک طرف می‌خواهد چهره‌ای جدید از خود نشان دهد و در دو سال مانده به پایان دوره ریاست‌جمهوری، فردی با نگرشی نو و رویکردی ملایم‌تر جلوه کند و شخصیتی تلقی شود که مایل به گوش دادن به دیگران، اذعان به اشتباهات و علاقه‌مند به موضوعات زیست‌محیطی و عدالت اجتماعی است. از طرف دیگر، احتمال می‌دهد که نظر رای‌دهندگان راست میانه برای انتخاب مجدد او بسیار مهم باشد و پس از چند سال تاکید بر اصلاحاتی در راستای گسترش آزادسازی اقتصادی، یک تغییر آشکار در موضع او می‌تواند بیشتر باعث ابهام شود تا تجدید چهره. رئیس‌جمهوری که پیش از این وعده سرمایه‌گذاری سنگین در بخش خدمات درمانی را داده و بر اصلاح نظام بازنشستگی تاکید داشت، حالا با عمیق‌ترین رکود اقتصادی فرانسه از زمان جنگ دوم جهانی مواجه است و به یک فرد مورد اعتماد نیاز دارد که در صورت لزوم، بتواند هدف انتقاد شدید قرار گیرد. رئیس‌جمهوری در مصاحبه با یک نشریه محلی در مورد ادوارد فیلیپ گفت: «برای سه سال، او در کنار من بود، ما همراه هم اصلاحات مهم و تاریخی را گاه در شرایطی بسیار دشوار پیش بردیم. رابطه بین ما براساس اعتماد متقابل بنا شده بود به نحوی که در جمهوری پنجم فرانسه هرگز نظیر نداشت.» ممکن است نخست‌وزیر جدید فرانسه چندان شناخته شده نباشد، اما تجربه فراوانی در سطح دولت دارد.
«ژرالد گرانبرگ»، عالم علوم سیاسی در دانشگاه «سیانس پو»، می‌گوید: «مکرون بسیار به خود مطمئن است. او نمی‌خواهد زیر سایه کسی قرار بگیرد. او می‌خواست رئیس دولتِ ادوارد فیلیپ باشد.» جابه‌جا کردن نخست‌وزیران سنتی جاافتاده در میان روسای‌جمهور فرانسه مدرن است که به‌دنبال دمیدن روح تازه‌ای در کالبد دولت هستند. مکرون ۴۲ ساله دو سال دیگر را پیش‌روی خود دارد اما در این مدتی که در الیزه حضور داشته شاهد ناآرامی‌های گسترده و برخی پیشرفت‌های اقتصادی بوده اما امسال به دلیل شیوع کرونا انتظار می‌رود که GDP این کشور ۱۱ تا ۱۳ درصد کاهش یابد. «نوزیتر- بریدن»، گزارشگران نیویورک‌تایمز، در بخش دیگری از گزارش خود می‌افزایند پس از اینکه کرونا ضربات مهلکی به فرانسه وارد آورد از مکرون انتظار می‌رفت که کابینه خود را تغییر دهد به این امید که روح تازه‌ای در کالبد دولت او در دو سال باقی مانده دمیده شود. «پاتریک ویگنال»، نماینده پارلمان از حزب مکرون و از جنوب فرانسه، می‌گوید:«باید سیگنال‌های جدید و فتوحات جدیدی برای فرانسوی‌ها رخ دهد زیرا ما چیزهای زیادی را از دست دادیم. بنابراین مکرون حق داشت که میز را از نو بچیند و نخست‌وزیر جدیدی را برگزیند.»
ژرالد گرانبرگ می‌گوید، نظرسنجی‌ها نشان داد که فیلیپ می‌توانست تنها چهره سیاسی باشد که از وضعیت خوبی برای رقابت با مکرون در دو سال باقی‌مانده او برخوردار بود. هیچ چالشگر بالقوه و جدی‌ای در میان راست و چپ در برابر مکرون دیگر وجود ندارد. کاخ ریاست‌جمهوری فرانسه می‌گوید، این فراق از جنس «دلسوزانه» بود و انتخاب کاستکس هم طبیعی است زیرا رئیس‌جمهور به فراتر از شکاف چپ و راست می‌نگرد و این چیزی است که مورد تاکید مکرون است. این سه نفر (کاستکس، مکرون و فیلیپ) تحصیل‌کرده یک مدرسه مشترک هستند به نام «مدرسه مدیریت ملی» یا E.N.A. موافقان مکرون به شکل تحقیرآمیز کاستکس را «روستازاده» یا «فرزند خاک» توصیف کردند. ویگنال می‌گوید:«کاستکس نماینده دنیای کهن است. یک مقام منتخب روستایی که با مشکلاتی واقعی دست به گریبان است. او فارغ‌التحصیل E.N.A است اما پا در سرگین مزارع و روستاها دارد و سر در آسمان.»
دیدگاه تان را بنویسید