بیماری زونا چیست؟

بیماری زونا عفونتی ویروسی است که باعث ایجاد راش‌های دردناک می‌شود. اگرچه زونا می‌تواند در هر جایی از بدن فرد رخ دهد، اما اغلب به صورت نواری از تاول ظاهر می‌شود که در اطراف سمت چپ یا راست تنه فرد پیچیده می شود.
زونا توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود – همان ویروسی که باعث آبله مرغان می‌شود. پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس در بافت عصبی نزدیک نخاع و مغز فرد غیرفعال است. سال‌ها بعد، ویروس ممکن است دوباره به صورت زونا فعال شود.
زونا یک بیماری تهدید کننده زندگی نیست، اما می‌تواند بسیار دردناک باشد. واکسن ها می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به زونا کمک کنند. درمان زودهنگام می تواند به کوتاه شدن عفونت زونا و کاهش احتمال عوارض کمک کند.

شایع‌ترین عارضه نورالژی پس از تبخال است که پس از پاک شدن تاول‌ها برای مدت طولانی باعث درد زونا می‌شود.

علائم زونا چیست؟

علائم و نشانه‌های زونا معمولاً تنها بر بخش کوچکی از یک طرف بدن فرد تأثیر می‌گذارد. این علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد، سوزش، بی حسی یا گزگز
• حساسیت به لمس
• بثورات قرمزی که چند روز پس از درد شروع می شود
• تاول های پر از مایع که باز می شوند و پوسته می شوند
• خارش

برخی از افراد، علائم زیر را نیز تجربه می‌کنند:

• تب
• سردرد
• حساسیت به نور
• خستگی

معمولا اولین علامت زونا درد است. برای برخی ممکن است شدید باشد.

بسته به محل درد، گاهی اوقات می‌توان آن را با نشانه‌ای از مشکلاتی که بر قلب، ریه‌ها یا کلیه‌ها تأثیر می‌گذارند، اشتباه گرفت. برخی از افراد بدون ایجاد بثورات، درد زونا را تجربه می کنند.
اغلب، بثورات زونا به صورت نواری از تاول ایجاد می شود که در اطراف سمت چپ یا راست تنه فرد پیچیده می‌شود. گاهی اوقات بثورات زونا در اطراف یک چشم یا در یک طرف گردن یا صورت ایجاد می‌شود.

در زونا، چه زمانی نیاز به رفتن پزشک است؟

زمانی نیاز به ویزیت پزشک است که علائم زونا دیده شود، اما مخصوصا در شرایط زیر ویزیت پزشک واجب است :

• درد و بثورات در نزدیکی چشم ایجاد شود. در صورت عدم درمان، این عفونت می تواند منجر به آسیب دائمی چشم شود.
• زمانی که فرد ۶۰ سال به بالا باشد، به این دلیل که سن به طور قابل توجهی عوارض زونا را افزایش می‌دهد.
• خود فرد و فرد دیگری در خانواده او سیستم ایمنی ضعیفی دارد.
• راش‌ها پخش شده و دردناک هستند.

چه عواملی باعث ایجاد زونا می‌شوند؟

زونا توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود – همان ویروسی که باعث آبله مرغان می شود. هر کسی که آبله مرغان داشته باشد ممکن است به زونا مبتلا شود.

پس از بهبودی از آبله مرغان، ویروس وارد سیستم عصبی فرد می شود و سال ها خاموش می ماند.
در نهایت، ممکن است دوباره فعال شود و در امتداد مسیرهای عصبی به پوست حرکت کند – و باعث ایجاد زونا شود. اما همه کسانی که آبله مرغان داشته اند به زونا مبتلا نمی شوند.
علت زونا مشخص نیست. اما ممکن است به دلیل کاهش ایمنی در برابر عفونت ها با افزایش سن باشد.

زونا در افراد مسن و در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، شایع تر است.
واریسلا زوستر از گروهی از ویروس‌ها به نام ویروس‌های هرپس است که که باعث تبخال لب و تبخال تناسلی می‌شوند. به همین دلیل، زونا به عنوان هرپس زوستر نیز شناخته می شود. اما ویروسی که باعث آبله مرغان و زونا می‌شود همان ویروسی نیست که مسئول تبخال یا تبخال تناسلی است.

آیا فرد مبتلا به زونا ناقل است؟

فرد مبتلا به زونا می‌تواند ویروس واریسلا زوستر را به هر کسی که در برابر آبله مرغان مصون نیست منتقل کند.

این معمولا از طریق تماس مستقیم با زخم های باز راش زونا رخ می‌دهد. پس از ابتلا، فرد مبتلا به آبله مرغان می شود، اما نه زونا.
آبله مرغان برای برخی افراد خطرناک است. تا زمانی که زونا تبدیل به تاول نشود، فرد مسری است و باید از تماس فیزیکی با افرادی که هنوز مبتلا به آبله مرغان نشده یا واکسن آبله مرغان تزریق نکرده‌اند، بخصوص افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، زنان باردار و نوزادان، خودداری کنید.

فاکتور‌های خطر ابتلا به زونا چیست؟

هر فردی که تا به حال آبله مرغان داشته باشد ممکن است به زونا مبتلا شود. بیشتر بزرگسالان در ایالات متحده در دوران کودکی، قبل از ظهور واکسیناسیون معمول دوران کودکی که اکنون در برابر آبله مرغان محافظت می کند، به آبله مرغان مبتلا شده اند.

فاکتور‌هایی که ممکن است خطر پیشرفت زونا را افرایش دهند شامل موارد زیر است:

• سن بالای ۵۰سال. زونا در افراد بالای ۵۰ سال شایع‌تر است. این خطر با بالا رفتن سن، افزایش می‌یابد.
• ابتلا به بیماری‌های خاص. بیماری‌هایی که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنند، مانند ایدز و سرطان، می‌توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند.
• تحت درمان های سرطان بودن. پرتودرمانی یا شیمی درمانی می‌تواند مقاومت شما را در برابر بیماری ها کاهش دهد و ممکن است باعث ایجاد زونا شود.
• مصرف داروهای خاص. داروهایی که برای جلوگیری از رد اعضای پیوندی طراحی شده‌اند، می‌توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند – و همچنین استفاده طولانی مدت از استروئیدها، مانند پردنیزون.

عوارض بیماری زونا چیست؟

• نورالژی پس از تبخال. برای برخی افراد، درد زونا تا مدت ها پس از پاک شدن تاول ها ادامه می‌یابد. این وضعیت به عنوان نورالژی پس از تبخال شناخته می شود و زمانی رخ می‌دهد که رشته های عصبی آسیب دیده پیام‌های گیج کننده و اغراق آمیزی از درد را از پوست به مغز ارسال می‌کنند.
• از دست دادن بینایی. زونا در داخل و یا اطراف چشم (زونای چشمی) می‌تواند باعث ایجاد عفونت‌های دردناک چشمی شود که ممکن است سبب از دست دادن بینایی نیز شود.
• مشکلات عصبی. بسته به اینکه کدام اعصاب تحت تأثیر قرار می گیرند، زونا می تواند باعث التهاب مغز (آنسفالیت)، فلج صورت، یا مشکلات شنوایی یا تعادل شود.
• عفونت‌های پوستی. اگر تاول‌های زونا به درستی درمان نشوند، عفونت‌های باکتریایی پوست ممکن است ایجاد شوند.

راه پیشگیری از زونا چیست؟

واکسن زونا ممکن است به پیشگیری از زونا کمک کند.
افرادی که واجد شرایط دریافت آن هستند باید واکسن شینگریکس را دریافت کنند.

در ایالات متحده، شینگریکس توسط سازمان غذا و دارو (FDA) در سال 2017 تایید شد.

مطالعات نشان می دهد که شینگریکس سبب محافظت پنج ساله افراد در برابر زونا می‌شود. شینگریکس یک واکسن غیر زنده است که از یک جزء ویروسی ساخته شده است. این دارو در دو دوز، با فاصله ۲ تا ۶ ماه تزریق می‌شود.
شینگریکس برای افراد ۵۰ ساله و بالاتر، از جمله افرادی که قبلا واکسن زوستاواکس را دریافت کرده اند یا زونا داشته اند، تایید و توصیه می شود.
واکسن Zostavax دیگر در ایالات متحده فروخته نمی شود، اما کشورهای دیگر ممکن است همچنان از آن استفاده کنند.
شایع ترین عوارض جانبی هر دو واکسن زونا، قرمزی، درد، حساسیت، تورم و خارش در محل تزریق و سردرد است.
واکسن زونا تضمین نمی‌کند که فرد به زونا مبتلا نخواهد شد.

اما این واکسن احتمالا دوره و شدت بیماری را کاهش داده و خطر ابتلا به نورالژی پس از تبخال را کاهش می‌دهد.
واکسن زونا تنها به عنوان یک استراتژی پیشگیری استفاده شده و برای درمان افرادی که در حال حاضر به این بیماری مبتلا هستند در نظر گرفته نشده است.

با پزشک خود در مورد اینکه کدام گزینه برای شما مناسب است صحبت کنید.