افغانستان براساس معاهده 1857 پاریس رسماً از ایران جدا شد. براساس این معاهده، باید در هر ثانیه 26 مترمکعب آب از رود هیرمند واقع در مرز دو کشور به دریاچه هامون واقع در منطقه سیستان ایران سرازیر شود. موضوع خشکسالیهای مکرر در افغانستان و نیز احداث سد «کچکی» باعث شده تا سهم ایران هر ساله از این رودخانه به میزان قابل توجهی کاهش یافته و اختلافاتی را در مناسبات دو کشور ایجاد کند.
مناسبات ایران و افغانستان همیشه متأثر از قدرتهای بزرگ و فرامنطقهای بوده است. روابط ایران با این همسایه شرقی تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، نسبتاً آرام بود اما از سال 1357 به بعد، بهویژه با استقرار دولت کمونیستی در افغانستان و سپس تصرف آن به وسیله شوروی، نوع رابطه دو کشور دستخوش تحول و دگرگونی هایی شد.
در سال 1350، قرارداد مجددی برای تقسیم آب هیرمند میان «محمد شفیق» و امیرعباس هویدا نخستوزیران وقت افغانستان و ایران منعقد شد که براساس آن 20 درصد از آب هیرمند به ایران تعلق میگرفت. این قرارداد باعث اعتراضها و انتقادهایی به محمد شفیق شد و زمینه روی کار آمدن پشتون فارس ستیزی مثل محمد داودخان را فراهم ساخت.
داود خان، نهایتاً علیه ظاهر شاه کودتا کرد و خود او بهوسیله مارکسیستهای افغانستان سرنگون شد، ایران حکومت مارکسیستی نورمحمد ترکی را به رسمیت شناخت اما هیچگاه سطح روابط دو کشور به مانند گذشته ارتقاء نیافت.
روی کارآمدن طالبان در دهه 1370 شمسی و حکومت کوتاه مدت آنها، فرصت زیادی برای پرداختن به مسئله حقابه رود هیرمند پدید نیاورد. با سقوط طالبان توسط آمریکا، زمزمه هایی مبنی بر تمرد از حقابه ایران آغاز شد. حامد کرزای با توجه به موقعیت شکننده دولت تازه تاسیس اش، در این فقره با مماشات عمل کرد اما با روی کارآمدن پشتون فارسی ستیزی دیگری مثل اشرف غنی، اختلافات دو کشور در این زمینه، مجددا بالا گرفت.
اشرف غنی که زیر سایه آمریکا، احساس می کرد می تواند به سمت ایران کلوخ پرانی کند، با تکمیل سد نیمه کاره «کمال خان» در قسمت های فوقانی هیرمند در استان نیمروز، علنا حقابه ایران را قطع کرد. ساخت این سد که از سال 1345 شروع و متوقف شده بود، در سال 1392 مجددا آغاز و در در سال 1399 تکمیل و افتتاح شد و به این ترتیب تمام شریانهای منتهی به دریاچه هامون در استان سیستان و بلوچستان ایران خشک شد.
اشرف غنی در هنگام افتتاح سد کمال خان، با بی اعتنایی به توافقات بین المللی، سخنان بسیار تحریک آمیزی علیه کشور ما به کاربرد و علنا اعلام کرد که « دیگر به ایران آب رایگان نمی دهیم»! حتی برخی از مقامات دولت او از « نفت در برابر آب »! سخن گفتند به این معنی که ایران برای برخورداری از آب هیرمند( که حق قانونی آن است) باید به افغانستان نفت رایگان صادر کند!
در مجموع به نظر میرسد که سیاست خارجی ایران به دلیل دخالت نهادها و دستگاههای دیگر در عرض وزارت خارجه هیچ گاه از یکدستی و هماهنگی کاملی برخوردار نبوده و منجر به همسویی و همراه سازی جناحهای مختلف افغانستان در بسیاری از زمینهها نشدهاست.
همچنین غافلگیری ایران در ماجرای ظهور، سقوط و بازگشت دوباره طالبان به خوبی ثابت میکند که ایران از مسائل درونی افغانستان درک عمیق و دقیقی نداشته یا از تمامی ظرفیتهای خود بهره نبرده است. تاکید بر خروج فوری آمریکا از افغانستان در غیاب یک استراتژی از پیش طراحی شده، باعث شد تا در خلا قدرت حادث شده، پاکستان و عربستان تحرکات بیشتری را ایجاد نمودند.
اکنون با سلطه دوباره طالبان در افغانستان، بعید نیست که این کشور لانه ای برای فرود گروههای تروریستی نظیر داعش و جیش العدل و غیره مهیا سازد که با وجود 70 میلیارد دلار جنگ افزارهای پیش رفته به جای مانده از آمریکا، می تواند تهدیدی امنیتی برای مرزهای شرقی ایران باشد.
تمام زمینه ها و سازوکارهایی که ایران تا قبل از این، می توانست در تاثیر گذاری بر تحولات افغانستان از آن بهره بگیرد، نظیر نیروهای جهادی، هزاره های شیعه، تاجیک های فارس زبان و روشنفکران علاقمند به حوزه تمدنی ایران و افغانستان، به حاشیه رفته اند.
گروه طالبان حاکم بر افغانستان به رغم قول هایی که اخیر به مقامات دولت جمهوری اسلامی ایران و حتی مولوی عبدالحمید امام جمعه اهل سنت ایران داده بود، از دادن حقابه ایران امتناع کرد و مردم استان سیستان و بلوچستان ایران را در وضعیت ناگواری قرار داد. امیدوارم آنهایی که خام اندیشانه از طالبان به عنوان گروه اصیل و اسلامی نام می بردند از این رویاهای جاهلانه خارج شوند و خطر طالبان را جدی تر بگیرند.
طالبان فقط و فقط برای نا آرامی در چین و ایران و روسیهو پاکستان و حتی هند و کشورهای شمال ایران سرکار هست، طالبان دست نشانده آمریکا و.... هست و در آینده ای نه چندان دور با پول اعراب و اسلحه غرب منطقه را نا آرام میکند، پس چه بهتر که چین و ایران و روسیه و تاجیکستان و قزاقستان و ازبکستان و پاکستان و هند و.... ازخواب بیدار شوند بدبختی اینجاست که متاسفانه طالبان از همین کشورهای شمال ایران نیرو جذب میکند و چه بسا حاکمان آنها را هم ساقط و طالبانی شوند، هر چه زودتر طالبان برچیده شود هزینه های آن هم کمتر هست. آمریکا بزودی از این اهرم خود نظیر رژیم اشغالی علیه کشورهای منطقه استفاده خواهد کرد. مماشات و زبان تعامل نمیفهمند و زبان امروزشان دروغگویی هست. قدرت بگیرند خدا را هم بنده نیستند. برای همین آمریکا دست گذاشته روی آنها خشک مغزهای پول و مقام دوست
موشك به چه درد ميخوره ؟ بزنيد سد رو جونشون بالا بياد
در مورد آب حرفهای کوچه بازاری و ننه من غریبم بدرد نمیخوره. این واقعیت دنیاست که آب ارزش پیدا کرده و هیچ قراردادی هم بدرد نخواهد خورد. یا باید خودمان با تکنولوژی مدرن آب را مدیریت کنیم یا کل کل بیهوده کنیم. طبیعی است که حکومتهای غیر محبوب اولین کاری که میکنند احساسات ناسیونالیستی را به نفع خودشان مصادره میکنند همانطور که طالبان میکند.
چی میگین شما تو عالم حپروتین
یوخ بابا
مسولان راست وچپ عمدن 6000000میلیون افغانی را تو این تحریم وتوروم وبیکاری و کورنا وارد ایران کردند تا 6000000میلیون ایرانی بیکار بشند، ثروتمندترین کشور دنیا از لحاظ معادن وانرژی وموقعیت جغرافیایی وسرمایه انسانی نخبه اما بدبخترین وفقیرترین وبیکارترین وافسرده ترین ومجردترین کشور دنیا هستیم ،16000000میلیون مجرد تو ایران هست که سن ازدواجشان گذشته وجمعیت ایران پیر شده وزاد وولدی تو ایران نیست وبجاش افغانی زاد و ولدش زیاد شده، سوغات افغانستان برای ایران عتیاد وبیکاری ونا امنی است، خداوند مسولان راست وچپ را نابود کند ودر جهان ابرویشان برود که به فکر مردم نیستند و همه مردم را از بین بردند ، ایران رکوردار فقر وبیکاری وطلاق وتبعیض وسهمیه بندی علمی و فرهنگی وفساد ناموسی وتوروم ومهاجر واختلاص مسولان بیسواد ومجردترین وگرانی و افسردگی در دنیا است ،دین ودنیا را از مردم گرفتند دیگه خوشم از مذهب وریا نمیاد، به امید نابودی مسولان بی وجدان وبی مذهب انشالله نابود میشید همه چیز را ازمون گرفتید،خودمان از گرسنگی میمیریم به فکر کشورهای دیگه هستند،چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است