ایران به واسطه برخوردادی از کثرت اقوام و فرهنگ‌های مختلف همچنین تنوع اقلیمی بالا، از انواع خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های گوناگون بهره‌مند است تا جائیکه وجود بیش از 2500 نوع غذا، 109 نوع نوشیدنی و انواع نان و شیرینی در کشورمان باعث شده است مکتب آشپزی ایران جزء یکی از سه مکتب اصلی خوراک کنار مکاتب آشپزی رومی و چینی قرار بگیرد.
وجود این ظرفیت عظیم همراه با حسن تعامل و مهمان‌نوازی مثال‌زدنی ایرانیان می‌تواند عاملی مناسب برای ایجاد انگیزه و رغبت در گردشگران به‌منظور انتخاب ایران به عنوان گزینه سفر باشد.
گردشگری خوراک در حقیقت می‌تواند برگ برنده‌ای برای توسعه گردشگری داخلی و خارجی ایران باشد، به گونه‌ای که ضمن تنوع بخشیدن به سبد محصولات گردشگری کشورمان، از آن به عنوان نماینده‌ای تمام عیار برای شناسایی و معرفی هرچه بیشتر فرهنگ و آداب و رسوم مردم محلی استفاده کرد.
متأسفانه اما در سایه نادیده گرفتن جایگاه مهم و نقش راهبردی جهانگردی خوراک در توسعه گردشگری ایران، امروز شاهدیم که برنامه‌های تدوین شده و اقدامات صورت گرفته در این راستا نتوانسته آنگونه که باید و شاید در مراکز گردشگری نمود عملی پیدا کند.
به گونه‌ای که باید گفت در ایران به جز چند رستوران در چند شهر محدود، غالباً رستوران‌ها صرفاً دارای یک منوی تکراری به صورت ترکیبی از چند نوع غذای منحصراً ایرانی هستند که این موضوع قطعاً اثر روانی نامناسبی برای جذب گردشگر خواهد داشت.
درآمد 5 میلیارد دلاری ترکیه از گردشگری خوراک
همه این‌ها در حالی است که کشوری مانند ترکیه علی‌رغم دارا بودن یک سوم ظرفیت غذایی ایران با اتکا بر اصول موجود در اقتصاد تجربی، توانسته با ارائه منویی بسیار متنوع و جذاب از انواع غذاهای گوناگون محلی و خارجی موجب ایجاد حس هیجان و لذت‌بخشی در گردشگران این کشور شود.
همچنین ترکیه با اتخاذ تدابیر مقتضی در راستای توسعه گردشگری خوراک به قدری در توسعه این قسم از گردشگری موفق عمل کرده است که امروز در بسیاری از کشورهای دنیا غذاهای ترکی عرضه می‌شود و گردشگران به خوبی آن را می‌شناسند.
در پرتو همین توجه لازم به این حوزه، ترکیه امروز به یکی از مقاصد محبوب "گردشگران خوراک" در دنیا تبدیل شده است به گونه‌ای که تا پایان سال 2018، به درآمدی بالغ بر 5 میلیارد دلار دست پیدا کرده است!
اهمیت موضوع گردشگری خوراک را از نتایج حاصل از نظرسنجی‌ها می‌توان دریافت کرد که بیش از 88 درصد گردشگران در جهان، آشنایی با سبک‌های مختلف آشپزی و خوردن غذاهای سنتی کشورهای مختلف را از مهم‌ترین فاکتورهای سفر خود می‌دانند همچنین سازمان گردشگری جهانی وابسته به سازمان ملل هم پیش از این اعلام کرده بود، 30 درصد درآمد کل گردشگری جهان وابسته به صنایع غذایی است.
در همین راستا محسن رنجبر، کارشناس گردشگری خوراک در گفت‌و‍‌گو با تسنیم با اشاره به این موضوع که همواره خوراک یکی از آیتم‌های مهم برای گردشگری در طول سفر است، گفت: به طور میانگین دوسوم هزینه‌های مربوط به سفر صرف تهیه خوراک می‌شود.
وی با بیان این مطلب که مکتب غذایی ایران در حقیقتی ترکیبی از هندوستان، خاورمیانه، قفقاز و حتی ترکیه را شامل می‌شود، بیان کرد: متأسفانه با وجود این ظرفیت، تاکنون نتوانستیم ایران را به عنوان مقصد گردشگری خوراک به دنیا معرفی کنیم.
این استاد دانشگاه با اشاره به این موضوع که هم‌اکنون 20 کشور دنیا با به‌کارگیری و استفاده از ظرفیت‌های غذایی سایر کشورها و سیاست‌گذاری متقن و اصولی در حوزه گردشگری خوراک توانستند به مقاصد برجسته گردشگری خوراک در دنیا تبدیل شوند، تصریح کرد: این اتفاق در شرایطی است که نامی از ایران در بین این 20 کشور وجود ندارد! در حالیکه اساساً هیچ کدام از این کشورها ظرفیت بالقوه غنی و گسترده ایران در این حوزه ندارد.
برندسازی گردشگری ایران با استفاده از ظرفیت عظیم غذایی کشورمان
رنجبر همچنین تأکید کرد: مطابق مطالعات صورت گرفته همواره می‌توان با بهره‌گیری از ظرفیت غذا مقصدی جذاب را در حوزه گردشگری برندسازی کرد که در پرتو آن بتوان موجبات توسعه این صنعت را فراهم کرد.
وی با اشاره به اقدامات انجام گرفته در راستای توسعه گردشگری خوراک در کشور در طول 6 سال گذشته اظهار کرد: تلاش کرده‌ایم تمامی غذاهای سنتی و محلی ایرانی را شناسایی و سپس علاوه بر مواد اولیه به کارگرفته در آن، نحو پخت و طبخ غذا را هم مدون و احصا کنیم.
بنا به گفته این کارشناس گردشگری خوراک، یکی از ضروریات توسعه گردشگری خوراک توجه بیشتر به استاندارد‌سازی رستوران‌های ایرانی است؛ به این صورت که یکی از ملاک‌های درجه‌بندی رستوران‌های استاندارد را میزان ارائه غذاهای سنتی و با کیفیت همراه با قیمت مناسب در نظر بگیریم.
این استاد دانشگاه با اشاره به اقدام کشورهای پیشرو در راستای ایجاد جذابیت برای مقاصد خود با استفاده از تنوع بخشی به غذاهای قابل ارائه تأکید کرد: باید با تعریف مسیرهای غذایی(گاسترونومی)، در طول یک مسیر مشخص در راه رسیدن به مقصد گردشگری مدنظر با تعبیه رستورانی‌هایی که غذاهای سنی و محلی را با سرویس و خدمات مناسب ارائه می‌کنند، موجب ایجاد جذابیت برای گردشگران در آن مقصد شد.
رنجبر با بیان این موضوع که ایران از ظرفیت‌های مناسب و عظیمی در ابعاد مختلف گردشگری اعم از فرهنگی، تاریخی و طبیعی برخوردار است، اذعان کرد: غذای ایرانی نیز در کنار سایر جاذبه‌ها در حقیقت یکی از ظرفیت‌های غنی موجود در ایران است که متأسفانه در طول ادوار گذشته به اندازه دیگر جاذبه‌ها به آن توجه نشده است.
وی خاطرنشان کرد: لازم است با توجه به تنوع فرهنگی و غذایی هر منطقه و با در نظر گرفتن عوامل زیست محیطی، زمین‌شناسی و به دور از هرگونه حب و بغض، ضمن طراحی رستوران ایرانی و ارائه غذاهای ایرانی با کیفیت، جای جای ایران و حقیقت چهار ضلع کشورمان را برندسازی کرده و باعث جذب گردشگران از این طریق به اقصی نقاط ایران شویم.
دیدگاه تان را بنویسید