مدیرعامل انجمن بلاکچین ایران: بلاکچین، در ایران با کج سلیقگی بسیاری مواجه است

در ابتدا با هر انقلابی که در فناوری به پا می شود صدای طبل مخالفان بیشتر از موافقان آن به گوش می رسد مثل رمز ارزها و به طور کلی بلاکچین. اما موافقان این حوزه معتقدند که فناوری بلاکچین می تواند خیلی بیشتر از چیزی که مردم تصور می کنند دنیا را تغییر دهد. ولی به اعتقاد مخالفان این فناوری، بلاکچین نیز با مشکلاتی روبه­رو است که مهم ترین مشکل آن کل زنجیره بلاکچین است که از نظر نیاز پردازشی بسیار سنگین و گران خواهد شد که این موضوع دلیل اصلی محدودیت هایی ست که باعث می شود بلاکچین به صورت گسترده مورد استفاده قرار نگیرد. در کنار این موضوع، نگاه دولت ها هم مهم است و باید گفت که هیچ حکومتی، فارغ از این که ضعیف‌ باشد یا قوی‌، در درازمدت نمی‌تواند با تغییرات تکنولوژی مقابله کند. پس بهتر است با حالت قهرآلود صورت مسئله توسط دولت ها پاک نشود، زیرا رمزارزها مسیرشان را می‌روند و در آینده سهم بزرگ‌تری از بازار مالی جهان را خواهند داشت. در کل طبیعی است که هر گروهی سعی در نشاندن حرف خود بر کرسی داشته باشند. بنابراین باید منتظر آینده ماند و دید. اما اصلا، بلاکچین چیست و چرا اقتصاد جهانی را درگیر خود کرده است؟ به طور کلی بلاکچین یک سیستم ذخیره‌سازی اطلاعات است اما در مدل ذخیره‌سازی با یک دیتابیس معمولی متفاوت است؛ در بلاکچین اطلاعات طوری ذخیره می‌شود که امکان تقلب، هک و تغییر در سیستم خیلی سخت و حتی غیر ممکن است. درباره این تکنولوژی نام آشنا با عباس آشتیانی، مدیرعامل انجمن بلاکچین ایران گفتگویی داشته ایم که در ادامه می خوانیم:

به نظر می رسد مؤسسات مالی سنتی دیگر نمی‌توانند به‌تنهایی پاسخگوی نیازهای مالی به‌وجود آمده در جهان باشند و برای پوشاندن این نقص، رمزارزها به وجود آمد. تعریف درستی است؟

براساس استاندارد موسسه بین المللی حسابرسی جهانی، دارایی دیجیتال  از سال 2009 برای حل یک مشکلی به وجود آمد. همان طور که می دانید، دولت ها اجازه چاپ بی رویه اسکناس را دارند که پولی است بدون پشتوانه و این در حقیقت پرداخت تصمیمات اقتصادی اشتباه از جیب همگان است و برای این که قدرت چاپ پول غیرشفاف و خلق نقدینگی که هیچ نرخ مشخصی ندارد، مفهوم و نگرانی های آن از بین برود، مفهوم بلاک چین به وجود آمد که هم شفافیت کامل در خلق انتشار را دارد و هم جابجایی ارز در آن بدون نهاد واسطه انجام می شود.

چالش رمز ارزها چیست؟

چالش های دارایی های دیجیتال، سخت گیری های قانونگذاری می تواند باشد. این نوع از دارایی ها بیشتر کارکرد دارایی را در حال حاضر  پیدا می کنند تا کارکرد پول. رمز ارزها به عنوان یکی از حوزه های نوین سرمایه گذاری در کنار بازار املاک، سهام، فلزات گرانبها و … توانسته خود را در غالب یک بازار سرمایه گذاری به اقتصاد دنیا نشان دهد.

بیشترین تاثیر را در رشد اقتصادی کشورها دیگر حوزه های سنتی مثل فولاد و پتروشیمی نمی گذارد، بلکه حوزه های نوین مثل اقتصاد دیجیتال بیشترین تاثیر را در رشد اقتصادی کشورها دارند. دوران کرونا هم این موضوع را ثابت کرد و همچنین تغییر جایگاه افراد ثروتمند جهان که در حوزه های اقتصاد دیجیتال که اقتصاد بدون مرز است، کار می کنند، توانستند سهم بالاتری را در دنیا به دست بیاورند

پتانسیل رمزارزها در تسریع فرآیند توسعه چیست؟

گزارشهای امروزه نشان می دهد که بیشترین تاثیر را در رشد اقتصادی کشورها دیگر حوزه های سنتی مثل فولاد و پتروشیمی نمی گذارد، بلکه حوزه های نوین مثل اقتصاد دیجیتال بیشترین تاثیر را در رشد اقتصادی کشورها دارند. دوران کرونا هم این موضوع را ثابت کرد و همچنین تغییر جایگاه افراد ثروتمند جهان که در حوزه های اقتصاد دیجیتال که اقتصاد بدون مرز است، کار می کنند، توانستند سهم بالاتری را در دنیا به دست بیاورند. این نکته حائز اهمیت است و باید به آن توجه شود. یکی از مهم ترین بخش های حوزه اقتصاد دیجیتال که آینده آن را می تواند رقم بزند، حوزه بلاکچین و دارایی های دیجیتال است و لذا می تواند نقش بسیار مهمی را در توسعه ایفا کند.

آیا می‌شود به ارزهای دیجیتال به عنوان یک منجی نگاه کرد که حداقل برخی از مشکلات اقتصادی کشور را حل کند؟

بله ما می توانیم بخشی از تحریم های مالی ناشی از دشواری های جابجایی ارزش را تسهیل کنیم و خلق ارزش در حوزه بلاکچین و دارایی های دیجیتال می تواند برای کشور ارزآوری و ارزش آوری بالایی را به وجود آورد. البته نه به عنوان یک منجی، ولی به عنوان یک قسمت خیلی مهمی که باید به آن توجه ویژه شود باید به این موضوع نگاه انداخت. به خصوص در حوزه تولید دارایی های دیجیتال چه از طریق استخراج یا خلق ارزش های مبتنی بر خدمات نرم افزاری که می تواند از طریق بلاکچین عرضه یا فروخته شود.

افراد دستگیرشده، با استفاده از سوء استفاده از ضعف و خلاء آموزش توانستند بر موج احساس مردم و موج تقاضای حفظ ارزش سرمایه توسط مردم سواری و سوء استفاده کنند،

دستگیری برخی از فعالان بازار رمزارزها، با توجه به رواج روزافزون فعالیت در بازار رمزارزها در میان مردم این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که آیا دولت در پی تصاحب این بازار در محدوده‌ی ایران است؟ در واقع امید دولت به تامین کسری بودجه از این روش است؟

افراد دستگیرشده، با استفاده از سوء استفاده از ضعف و خلاء آموزش توانستند بر موج احساس مردم و موج تقاضای حفظ ارزش سرمایه توسط مردم سواری و سوء استفاده کنند، این افراد فعالین بازار حوزه بلاکچین و بازار دیجیتال نیستند. البته باید به مردم این هشدار را بدهم که این حوزه نیاز به مطالعات دقیقی برای ورود دارد و هرگز نباید با تمام سرمایه خود وارد این حوزه شوند. از جمله مهمترین پارامترهایی که مردم می توانند برای مراقبت از سرمایه خود درنظر بگیرند این است که هرگونه وعده سود ثابت یا پرداخت سود، قطعا منجر به کلاهبرداری می شود و این حوزه از دارایی نیاز به معرفی و استفاده از بازاریابی یا بازرایابی شبکه ای ندارد.

با توجه به قطعی‌های مکرر برق آیا استخراج بیت کوین در ایران اقتصادی است یا خیر؟

متاسفانه این صنعت در ایران با کج سلیقگی بسیاری مواجه شد که مسئولین وقت دولت دوازدهم با توجه به این ترک فعل و فرصت سوزی برای کشور جواب این کار خود را باید پس دهند. ایران می توانست سهم بسزایی را در این صنعت در جهان به دست آورد. همان طور که امریکا در یکسال گذشته سهم کشور چین را به خوبی و به موقع تشخیص داد و توانست به سمت کشور خودش جذب کند. البته با توجه به قطعی های مکرر و مقصر دانستنِ به دروغ و فرافکنی هایی انجام شده در این حوزه، متاسفانه ما شاهد فرصت سوزی در این صنعت شدیم که در صورت نبود امنیت برای هر حوزه ای هیچ صاحب سرمایه ای به درستی و شفافیت در آن زمینه سرمایه گذاری و فعالیت نخواهد کرد.

با حذف دلار از ذخیره ارزی، روسیه و چین فشار زیادی را بر آمریکا تحمیل خواهند کرد، انتظار می‌رود مبادلات نفتی به جای دلار با بیت کوین انجام شود، امکان پذیر است؟

به هرحال دارایی های دیجیتال شکل دارایی هستند و از قدیم الایام ممکن بود خیلی از مبادلات را بر مبنای تهاتر انجام دهند. در حال حاضر دارایی های دیجیتال وجود دارد و با توجه به شفافیت و امکان پذیری جابجایی، این امکان وجود دارد که بخشی از تهاتر مورد نیاز در تجارت خارجی را از طریق دارایی های دیجیتال انجام داد و این امکان پذیر است، اما سیاست ها چه باشد باید منتظر ماند و دید.

مسئولین وقت دولت دوازدهم با توجه به این ترک فعل و فرصت سوزی در این حوزه برای کشور باید جواب این کار خود پس دهند. ایران می توانست سهم به سزایی را در این صنعت در جهان به دست آورد. همان طور که امریکا در یکسال گذشته سهم کشور چین را به خوبی و به موقع تشخیص داد و توانست به سمت کشور خودش جذب کند

بسیاری از مالباختگان بورس، بدون آموزش خاصی وارد این بازار شدند، اما ورود به هر بازار مالی نیاز به آموزش دارد، این نیاز به آموزش درمورد بازار رمزارزها که نوسانات شدیدتری دارد به مراتب مهم‌تر است، در این زمینه چه کارهایی باید صورت بگیرد؟

مهم ترین قربانی فضای انفعال در حاکمیت، حوزه آموزش است. زمانی که قانون گذاری درست و دقیقی برای این حوزه انجام نشده، تشخیص درست از نادرست برای مردم سخت می شود و همین طور توسعه برای کسب و کارها بی معنی می شود، زیرا آینده پیش روی آن ها مبهم است. البته این حوزه به دلیل ماهیت دستورناپذیر و بخاطر ویژگی دارایی بودن، نوع خاصی از قانون گذاری و تنظیم گری را می طلبد و هرگونه برخورد دستوری و قهری قطعا منجر به از بین رفتن عطش مردم در این حوزه نخواهد شد و صرفا منجر به خروج سرمایه های دیجیتال کشور از داخل کشور به سطح زیرزمینی یا خارج از کشور خواهد شد که آن هم در نهایت منجر به از بین رفتن حقوق مصرف کنندگان و کاربران ایرانی می شود.

می گویند بیت کوین با هدف نابودی بانک ‌های مرکزی و ایجاد یک واحد پول جهانی که مورد استفاده در سراسر دنیا باشد به وجود آمده، این موضوع می‌تواند خطر بزرگی برای دولت ‌ها باشد به همین دلیل است که می ‌بینیم بسیاری از دولت ‌ها در خصوص رواج رمزارزها مقاومت می‌کنند. چالش‌ های فعلی رمزارزها برای دولت و بانک مرکزی چیست؟

بیت کوین برای نابودی سیستم بانکی یا سیستم دولت ها به وجود نیامده است، بلکه آمده تا یک نوعِ امن تری، از دارایی و محل ذخیره ارزش برای مردم شود و دخالت دولت و حاکمیت را هم برخود برنمی تابد. لذا در آینده دارایی های دیجیتال مثل بیت کوین جایگزین سیستم های متمرکز حاکمیت، پولی، بانکی و بانک مرکزی نخواهد شد، اما قطعا به عنوان بخشی از ذخیره ارزش و پشتوانه خیلی از کشورها قرار خواهد گرفت، همان طور که ورود موسسات دنیا در این چند وقت اخیر به این حوزه نشان داده که این پیش بینی به حقیقت می پیوندد.

آیا تشدید خروج سرمایه از کشور از طریق ارز دیجیتال امکان پذیر است؟

این سوالی است که گاها بدون منطق جواب داده می شود. اما واقعیت این است که بدون دارایی های دیجیتال و رمز ارزها هر لحظه هر فردی که می خواست دارایی های خود را از کشور خارج کند با هیچ محدودیتی مواجه نمی شد. کما این که روش های سنتی و استفاده از سیستم های پولی و بانکی و صرافی های سنتی و استفاده از دلار معمولا مکانیزم  شدنی تر و آسان تری دارند و کارمزد و هزینه کمتری هم دارند و همچنین دچار نوسان قیمت هم نمی شوند. در نتیجه این حوزه صرفا یک حوزه سرمایه گذاری جدید است و همان گونه که مردم در طلا سرمایه گذاری می کنند در این حوزه هم سرمایه گذاری خواهند کرد؛ کما این که تا اینجا هم شاهد سرمایه گذاری زیادی بودیم. لذا بررسی و اتصال موضوع خروج ارز از این حوزه کار درستی نیست. این حوزه خروج ارز را تسهیل هم نخواهد کرد. این حوزه به عنوان یک حوزه سرمایه گذاری، طبیعی است که بخشی از ثروت جهان را به خود اختصاص دهد، همان گونه که طلا به وجود آمد و این کار را کرد و امروز حدود 8% کل ارزش ثروت جهان در طلا است و پیش بینی می شود که این اتفاق برای دارایی های دیجیتال هم رخ دهد که در حال حاضر کل بازار ارز دیجیتال، حدود یک و نیم درصد کل ثروت جهان را تشکیل داده است.

مهم ترین قربانی فضای انفعال در حاکمیت، حوزه آموزش است. زمانی که قانونگذاری درست و دقیقی برای این حوزه انجام نشده، تشخیص درست از نادرست برای مردم سخت می شود و همین طور توسعه برای کسب و کارها بی معنی می شود، زیرا آینده پیش روی آن ها مبهم است.

این پول نوآورانه‌، بازار پرنوسانی هم‌ دارد و بیشتر تبدیل به فرصتی برای کسب سود معامله گران و سفته بازان‌ شده‌، این را بپذیریم؟

دارایی های دیجیتال فرصتی برای سفته بازی نشده اند، داستان این است که این ها شکلی از دارایی هستند که مثل همه دارایی های دیگری که تابع عرضه و تقاضا هستند، دچار نوسانات قیمت می شوند؛ همان طور که طلا، نفت و غیره هم تابع عرضه و تقاضا است و نوسان قیمت را در این حوزه ها شاهد هستیم. در دوسال گذشته شاهد رشد بیش از 50درصدی در قیمت نفت بودیم و رشد اخیر قیمت نفت که از کف قیمتی خود توانست بیش از صددرصد رشد کند؛ بنابراین این گونه نیست که انتظار نداشته باشیم این حوزه نوسان قیمت نداشته باشد. مثل همه بازار خرید و فروش تمام دارایی ها، مردم سعی می کنند از تمام نوسان آن حفظ ارزش دارایی و پول های بدون پشتوانه کشور خود را انجام دهند، در این حوزه هم ما شاهد این موضوع هستیم.

ایران می خواهد رمز ارز ملی مبتنی بر ریال داشته باشد این مساله را چطور ارزیابی می کنید؟

همان طور که از گذشته تا به امروز شاهد وجود واحد کشورمان در قالب ریال به صورت سکه و اسکناس بودیم و بعد از آن بانکداری الکترونیک به وجود آمد و کارت های عابربانک را شاهد بودیم که امروز هم شکل چهارم از ریال را می خواهیم شاهد باشیم که به صورت ریال در بستر تکنولوژی بلاکچین است. لذا انتظار رشد و نوسان قیمت را نباید داشته باشیم، انتظار کمک خاصی به اقتصاد کشور هم نباید داشته باشیم و صرفا شکل جدیدی از ریال است. اما ویژگی هایی دارد که می تواند به توسعه کسب و کار کمک کند. جریان، جابجایی و ذخیره  این پول تفاوت هایی دارد. زمانی که با بانکداری الکترونیک پولی از طریق حواله ساتنا جابجا می شود باید حتما در یک اتاق تسویه پایاپای انجام می شد. وقتی از ریال رمزگذاری شده پول ریال استفاده می کنیم این قابلیت را دارد که تسویه به صورت آنی در قالب خود آن رمزارز منتقل شود که نوع تسویه، یکی از مهم ترین تغییرات است. توسعه کیف پول های رمزارزی بر مبنای همین رمز ارز ریال، یکی دیگر از فوایدی است که می تواند به استارت آپ ها کمک کند و دیگر دغدغه و دردسرهای تسویه در سیستم های پرداخت که 24 تا 48 ساعته است را می توانیم شاهد نباشیم. از طرفی رمز پول ریال تابع تمام قوانین سیاست های پولی و مالی حاکم بر کشور در دولت و بانک مرکزی کماکان مثل ریال خواهد بود.

بیت کوین برای نابودی سیستم بانکی یا سیستم دولت ها به وجود نیامده است، بلکه آمده تا یک نوعِ امن تری، از دارایی و محل ذخیره ارزش برای مردم شود و دخالت دولت و حاکمیت را هم برخود برنمی تابد.

در کشورهای در حال توسعه و به ‌خصوص ایران، چه کمکی از رمزارزها برای بهبود شرایط اقتصادی برمی‌آید و نحوه مواجهه ما با تاثیرات منفی آن چگونه باید اتفاق بیفتد تا از مواهب و فرصت ‌های آن بی‌ بهره نشویم؟

در مرحله اول باید وجود این دارایی ها پذیرفته شود و بپذیریم که رویکرد تنظیم گری کشور برای این حوزه رویکرد صفر و صدی و رویکرد دستوری نخواهد بود، چراکه تمام فرصت ها سوخته خواهد شد. در نتیجه باید با رویکرد مدیریت ریسک این حوزه با این بخش مواجه شویم و با کم کردن ریسک های متفاوت این حوزه که کم هم نیستند از مزایای آن برای جذب سرمایه های تامین مالی شرکت های داخلی و افزایش ثروت و سرانه کشور در زمینه آن ها بهره ببریم.

نظرتان در خصوص مباحث شرعی رمزارزها چگونه است؟

از رویکرد حقوقی، مال چیزی است که ارزش داد وستد دارد و در برابرآن پول یا مال دیگر داده می شود و از نظر اقتصادی ارزش مبادله را داشته باشد معیار این ارزش نوعی است و در اختیار عرف است یعنی هر چیزی که در بازار معادل مبلغی پول است از رویکرد حقوق مال محسوب می شود. البته نظریات متفاوتی هم وجود دارد. بنابر تعریف حقوقی و فقهی در مال بودن رمز ارزش ها تردیدی نیست زیرا رمز ارزش ها از نظر اقتصادی ارزش مبادله دارند و عرف داخلی و بین المللی آن چنان رغبت و تمایلی به رمزارزها از خود نشان داده است که امروز ارزش بازار جهانی آن بالغ بر 2530 میلیارد دلار است. همچنین مردم برای خرید رمز ارزش ها مالی پرداخت می کنند که ممکن است شامل ریال ارز و یا رمزارز دیگری باشد. تملک رمزارزش ها نیاز به فعالیت انسانی دارد که در استخراج و یاتبادل تجاری متجلی می شود.

در آینده تاثیر اقتصاد دیجیتال و تکنولوژی های مربوطه به آن ها در رشد اقتصادی کشورها بسیار بالا خواهد بود و امیدواریم که دولت هم متوجه این نکته باشد که اقتصاد بدون مرز می تواند کشورها را از شرایط برخی زورگویی های اقتصادی رها کند و آینده خیلی بهتری را برای ما رقم بزند

توصیه شما به مردم در حوزه رمز ارزها چیست؟

مردم بدون دانش و آگاهی کافی هرگز وارد این حوزه نشوند. هیچ وقت عمق یک رودخانه را با دوپا اندازه نگیرند. وعده های متنوع خیلی از افراد و به کسانی که در حال حاضر ادعای فروش هایی برای ثروتمند شدن را دارند، اصلا توجه نکنند. مردم باید دانه به دانه ماهیت رمز ارزها را بشناسند و بدانند که بلاکچین و خیلی از مفاهیم دیگر که صرفا یک مفهوم هستند نه یک موضوع خاص که قابل خریداری باشند و این مفهوم شکل و موجودیتی از دنیای امروز می تواند در آن باشد و قرار نیست همه این ها مثل هم رفتار کنند و باید خیلی به این نکته توجه کنند.

نظرتان در باره  آینده رمز ارزها چیست؟

آینده اقتصاد دیجیتال و مفهوم بلاکچین بسیار حائز اهمیت است  و در آینده تاثیر اقتصاد دیجیتال و تکنولوژی های مربوطه به آن ها در رشد اقتصادی کشورها بسیار بالا خواهد بود و امیدواریم که دولت هم متوجه این نکته باشد که اقتصاد بدون مرز می تواند کشورها را از شرایط برخی زورگویی های اقتصادی رها کند و آینده خیلی بهتری را برای ما رقم بزند.