هشدار نسبت به بروز «گسست نسلی» و «هویت ناپایدار » در دانش آموزان در دوران کرونا و آموزش مجازی

 دکتر محمد حاتمی با اشاره به توقف رشد و تحول جسمانی، شناختی، عاطفی، رفتاری و... دانش آموزان طی دو سال محدودیت‌های حاصل از پاندمی کووید ۱۹، درباره راهکارهای مقابله با عوارض روانی کرونا خطاب به معلمین و والدین دانش آموزان گفت: طی دو سال وقفه حضور دانش آموزان در مدرسه ها، تمام سوالات دانش آموزان مطرح و به آنها پاسخ داده نشد . لازم است معلمین در ارتباط مجازی خود با دانش آموزان، انگیزه پرسش‌گری را ایجاد کنند. ممکن است طی این دو سال دانش آموزان خودشان سوالی نپرسیده باشند و این ما هستیم که باید در بچه‌ها انگیزه پرسش‌گری ایجاد کنیم زیرا اگر به این سوالات پاسخ داده نشود ممکن است دانش آموزان با تاخیر در هویت و یا هویت ناپایدار مواجه شوند.

وی در ادامه با اشاره به اینکه دوران نوجوانی زمان شکل گیری هویت افراد است و اگر عوامل تاثیر گذار برای شکل گیری هویت وجود نداشته باشند ممکن است نوجوان با "تاخیر هویت" یا "هویت ناپایدار" مواجه شود، افزود: با توجه به اینکه طی دو سال قرنطینه اخیر، دانش آموزان با محدودیت‌هایی مواجه بودند و حضور در مدرسه را تجربه نکردند، این احتمال وجود دارد که نوجوانان دچار تاخیر در هویت و یا هویت ناپایدار شده باشند.

به گفته حاتمی، "هویت" رابطه مستقیمی با پاسخ به سوالات نوجوان درباره خود و جهان هستی دارد و اگر نوجوان پاسخ خوبی برای این سوالات دریافت نکند دچار خلاء ذهنی شده و این خلاء ذهنی می‌تواند به ایجاد هویت ناپایدار در او بیانجامد.

 رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور از والدین خواست: اگر در فرزند خود علائم جسمانی نظیر مشکلات خواب، انزوا طلبی، مشکل در ارتباط با دیگران، رفتارهای اجتنابی، مشکلات اشتها و یا سوء برداشت‌های فکری و شناختی مشاهده کردند حتما مساله را جدی گرفته و از  روانشناسان کمک گیرند.

حاتمی در عین حال به این نکته نیز تاکید کرد که اگر این نشانه‌ها زودگذر باشند از نظر روانشناسان مساله پیش آمده جدی نیست؛ اما در صورت تداوم این نشانه‌ها به طوری که در عملکرد روزانه نوجوان اختلالی ایجاد شود، مساله جدی است و باید ارزیابی شود.

این استاد دانشگاه که در برنامه ای تلویزیونی سخن می گفت در ادامه به تاثیر شایعات موجود در فضای مجازی و بمباران اطلاعاتی بر هویت نوجوانان نیز اشاره کرد و توضیح داد: خانواده ها و معلمین باید این امر را مدیریت کنند چراکه این شایعات بر رشد روانی، اجتماعی، شناختی و... نوجوانان بسیار اثر گذار است. کودک و نوجوان این شایعات را جدی گرفته و واقعی می‌پندارد و از این رو این شایعات می‌توانند بر روی ذهن و رفتار آنها تاثیر بگذارند. باید به دانش آموزان یاد داد فضای مجازی هم محل تهدید و هم محل فرصت است و باید از این فضا به درستی استفاده کرد. این امر باید توسط خانواده‌ها نظارت و آموزش داده شود. دامنه پذیرش نوجوانان از گروه های مرجع بسیار بالا است و اگر این مسائل توسط گروه های مرجع نظیر والدین و معلمین آموزش داده شود حتما پذیرفته می شود.

وی با بیان اینکه شایعاتی که در فضای مجازی ایجاد می‌شود بسیار تخریب کننده است و باید فکر جدی برای این امر درسطح ملی و خانوادگی شود، اظهار کرد: این شایعات می‌توانند گسست نسلی ایجاد کنند و ما نسبت به این امر نگران هستیم چراکه  نسل آینده کشور در دست نوجوانان است. اگرچه همکاران ما در وزارت آموزش و پرورش در این راستا بسیار زحمت می‌کشند اما باید فعالیت‌ها برای تبیین نحوه استفاده صحیح از فضای مجازی گسترده‌تر شده و توسط برنامه "شاد" نحوه استفاده از فضای مجازی برای دانش آموزان تبیین شود.

حاتمی در بخش دیگر سخنان خود درباره انگیزه دانش آموزان برای حضور در مدرسه با توجه به شرایط پاندمی کووید ۱۹، تصریح کرد: ارزیابی های ما در سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور نشان می دهد که متاسفانه وحشت حاصل از کرونا منجر به ایجاد ترس در برخی دانش آموزان شده و این ترس بر روی انگیزه بچه ها برای حضور در مدسه اثر منفی گذاشته است.

وی ادامه داد: در این راستا ما از همان ابتدای همه گیری به آموزش و پرورش پیشنهاد دادیم که در ایامی که با پیک کرونا مواجه نیستیم شرایط حضور محدود تعدادی از دانش آموزان در مدرسه برای ارتباط و تعامل با معلمان و در عین حال با حفظ کامل پروتکل های بهداشتی و سلامت روان را فراهم کنند. درواقع با توجه به شرایط حال حاضر باید برای دانش آموزان انگیزه حضور در مدرسه را ایجاد کنیم که مهم ترین عامل ایجاد این انگیزه، ایجاد آرامش درون خانه است.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور تاکید کرد که والدین باید تلاش کنند حداکثر آرامش را برای فرزندان خود ایجاد کنند. والدین می توانند با درک دانش آموزان فضای همدلی میان خود و فرزندان ایجاد کرده که این ارتباط بین پدر و مادر و فرزندان می‌تواند با انجام فعالیتهای مشترک در درون خانواده شکل گیرد. حتی اعضا خانواده در شرایط فعلی می‌توانند در فضاهای باز با هم فعالیت و بازی هایی داشته باشند.

وی معتقد است که اگر آرامش را درون خانواده ایجاد کنیم انگیزه حضور در مدرسه نیز برای بچه ها ایجاد شده و در عین حال اثر پذیری فرزندان از نظرات والدین نیز بیشتر می شود. اگر جو موجود در خانواده متشنج باشد، میل و انگیزه دانش آموزان نیز برای حضور در مدرسه کمتر می شود.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور همچنین در پایان سخنان خود خطاب به والدین و معلمین این را هم گفت که در شرایط فعلی باید نسبت به دانش آموزان احساس مسئولیت بیشتر داشته و به این نکته توجه کنند که اگر فضای آرامی درون خانواده ایجاد نشود و حضور در مدرسه برای دانش آموزان لذت بخش نباشد، آموزش به دانش آموزان اثر بخش نخواهد بود.