در روزهایی که ما درگیر فضای انتخاباتی هستیم و خبرهای ریز و درشت داخلی و خارجی بر ما باریدن داشته است، یک خبر از نگاه‌مان مغفول ماند. خبری که برای اصحاب علوم اجتماعی و سیاسی در ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است: رونالد اینگلهارت، استاد برجسته آمریکایی در دانشگاه میشیگان و بنیان‌گذار پیمایش ارزش‌های جهانی، در هشتم می 2021 مصادف با 18 اردیبهشت 1400 (حدود 10 روز پیش) پس از یک دوره بیماری طولانی درگذشت.
نتایج آخرین موج پیمایش اینگهارت در ایران (2017)، نشان می‌دهد که ایرانیان از رفتارهای انقلابی دوری گزیده‌اند و برای سروساماندادن به وضعیت کشور، این راه را نمی‌پذیرند
حسین نوری‌نیا در شرق نوشت: اینگلهارت در سال 1934 در میلواکی از ایالت ویسکانسین آمریکا به دنیا آمد. کارشناسی خود را در دانشگاه نورث وسترن و کارشناسی ارشد و دکترای خود را در دانشگاه شیکاگو به اتمام رساند.
او از 1966 (1344 شمسی) تا پیش از مرگ خود در دانشگاه میشیگان به تدریس علوم سیاسی مشغول بود؛ اما آنچه موجب شهرت او شد، پیمایش‌های جهانی او بود.
اینگلهارت استاد برجسته پژوهش در مؤسسه تحقیقات اجتماعی آمریکا بود و با آکادمی علوم و هنرهای آمریکایی و آکادمی علوم سیاسی و اجتماعی آمریکا همکاری می‌کرد. علاوه بر اینکه او مؤسسه پژوهشی اینگلهارت را برای تحقیقات اجتماعی تطبیقی در مدرسه عالی اقتصاد سن‌پترزبورگ روسیه راه‌اندازی کرد. او در دوره زندگی علمی خود از دانشگاه‌های سوئد، بلژیک و آلمان مدرک دکترای افتخاری دریافت کرده بود.
اینگلهارت در سال 2011 جایزه یوهان اسکایت را در علوم سیاسی از آن خود کرد. در زندگی علمی و حرفه‌ای خود بیش از 400 مقاله و 14 کتاب نوشت که بسیاری از آنها به زبان‌های مختلف دنیا ترجمه شد و او را به یکی از پر‌استنادترین دانشمندان علوم سیاسی جهان تبدیل کرد که در رشته‌های گوناگون از جمله علوم سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و روان‌شناسی مورد استفاده قرار گرفته است.
نخستین کتابی که از او در ایران ترجمه شد، «تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی» بود که بارها تجدید چاپ شد.
همچنین، کتاب‌های «نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی»، «مراحل و عوامل و موانع رشد سیاسی»، «مقدس و عرفی؛ دین و سیاست در جهان: کندوکاوی در جوامع مذهبی و غیرمذهبی جهان»، «جهانی‌شدن و تنوع فرهنگی»، «توسعه انسانی، نظریه‌ای درباره تغییر اجتماعی» و «تکامل فرهنگی، تغییر ارزش‌ها و استحاله جهان» به چاپ رسیده است.
دیدگاه‌های او از چنان اهمیتی برخوردار هستند که بارها توسط پژوهشگران و استادان و دانشجویان علوم سیاسی و اجتماعی ایران مورد استناد قرار گرفته و مبنای ارزیابی و اندازه‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی جامعه ایران در رساله‌های علمی شده است. ما با اینگلهارت با پیمایش‌های جهانی‌اش و کتاب تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی آشنا شدیم.
او با ایجاد یک شبکه جهانی از پژوهشگران علوم اجتماعی در سراسر جهان، پیمایش ارزش‌های جهانی را از سال 1981 آغاز کرد که تاکنون در هفت موج و در صد کشور دنیا اجرا شده است. آخرین موج این پیمایش را در 2020 به پایان رساند.
ایران یکی از کشورهای هدف او بود که در سه موج این پیمایش‌ها شرکت کرد؛ موج چهارم (1991-2004)، موج پنجم (2005-2009) و موج هفتم (2017-2020). موج ششم مربوط به دوره احمدی‌نژاد می‌شود که در ایران اجازه نیافت.
از‌این‌رو، به مدد این دانشمند برجسته ما اکنون دارای اطلاعات پایه‌ای از وضعیت اجتماعی ایران هستیم که از یک سو امکان مقایسه آن را با سایر کشورهای جهان فراهم کرده است و از سوی دیگر امکان بررسی روند تغییرات و تحولات فرهنگی و اجتماعی را در ایران به دست می‌دهد.
یکی از پرسش‌های مهم در آخرین موج پیمایش او در ایران، نشان می‌دهد که ایرانیان از رفتارهای انقلابی دوری گزیده‌اند و برای سروساماندادن به وضعیت کشور، این راه را نمی‌پذیرند.
در این پیمایش سه شیوه در مواجهه با وضعیت جامعه مطرح شده است که یافته‌های آن به شرح زیر است:
- الف- بهترین راه برای سروساماندادن به جامعه ما ایجاد تغییر اساسی به وسیله یک انقلاب است (8.2 درصد)
- ب- جامعه ما باید به‌تدریج به وسیله انجام اصلاحات بهتر شود (40.4 درصد)
- ج- جامعه کنونی ما باید در مقابل همه نیروهایی که قصد لطمه‌زدن به نظام را دارند، با جدیت ایستادگی کند (49.8 درصد)
این یافته به‌خوبی نشان می‌دهد که ایرانیان، به‌هیچ‌روی با رفتار انقلابی برای تغییرات اساسی در جامعه موافق نیستند؛ اما این را هم باید اشاره کرد که گویه سوم لزوما به معنای رفتار محافظه‌کارانه نیست.
حداقل در نگاه ایرانیان، بسیاری از آنهایی که خواهان اصلاحات برای تغییرات تدریجی هستند، ایستادگی در مقابل نیروهای برانداز نیز واجد اهمیت است.
برای همین جمله سوم که به‌نوعی ضرورت حفظ ثبات برای رسیدن به موقعیت اصلاحات هست، فراوانی بیشتری را به خود اختصاص داده است.
شما به چه حقی از جانب ملته ایران حرف میزنید؟