به جای همه بلبلان بخوان. به جای غازهای وحشی پرواز کن. به جای درناها برقص. هزاران مایل حادثه را از فراسوی جهان بال بزن. از گرمای آن سوی جهان کوچ کن و به زمستان این سوی جهان فرود آی. با پرندگان مهاجر هم پرواز و هم آواز شو. این شعار امسال روز جهانی پرندگان مهاجر است؛ بخوان، پرواز کن، اوج بگیر، مثل یک پرنده.»
سال ۲۰۰۶ بود که نهادهای حفاظتی جهان به این نتیجه رسیدند که حفاظت از پرندگان مهاجر نیازمند یک اطلاع رسانی عمومی است. چون هیچ کشوری نمی تواند از پرندگانی که از آسمان بسیاری از کشورها عبور می کنند و میهمان برکه ها، تالاب ها و نیزارهای کشورهای دیگر می شوند، محافظت کند. با حمایت کنوانسیون حفاظت از گونه های مهاجر وحشی و همچنین تفاهمنامه حفاظت از کریدور مهاجرتی اوراسیا_ آفریقا، روز ۲۰اردیبهشت به روز جهانی پرندگان مهاجر اختصاص یافت. گرامیداشت این روز از اروپا شروع شد و بعد به آسیا رسید.
در نهایت امریکا نیز به این تفاهمنامه پیوست تا یک روز جهانی برای پرندگان مهاجر در تقویم ثبت شود. تفاوت فصول در نیمکره شمالی و جنوبی نیز باعث شد تا روز دومی هم برای این مناسبت در نظر گرفته شد؛ ۱۹ مهر.روز جهانی پرندگان امسال در ایران مصادف است با دلنگرانی فعالان محیط زیست برای جوجه فلامینگوهای تالاب بختگان. ایران معبر مهمی برای شمار قابل توجهی از پرندگان مهاجر است.
اگر صید صیادهای شادگان نشوند، به دام دامگاه های فریدونکنار نیفتند! بخت یار تالاب بختگان باشد، پریشان تالاب پریشان نشوند، چند بالی در آسمان ایران می زنند و می روند. همین آمارهای جهانی می گوید بیشتر از ۱۹۲ گونه با خطر انقراض دست و پنجه نرم می کنند.
پرندگان مهاجر ایران بیشتر میهمان پاییز و زمستان ایرانند. مقصد بیشتر آنها هم تالاب ها و آبگیرهای سرزمین های شمالی است. قوها، غازها، اردک ها، آبچلیک ها و کاکایی ها در صدر پرندگانی هستند که برای زمستان گذرانی به ایران کوچ می کنند. بسیاری پرندگان را سفیران طبیعت می دانند. آنها آدم ها را در دو سوی جهان بهم متصل می کنند. مرز ها را می شکنند و تالاب به تالاب چرخه طبیعت را به بشر یادآوری می کنند. آنها را سفیران سلامت روح و روان انسان می دانند.
آوازشان در همین روزهای کرونایی گریزگاه آدم های حبس شده در شهرهای سنگی و سیمانی است.«اسماعیل کهرم» کارشناس نام آشنای محیط زیست کشور حرف هایش را با یک ضرب المثل انگلیسی شروع می کند و در تایید شعار امسال می گوید: «انگلیسی ها می گویند، خوشحال مثل چکاوک.» کهرم از شعار امسال روز پرندگان همچون یک شعار قشنگ که می خواهد نشاط، پایندگی، زندگی و شادی را به انسان یادآور شود، یاد می کند. به گفته کهرم، پرندگان نماد جنبش و حرکتند. او می گوید: «پرستوی دریایی بهشتی ۲۷ هزار کیلومتر مهاجرت می کند. بنابراین هیچ پدیده ای غیر از مهاجرت، حرکت و جنبش را به یاد نمی آورد.» بر اساس آمارهای کهرم سالانه نزدیک به ۵ میلیون پرنده مهاجر به ایران کوچ می کنند اما پرواز یک میلیون آنها در فریدونکنار برای همیشه خط می خورد. او قتل عام پرندگان مهاجر در فریدونکنار یا تشنگی فلامینگوها در بختگان را از ضعف محیط زیست می داند و می گوید: «سه سال پیش با مسئولان محیط زیست، فرماندار فریدونکنار و پلیس برای جمع آوری تورهای هوایی به سمت تالاب فریدونکنار رفتیم اما وسط راه استاندار به فرماندار زنگ زد که برگردید. نزدیک به ۲۰ ماشین بودیم. استاندار معتقد بود شکار پرندگان معیشت مردم است.» کهرم می گوید: «طبق قانون تور هوایی ممنوع است مثل فروش مواد مخدر. آیا اگر کسی در چهارراه هروئین بفروشد به بهانه معیشت نباید با آن برخورد کرد؟»کهرم می گوید: «در همین فریدونکنار پدر به صورت غیرقانونی تور می اندازد و پرنده شکار می کند پسرش هم محیطبان همین منطقه است. در بابل شکارچی ها پیش چشم محیطبان ها در حال تعمیر تور هوایی هستند. محیطبان لباس فرم دارد اما برای شکارچی اصلا مهم نیست.» کهرم علت این قانون شکنی ها را ضعف محیط زیست می داند.
در همسایگی مهاجران
ایمان ابراهیمی، کارشناس حیات وحش شعار امسال روز جهانی پرندگان را متفاوت با سال های گذشته می داند.
پرندگان مهاجر هم اکنون به کمک ما نیازمندند، پرندگان مهاجر و تغییرات آب و هوایی، پرندگان مهاجر- پیام آوران تنوع زیستی، پرندگان مهاجر و موانع مهاجرت، پرندگان مهاجر در معرض خطر انقراض را نجات دهیم، تغییرات در کاربری اراضی از دید یک پرنده، پرندگان مهاجر و مردم، با یکدیگر در طول زمان، شبکه سازی برای پرندگان مهاجر و... از جمله شعارهای روز جهانی پرندگان در سال های گذشته بود. ابراهیمی شعار امسال را مطابق با نگاه جدید حفاظت بین المللی پرندگان می داند و می گوید: «در برنامه های حفاظت جدید تاکید می شود که انسان ها باید یاد بگیرند با پرندگان همسایگی کنند و از آنها درک متقابل داشته باشند.» او می گوید: «در سال های گذشته تاکید می شد زیستگاه پرندگان باید خالی از انسان باشد اما الان می گویند انسان ها باید یاد بگیرند با پرنده ها همسایه باشند.»
او اعتراض به وضعیت فلامینگو های بختگان و شکار پرندگان در تالاب بین المللی شادگان را نتیجه رشد افکارعمومی می داند و می گوید: «شکار همیشه در تالاب شادگان بوده اما الان این فهم به وجود آمده است که شکار بد است. بنابراین درباره آن اطلاع رسانی می شود.» او می گوید: اسناد نشان می دهد در سال ۵۷ فلامینگو های زیادی بر اثر بی آبی در قم و اراک تلف شده اند اما حتی یک خبر هم درباره آنها در مطبوعات آن زمان منتشر نمی شود.» او اطلاع رسانی را نشانه نزدیک شدن افکارعمومی به طبیعت می داند. هر چند تنها آمار قتل عام یک میلیونی پرندگان در فریدونکنار نشان می دهد تا هم آواز شدن و هم پرواز شدن با پرندگان مهاجر در ایران راه زیادی مانده . راهی که با شکستن تفنگ ها و سوزاندن قفس ها از کردستان شروع شده است. در آذربایجان و کردستان لک لک ها مدت ها است همسایه شهری ها و روستایی ها شده اند و بالای سر آنها جا دارند.
دیدگاه تان را بنویسید