آیا شاه سعودی در حال انتقام جویی از آمریکا است؟

کیت جانسون نویسنده ارشد سیاست خارجی  در فارن پالسی

در گزارشی تحلیلی با عنوان «آیا ایالات متحده آمریکا نیز در جنگ قیمت نفت مقصر است؟» به دوئل نفتی سعودی و روسیه در اوپک پرداخته و مقصر اصلی وضعیت نفت در جهان را از چشم رئیس جمهور ایالات متحده می بینید، این نویسنده معتقد است که تصمیمات ترامپ با اجرای سیاست «تولید بیشتر، رشد اقتصادی الاتر» و همچنین تصمیم قانونگذاران در اجرای سیاست «نوپک» وضعیت نفت در جهان را به این روز انداخته است، در ادامه مشروح این تحلیل را می خوانیم:

 بعد از اغاز جنگ بر سر قیمت نفت از سوی عربستان سعودی، برخی از قانون گذاران ایالات متحده موضعی بسیار خصمانه گرفته و ریاض را متهم به "جنگ اقتصادی" علیه ایالات متحده نمودند و تهدید کردند که ازطریق تحریم های اقتصادی و متوقف کردن کمک ایالات متحده از عربستان انتقام خواهند گرفت.

مشکل این است که  ایالات متحده به اندازه هر کشور تولید کننده دیگری مسئول افت قیمت نفت است. در سالهای اخیر هیچ کشوری مانند ایالات متحده این حجم از نفت را به بازارجهانی تزریق نکرده است وعلیرغم افت شدید قیمت نفت خام تولید کنندگان ایالات متحده هنوز درحال افزایش تولید هستند. این مساله برای مسکو و ریاض جایی برای تردید در تولید نمی گذارد چرا که با کاهش تولید به اقتصاد خود ضربه می زنند، و این روند صعودی تولید نفت بحران قیمت را روز به روز وخیم تر می کند.       

با این وجود، نیمی از سناتورهای برجسته جمهوری خواه در هفته گذشته در نامه ای خطاب به مایک پمپئو ابراز تاسف نمودند که بخش انرژی آمریکا " اکنون توسط کشورهایی که گمان می رفت متحد امریکا می باشند، مورد تهدید مستقم قرار گرفته است".

نبرد نفتی میان عربستان سعودی و ایالات متحده زمانی شدت گرفت که درخواست مایک پمپئو از عربستان مبنی بر قطع تولید نفت خام با شکست مواجه شد و این خود باعث تسریع سقوط قیمت نفت خام گردیده و مشکلات پنهان در اجرای سیاست "تولید بیشتر، رشد اقتصادی بالاتر" امریکا را توسط تولیدات غول نفتی ای چون ریاض نمایان کرد.

چنین شد که انها تصمیم گرفتند تا شیرهای نفت را بازبگذارند و قیمت نفت را به شدت پایین اورند، عربستان سعودی تماس های واشنگتن و جاهای دیگر را برای  تجدید نظر در استراتژی خود بی پاسخ گذاشت و این دقیقاً همان کاری  است که ریاض در یک دوره مشابه در دهه 1980 انجام داد و با تولیدات بیش از حد قیمت نفت خام را به شدت کاهش داد. روسیه که از دیگر تولید کنندگان بزرگ نفت خام است، اخیراً  برای احیای نوعی توافق در امر تولید ابراز تمایل کرده به شرط آنکه همه، از جمله ایالات متحده آمریکا، به این موضوع به عنوان درد مشترک نگاه کنند.

در هفته گذشته پومپئوازعربستان خواست که از تولید همه جانبه خود دست بکشد و با فداکاری، تعادل را به بازار جهانی نفت برگردانده و به تولید کنندگان امریکایی راه تنفس بدهد. وزارت امور خارجه تماس تلفنی بین پمپئو و ولیعهد سعودی محمد بن سلمان را چنین قرائت کرد : عربستان سعودی این توانایی را دارد که در این فرصت استثنایی که جهان با مشکلات سخت اقتصادی دست به گریبان است، تمام قد بایستد و نیاز جهان به انرژی را  به طورکامل تامین کند.

اما رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ نسبت به جنگ بر سر قیمت نفت، موضعی بلاتکلیف گرفته است  و در حالیکه  ،متعهد شده است که قیمت بنزین را برای مصرف کنندگان کاهش دهد، ازخسارتهای وارده بر اقتصاد روسیه به واسطه جنگ نفت خرسند است. در حالی که پمپئو و دیگر دیپلمات ها و قانونگذاران آمریکایی برای کاهش بحران به عربستان سعودی فشارمی اورند، ترامپ اهرم خود را پشت این تلاش قرار نداده است.

متیو رید، معاون رئیس جمهور در گزارش های خارجی و مشاور انرژی در اینباره می گوید: من اعتقاد دارم  که کاخ سفید تنها با مجاب کردن تولید کنندگان دولتی و شرکت های امریکایی به کاهش تولید، می تواند توجه عربستان را جلب کرده و انها را همسو کند".

رگولاتورهای ایالتی در تگزاس از پنجاه سال گذشته تاکنون با کنترل دولت مبنی بر میزان تولید نفت و بازگشت به بازار نفت دولتی بازی کرده اند ، تا از این طریق راهی برای محدود کردن بازده و تعیین کف قیمت ها پیدا کنند در این مسیر حتی  تولیدکنندگان شخصی نیز به افزایش تولید کمک کرده اند. اما در این صنعت، میان تنظیم کننده ها و تولید کنندگان هیچ اجماعی در مورد چگونگی کاهش تولید نفت در ایالات متحده وجود ندارد.

رید گفت: "تگزاس دو راه بیشتر ندارد." "سوال این است که آیا  می خواهند گزینه ی اجبار را انتخاب کنند  یا  گزینه ای هماهنگ و راهبردی را برمی گزینند که ممکن است بابی برای راه حل دیپلماتیک با سایر کشورها نیز باشد"؟

حتی اگر آنطور که بسیاری از پیش بینی کنندگان انتظار دارند، میزان تولید شل در ایالات متحده به اندازه 1 میلیون بشکه در روز کاهش یابد هم  احتمالاً تا نیمه دوم سال این کشور کاهش تولید نخواهد داشت چرا که در حال حاضر حدود 13 میلیون بشکه در روز پمپ می شود.

دیوید گلدوین، رئیس شرکت گلدوین ومشاور استراتژیک جهانی انرژی گفت: "شل باید کاپیتالاسیون شود." "تا زمانی که این اتفاق نیفتد، هیچ  تولید کننده ای، هیچ انگیزه ای برای کاهش تولید نخواهد داشت، و این تنها راهی است که  شل ایالات متحده را به بازار جهانی باز می گرداند.

اگر فشار برای قطع تولید نفت بسیار زیاد است، به این دلیل می باشد که مشکلی حتی بزرگتر از مصرف انبوه نفت به وجود آمده است و آن همه گیری جهانی کرونا ویروس بوده که تقاضای جهانی برای نفت را به کلی نابود کرده است و کل اقتصاد اروپا و ایالات متحده را به خاموشی کشانده. آژانس بین المللی انرژی روز جمعه اعلام کرد که تقاضای نفت می تواند به 20 میلیون بشکه در روز کاهش یابد - یعنی کاهش 20 درصدی- که این می تواند بزرگترین انقباض بازار نفت در تاریخ باشد.

باب مک نالی، رئیس گروه انرژی رپیدان انرژی می گوید: سقوط تقاضا در بازار اثر گلوله برفی ای دارد که هر لحظه بزرگتر و خطرناک تر شده و اوضاع را وخیم تر می کند ، در چنین شرایطی تصور هرگونه تصمیمی از طرف تولید کنندگان که منجر به پایین امدن بیشتر قیمت ها گردد دور از ذهن است و این اصلا تصویر خوبی نیست.

ترکیب تولید بیش از حد و عدم تقاضا در بازار ، قیمت نفت را از ابتدای سال تاکنون حدود 66 درصد کاهش داده است و با قیمت های زیر 30 دلار در هر بشکه، بسیاری از تولید کنندگان نفت، از ماسه های تار کانادایی گرفته تا دریل های دریایی آفریقایی و سنگ های شل آمریکا  نمی توانند در این بازار کسب درامد کنند. به گفته وود مکنزی، مشاور صنعت نفت، موج بی سابقه ای از خاموشی چاه های نفت در پیش است.

اگر قیمت های جهانی حدود 35 دلار در هر بشکه را معیار قرار دهند، حدود 4 میلیون بشکه در روز در جهان به عنوان تولید غیر اقتصادی ارزیابی شده و در معرض خطر تعطیلی قرار می گیرند.کارشناسان وود مکنزی اعلام کردند: اگر قیمتها به 25 دلار در هر بشکه کاهش یابد، 10 میلیون بشکه از بازار ناپدید می شود، و حتی اگر تقاضای جهانی نفت هم بازگردد، ممکن است برخی از آن هرگز نتوانند به خط تولید بازگردند.

تولیدکنندگان کوچکتر از تجارت خارج می شوند. سایر میادین بزرگ و غول های نفتی که مجبورند تولید خود را در چنین رکودی متوقف کنند، ممکن است به دلایلی نظیر بالا بودن هزینه های راه اندازی مجدد خط تولید و یا اسیب های وارده به سیستم ها به علت تعطیلی، نتوانند دوباره به وضعیت قبلی خود بازگردند.

فریزر مک کی، معاون رئیس جمهورومقام ارشد در وود مکنزی، در این باره گفت: "با توجه به مشکلات و هزینه های مرتبط با راه اندازی دوباره ی خط تولید رشد یافته، این احتمال وجود دارد که بخشی از این عرصه هرگزبه چرخه تولید بازنگردد".

اینگونه بسیاری از تولید کنندگان دوام نخواهند اورد. نفت خام برنت در روز جمعه حدود 6 درصد کاهش یافت و به زیر کمتر از 25 دلار در هر بشکه رسید.  در گذشته بخش هایی از صنعت نفت سنگین ایالات متحده قادر به کسب درامد ازنازل ترین نوع نفت بودند اما انان نیزاگر قیمتهای به نزدیک 45 دلار در هر بشکه نرسد،از بازار حذف می شوند. روند نزولی قیمت ها، تولیدکنندگان شل در ایالات متحده را به سمت تغییر برنامه های سرمایه گذاری کشانده و بسیاری نیز سعی  در سازماندهی کوه بدهی های خود دارند. این هفته بزرگترین تولید کننده ایالات متحده از  بالاترین درجه سرمایه گذاری به کم ارزش ترین وضعیت نزول کرد.

واشنگتن می تواند با اجرای  سیاست ها ی بالقوه ضرر و زیان این خسارات را تا مدتی محدود تقلیل دهد. دولت ترامپ قصد داشت سوخت های اضافی را به منظور ذخایر استراتژیک خریداری کند اما نتوانست بودجه انرا از کنگره دریافت کند. شرکتهای نفتی می توانند در بسته کمکی  2 تریلیون دلاری، واجد شرایط دریافت برخی وامها و کمکهای مالی باشند.

د ر این میان مسئله ی اصلی که کنگره را نسبت به عربستان و کاخ سفید خشمگین نموده، پیاده سازی استراتژی عربستان و و روسیه است که به قیمت پایین اوردن ارزش نفت در بازار جهانی، به تولیدات مداوم خود اصرار ورزیده و موفق به باز پس گیری سهام های نفتی از رقیب خود یعنی امریکا گردیدند و در این میان شرکت های نفتی امریکایی بیشترین خسارت را متحمل شدند.

قانون گذاران نوشتند: "اگر آشفتگی و سختی ها ادامه یابند، حفظ شرکت های کوچک و متوسط ​​آمریکایی که  قلب انرژی کشور ما را در دست دارند بسیار دشوار خواهد شد. پادشاهی عربستان با سوءاستفاده از شرایط حساس و اشفته کنونی، روابط  دوجانبه خود با ایالات متحده را به خطر انداخته است.

البته در سالهای اخیر موضع کنگره نسبت به عربستان بسیار سخت گیرانه تر از کاخ سفید بوده است. کنگره  بر سر مسائلی نظیر نقش سعودی در جنگ یمن، حملات تروریستی یازده سپتامبر و رقابت اقتصادی ناعادلانه صادرات نفت به واسطه ی رهبری اوپک با عربستان مشکلات اساسی دارد.

نکته جالب اینجاست که در سالهای گذشته، کنگره به دنبال مجازات عربستان سعودی بود به این دلیل که تصمیم گیری ها ی عربستان در مورد میزان تولید نفت منجر به افزایش قیمت نفت شده و به اقتصاد ایالات متحده آسیب رسانده بود. در سال 2018 ،کنگره مجددا قانونی به نام نوپک وضع کرد که به ایالات متحده اختیار اتخاذ هر اقدام ضد انحصاری علیه عربستان و دیگر تولید کنندگان بزرگ نفتی جهان را می داد.اکنون کنگره به دلیل کاملا متناقض با قانون قبلی خود به عربستان حمله می کند و او را متهم به عدم همکاری با دیگر تولید کنندگان بزرگ نفتی جهان می داند.

گلدوین، فرستاده سابق انرژی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: "این بسیار طعنه آمیز است: همان کسانی که قانون نوپک را وضع کردند تا از قوانین اوپک تبعیت نکنند اکنون عربستان را تحت فشار قرار داده اند و می گویند:"  اگر مانند کارتل عمل نکنید و تولیدتان را کاهش ندهید مجازات سختی در انتظارتان خواهد بود".

اگر قیمت نفت خام همچنان سیر نزولی داشته باشد و ایلات متحده نتواند کشور متحد وابسته به تجهیزات نظامی خود را متقاعد به تولید کمتر کنند، ورق برمی گردد و حکمران بودن امریکا در حوزه ی انرژی به افسانه ها می پیوندد.امریکا می تواند تولیدات نفتی داشته باشد اما فقط به میزانی که تولید کنندگان بزرگ به او اجازه دهند .

گلدوین می گوید: "در بازار نفت قدرت در دست کسانی است که ظرفیت لازم برای تولیدات مازاد داشته و قیمت حاشیه بازار را تنظیم می کنند. ایالات متحده هیچ یک از این موارد را ندارد. ما حاکم نیستیم، خواهان کاهش تولید هستیم."