خانه ٢٠٠ ساله دریابیگی که سال پیش در آتش سوخته بود، این‌بار در برف آسیب دید. این تنها زخم برف سنگین به تاریخ گیلان نبود. برف به خانه «سیگارودی» در شهر شلمان، خانه «میررییسیان» در رودسر، ساختمان‌های «صوفی» در املش، بنای سردار مقتدر و دیگر بناها در شهرستان‌های سیاهکل، شفت و رضوانشهر آسیب زد و ترکشش به سازه‌های جانبی موزه میراث روستایی هم خورد. برف راه‌ها را بسته و کارشناسان میراث امکان بررسی آثار تاریخی قرارگرفته در ارتفاعات -مثل قلعه رودخانه- را ندارند. با اینکه آمار خسارت دقیقی که به تاریخ گیلان وارد شد هنوز روشن نیست، اما این‌طور که مسئولان میراثی این استان گفته‌اند، تنها مرمت سقف این بناها به ٢میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
«برف به یک تا سه بنا از ۳۶ سازه موزه میراث روستایی گیلان و ۱۲ بنا در جلگه آسیب زده است. البته تعدادی از فضاهای جانبی و سازه‌های سبک نیز بر اثر بارش شدید برف تخریب شده است.» اینها گفته‌های ولی جهانی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان است. علاوه بر این، بررسی‌های این اداره نشان می‌دهد در منطقه جلگه‌ای گیلان ۱۲ بنای تاریخی در شهرهای لنگرود، رودسر، املش، شفت، رضوانشهر و سیاهکل نیز بر اثر بارش برف شدید دچار آسیب جدی شده‌اند. به گفته جهانی، بعد از بارش برف بیش از دو متر در مناطق کوهپایه و کوهستان هنوز گزارشی از میزان تخریب آثار باستانی در این مناطق به دست اداره میراث فرهنگی نرسیده است. از طرف دیگر، سرنوشت قلعه رودخانه هم روشن نیست. با بارش برف و زلزله چهار و نیم ریشتری روزهای گذشته، امکان بازدید از این قلعه وجود ندارد. همچنین تاکنون از تخریب ابنیه تاریخی در رودبار، آستانه اشرفیه، تالش، صومعه‌سرا، آستارا، ماسال و ماسوله در پی بارش برف گزارشی داده نشده است. این‌طور که معاون میراث فرهنگی گفته است، در این شرایط تنها بررسی وضع بناهای تاریخی در بخش جلگه‌ای استان گیلان ممکن بوده است و مردم منطقه و دهیاری در تلاش هستند تا در یکی، دو روز آینده راه باز و بررسی این بنای سلجوقی هم ممکن شود. او به ایسنا توضیح داده که مسیر قلعه طوری بسته شده که فقط کوهنوردان امکان عبور از آن را دارند. «در حال حاضر فقط مناطق پایین‌دست قلعه باز است، اما پیشنهاد می‌کنیم تا یکی، دو روز آینده گردشگران برای بازدید در این منطقه تردد نکنند.» درحالی که مسئولان استانی برای شرکت در نمایشگاه گردشگری به تهران آمده‌اند، تلاش «شهروند» برای اطلاع از وضع این آثار به جایی نرسید.
از موزه میراث روستایی چه خبر؟
روز پنجشنبه، شهرود امیرانتخابی، مدیرکل میراث فرهنگی گیلان از سرپرست موزه میراث روستایی سراوان نقل کرده بود که بر اثر بارش برف بیش از ۷۰درصد فضاهای جانبی مساکن موزه میراث روستایی شامل سقف طویله‌ها و تلمبارها تخریب شده است. این خبر بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی را نگران کرد، اما چند ساعت بعد، از سوی معاون میراث گیلان تکذیب شد. جهانی در این‌باره به «ایسنا» گفت: «کارشناسی که اطلاعات را داده بود، دچار اشتباه شده بود. فضاهای جانبی در این موزه مانند چپرها، لانه پرندگان و طویله دام‌ها با توجه به تأمین اعتبارها، هر سال مرمت می‌شوند، اما این برف متأسفانه باعث تخریب‌های بیشتر سازه‌های جانبی شد.» صحبت از موزه‌ای است که فکر تأسیس آن، درست پس از زمین‌لرزه خرداد ١٣۶٩ گیلان، که روند تخریب بناهای سنتی را شدت بخشید، شکل گرفت. این مجموعه که با ٣٦ سازه در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده، اولین موزه میراث روستایی کشور است که زندگی صد سال گذشته روستاییان گیلان را در ۹ فاز به نمایش گذاشته است؛ نمونه‌ای کوچک اما واقعی، از نحوه زندگی و فرهنگ سنتی روستاها که قدمت بعضی از خانه‌های آن به حدود ٢٠٠سال می‌رسد. موزه میراث روستایی گیلان تاکنون موفق به کسب چندین جایزه و گواهینامه از سوی نهادهای ملی و بین‌المللی شده است. به گفته معاون میراث فرهنگی، پس از این برف سنگین ۳۳ بنای تاریخی «موزه روستایی گیلان» سالم مانده‌اند و فقط سه بنای تاریخی آسیب جزیی بین ۵ تا ۱۰درصد دیده‌اند. با این همه، بخش اعظم مسیرهای داخل موزه برای بازدید کارکنان بازگشایی شده است. علاوه بر این، اگرچه فضاهای جانبی در این موزه مانند مسیرهای رفت‌وآمد، چپرها، لانه پرندگان و طویله دام‌ها به دلیل داشتن سازه سبک و موقتی خسارت دیده‌اند، اما این سازه به دلیل سبک بودن همیشه قابل احیاست.
عمارت دریابیگی
یک‌بار در آتش و یک‌بار زیر برف
خانه دریابیگی در لنگرود که حالا در فهرست ١٢ خانه آسیب‌دیده از برف جا گرفته، همان خانه ٢٠٠ساله‌ای است که نوزدهم فروردین سال پیش آتش گرفت. آن زمان یاسر شادمان، سرپرست واحد آتش‌نشانی و خدمات ایمنی لنگرود گفت این خانه، که در محله راه پشته این شهر قرار داشت، در آتش‌سوزی به‌طور کامل سوخته است. ۲۲ آتش‌نشان با ۱۱ خودرو اطفای حریق از لنگرود، لاهیجان کومله، چاف و چمخاله، شلمان و رودسر بعد از پنج ساعت تلاش توانستند آتش این خانه را خاموش کنند. در این حادثه این خانه تاریخی و خانه مجاورش سوختند و به یک مطب پزشکی و یک خانه دیگر ۶۰ تا ۷۰درصد خسارت وارد شد. ١٥ روز بعد (دوم اردیبهشت) ایسنا خبر داد که مظنون این حادثه شناسایی، دستگیر و بعد از بررسی‌های زیاد مجرم شناخته شد. ولی جهانی، معاون میراث هم خبر داد که به دنبال این حریق مرمت این بنای تاریخی در دستور کار قرار گرفت. بنای دریابیگی لنگرود سال ۹۰ به شماره ۳۰۶۸۹ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد؛ مجموعه‌ای تاریخی در حاشیه غربی رودخانه لنگرود و در محله راه پشته که روزگاری مقر فرمانده نیروی دریایی بوده است. بعد از آتش‌سوزی، اداره میراث فرهنگی اعلام کرد که برای مرمت و احیای خانه دریابیگی حدود ۳۰۰میلیون تومان اعتبار ملی و استانی نیاز است و چندی بعد از این، ١٠٠میلیون تومان اعتبار به خانه اختصاص داده شد. اکنون پیدا نیست که این بنا بعد از تمام وعده‌ها، سرانجام تا چه حد مرمت شد و بار دیگر چقدر آسیب دید.
عمارت‌های برفگیر و اعتبارات مورد نیاز
عمارت سیگارودی در شهر شلمان یکی دیگر از بناهای ارزشمندی است که در برف سنگین گیلان آسیب دید. این عمارت از دوره قاجار باقی مانده و اکنون تنها در دهه محرم به‌عنوان حسینیه استفاده می‌شود. عمارت سیگارودی با اورسی‌های مشبک و شیشه‌های رنگی‌اش و شیرسرهای خراطی‌شده، در بیست‌وهفتم آبان ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۲۰۲۶۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. حالا مدیران میراثی از خانه سیگارودی به‌عنوان یکی از ١٢ بنای آسیب‌دیده در برف نام برده‌اند.
ساختمان‌های «صوفی» در املش هم برفگیر شده و آسیب دیده‌اند، اما باز هم میزان خسارت معلوم نیست. خانه قاجاری صوفی‌های املش در وسط شهر قرار گرفته و گردشگران آن را با سقف شیروانی، پنجره‌های آبی، آجر قرمز دیوارها و کاشی‌های لعاب‌دارش می‌شناسند.
خانه سردار مقتدر یکی دیگر از بناهای تاریخی آسیب‌دیده است. مدیر کل میراث فرهنگی گیلان با بیان اینکه در رودسر دو مورد تخریب گزارش شده که در داخل بافت ثبتی نبوده است، خبر داده که در شهرستان رضوانشهر بنای سردار مقتدر در ارتفاعات رینه حدود ۳۰درصد تخریب شده است. علاوه بر این عمارت‌ها، خانه «میررییسیان» در رودسر و بناهایی در شهرستان‌های سیاهکل و شفت هم نیاز به مرمت دارند. با این همه، هنوز اعتبار دقیقی برای اختصاص به بناهای تاریخی آسیب‌دیده برآورد نشده و تنها گفته شده که برای مرمت سقف این بناهای تاریخی به اعتباری حدود ٢میلیارد تومان نیاز است.
دیدگاه تان را بنویسید